«به‌طور خاص اگر این اولین تجربه‌ی کسب‌وکار شماست، در صورت جذاب بودن کار شما، جلب سرمایه‌گذار با شرایط خوب آسانتر است (مخصوصا سرمایه‌گذارانی که به مؤسسه‌ها وابسته نیستند)».
روشهای جذب سرمایه در فعالیت‌های فرهنگی و هنری
"روشهای جذب سرمایه در فعالیت‌های فرهنگی و هنری" در تاریخ دوشنبه ۱۱ بهمن ۱۴۰۰ ساعت ۱۷:۰۰ به پایان رسیده است.
توضیحات
مدرسه کسب‌وکار ماه با هدف آشنایی بیشتر فعالان عرصه فرهنگ و هنر با روشهای جذب سرمایه در فعالیت‌های فرهنگی و هنری، اقدام به برگزاری کارگاه "مدلهای کسب‌وکار نوآورانه در عرصه فرهنگ و هنر" می‌نماید.
تجاری‌سازی محصولات فرهنگی و هنری در سال‌های گذشته حوزه‌ای جذاب برای کسب‌وکارهای نوپا بوده است اما بسیاری از فعالان فرهنگی و هنری در ابتدای فعالیت، سرمایه کافی در اختیار ندارند و این در حالی است که ساز و کارهای مشخصی برای جذب سرمایه در کسب‌وکارهای نوپا وجود دارد. به همین دلیل آشنایی با این روش‌ها، میتواند به فعالان فرهنگی و هنری برای راه‌اندازی کسب‌وکار کمک کند. در همین راستا در این کارگاه، سرفصل‌های زیر بررسی خواهد شد:
- انواع روش های تامین مالی
- فرآینند سرمایه گذاری در استارتاپ ها
- نحوه ی بررسی وضعیت کسب و کار جهت جذب سرمایه
- عوامل موثر بر تصمیم گیری برای پیدا کردن سرمایه گذار
- روش های ارزش گذاری استارتاپ ها
- انواع سرمایه گذارها
هزینه شرکت در این کارگاه 120 هزار تومان می‌باشد و مهلت ثبت نام تا تاریخ 1400/11/10 است. همچنین 30 نفر اولی که در کارگاه ثبت نام کنند، میتوانند با استفاده از کد w06maah با 30 درصد تخفیف در کارگاه ثبت نام کنند.
جذب سرمایه و سرمایه گذار
افرادی زیادی هستند که‌ایده‌های تجاری خوبی دارند؛ اما اطلاعی از بهترین روش جذب سرمایه برای کسب و کار خود ندارند. از طرفی درست است که‌ایده تامین مالی برای یک شرکت تازه تاسیس، بسیار هیجان‌انگیز است اما توجه داشته باشید که تامین مالی مستلزم کار بیشتری است که اکثر مردم از آن چشم‌پوشی می‌کنند.
جذب سرمایه
اگر به دنبال توسعه کسب و کار خود هستید، ممکن است در مسیر کاری خود به سرمایهگذاری نیاز پیدا کنید که لازم باشد در جهت تحقق طرح تجاری شما سرمایهگذاری نماید. یکی از رایجترین راه کارها این می‌باشد که برای جذب سرمایه برای کسب و کاربه تهیه طرح کسب و کار و ارائه آن به سرمایه‌گذار بپردازید در ادامه به توضیح درمورد روشهای و راهکارهای مناسب برای جذب سرمایه می‌پردازیم.
انواع روشهای جذب سرمایه گذار:
- جذب سرمایه و گسترش روابط خود
ما در عصر معیارهای متغیر، جابه‌جایی دائمی و منابع مالی مردمی زندگی میکنیم که تاثیر حیرت‌انگیزی بر تامین مالی دارند.
- جذب سرمایه و سنجش کیفیت محصول؛ بر ارزش محصول خود بیفزایید.
در نظر داشته باشید که، سرمایهگذاران نمی‌توانند صرفا تحت جذبه و سلطه کلمات به شما پول بپردازند.
ایده جذب سرمایه
برندن سایرون، رییس اسکات ونچرز، صندوق سرمایهگذاری خطرپذیر واقع در نیویورک می‌گوید: “با ازدیاد تامین مالی مردمی، شبکه‌های سرمایهگذاران و صندوق سرمایهگذاری خرد در چند سال گذشته، ازدیاد سرمایه موجود برای راه‌اندازی‌های مرحله اول را داریم.” هرچند، مهم است که کارآفرینان به دقت به این مسئله بیندیشند که از چه کسانی جذب سرمایه می‌کنند و در نظر داشته باشند سرمایهگذاران ارزش‌افزوده چه چیزی را صرفا ورای نوشتن چک ارائه می‌دهند.
بازاریابی و جذب سرمایه
سبب می‌گردد که از عرصه رقابت امروزی جای نمانید. از طرفی امروزه بازاریابی و فروش تبدیل به یک علم گشته است و انجام آن به شیوههای سنتی و بدون تجهیز گشتن به این علم، در نتیجه ضروری است که به دنبال جدیدترین و به‌روزترین اطلاعات در حوزه بازاریابی و جذب سرمایه باشید و در عمل از آنها بهره بگیرید.انواع روش های جذب سرمایه
آکادمی بازار به خاطر نقش مهم علم بازاریابی و فروش در مدیریت صحیح یک بسته آموزشی «تکنیک‌های افزایش فروش» را عرضه کرده است.
نحوه‌ی بازگشت سرمایه را مشخص کنید
با وجود اینکه ممکن است سرمایهگذاران به کسب‌وکار شما ایمان داشته باشند، در نهایت آنها می‌خواهند از سرمایه‌ی خود پول کسب کنند. بنابراین مهم است برای آنها مشخص کنید که با سرمایهگذاری در کسب‌وکار شما چه چیزی عاید شخص آنها می‌شود.
نیک براون مؤسس PetInsuranceQuotes می‌گوید:
«سرمایه‌گذار شما چه فرشته باشد چه خطرپذیر چه عموی ثروتمندتان، ضروری است به آنها نشان بدهید که چگونه می‌خواهید سرمایه‌‌شان را بازگردانید. تمرکز روی خود و شکل کسب‌وکارتان وسوسه‌انگیز است اما در نهایت سرمایهگذاران می‌خواهند بدانند که چه چیزی عایدشان می‌شود. بهترین راه برای متمایز بودن و جلب علاقه این است که واضح مشخص کنید چگونه و چه زمان سرمایه‌ی آنها را بازمی‌گردانید».
سرمایهگذاری پیدا کنید که شریک هم باشد، نه‌فقط پول‌دهنده
سرمایه‌گذار ایده‌آل فعال و دلسوز است – جذب سرمایه‌گذار
تزریق نقدینگی به کسب‌وکار شما خیلی مفید است (در واقع از ابتدا دنبال همین هستید) اما دنبال سرمایهگذاری بگردید که بتواند چیزی محسوس و فراتر از تنها پول به کسب‌وکار شما اضافه کند؛ سرمایهگذاری که بتواند به شما کمک کند تا کسب‌وکار خود را قوی‌تر کنید (با مشاوره یا ارتباطات صنعتی و دانش) در نهایت برای شما سودمندتر از سرمایهگذاری است که غیر از پول چیز دیگری برای‌تان به همراه ندارد.
آرون ساسمن مؤسس TheSquareFoot پیشنهاد می‌دهد:
«از آنها بپرسید نسبت به شرکت شما چه دیدی دارند، به‌نظر آنها شرکت شما چه‌کاری را خوب انجام می‌دهد و برای آنها هدف نهایی رشد با شرکت شما چیست. بهتر است به‌جای سرمایهگذاری که میخواهد مقداری پول سرمایهگذاری کند و برود، سرمایهگذاری فعال پیدا کنید».
جذب سرمایه در فضا مجازی، استفاده از جوامع مجازی
می‌توانید از شبکه‌های اجتماعی ای که در آنها عضو هستید این درخواست را مطرح کنید. به هر حال در این شبکه‌های اجتماعی شما به دایره وسیعی از افراد دسترسی دارید و آنها هم به دایره‌های وسیع‌تر که شاید آنها بتوانند از طریق دوستان و آشنایان خود به جذب سرمایه گذار برای اپلیکیشن شما کمک کنند.
لینکدین یکی از بهترین شبکه‌های اجتماعی در این انواع روش های جذب سرمایه زمینه است که محلی برای گردهم آمدن افراد متخصص و توانا و سرمایه گذاران است. در اینجا می‌توانید در جلسات مجازی مختلف شرکت و خواسته خود را مطرح کنید. افراد و شرکت‌های کوچک و بزرگی هستند که به شما برای رسیدن به فرصت‌های جدید و موفقیت در کسب و کارتان کمک کنند. همچنین فروم‌ها و انجمن‌های موجود در اینترنت و سایت‌های مختلف میتوانند در این زمینه به شما کمک کنند اینها جوامع مجازی کوچکی هستند که در آن انواع افراد و شرکت‌ها از متخصصین تا سرمایه گذاران دور هم جمع میشوند.
ابتدا نتایج را نمایش بدهید
عمل کردن خلاف این چرخه سخت است: شما برای به‌دست آوردن مشتری به پول نیاز دارید اما برای به‌دست آوردن پول به مشتری نیاز دارید.
درست است که این یک تناقض است اما ارزش این را دارد به‌جای اینکه اول دنبال پول بگردید و سپس دنبال مشتری، قبل از اینکه سراغ یک سرمایه‌گذار بروید، تلاش کنید مشتری یا کاربر به‌دست بیاورید. جان رود مؤسس Next Step Test Preparation می‌گوید:
«برای جلب اولین مشتری‌‌ای که به سرمایهگذاری خارجی زیادی وابسته نیست برنامه داشته باشید».
چرا این امر این‌قدر مهم است؟ جان رود توضیح می‌دهد:
«به‌طور خاص اگر این اولین تجربه‌ی کسب‌وکار شماست، در صورت جذاب بودن کار شما، جلب سرمایه‌گذار با شرایط خوب آسانتر است (مخصوصا سرمایه‌گذارانی که به مؤسسه‌ها وابسته نیستند)».
باید به سرمایهگذاران ثابت کنید که‌ایده‌تان کارآمد است و هیچ نشانه‌ای محکم‌تر از مشتریان دست‌به‌نقد وجود ندارد.
راهنمایی بگیرید
راهنمایی گرفتن از سرمایهگذاران باتجربه – جذب سرمایه‌گذار
به‌جای اینکه بدون مقدمه به سرمایهگذاران زنگ بزنید و التماس کنید تا در کسب‌وکار شما سرمایهگذاری کنند، در نظر داشته باشید که می‌توانید ابتدا نظر آنها را بپرسید. حسین احمد مؤسس Transpose می‌گوید:
«تماس‌ها و ایمیل‌های بی‌مقدمه به سرمایهگذاران برای جلب نظر آنها به کسب‌وکار نوپای شما، معمولا بی‌نتیجه است. به‌جای آن من ترجیح می‌دهم از سرمایهگذاران قابل‌تحسین راهنمایی بگیرم».
اگر با راهبرد مشخص ابتدا برای راهنمایی سراغ یک سرمایه‌گذار بروید، ممکن است بتوانید با آنها رابطه‌ای ایجاد کنید که نتیجه‌ی آن تمایل آنها به سرمایهگذاری در کسب‌وکار شما در آینده باشد. این کار به آنها فرصت می‌دهد تا به ضعف‌های بالقوه‌ی شما اشاره کنند و نشان می‌دهد که برای نظر آنها ارزش قائلید. حسین احمد می‌گوید:
«در تجربه‌ی من درخواست راهنمایی واقعی اغلب میتواند منجر به دست‌یابی به یک سرمایه‌گذار دلسوز و درگیر شود».
شریک داشته باشید
اهمییت داشتن شریک – جذب سرمایه‌گذار
وقتی به سراغ سرمایهگذاران می‌روید، آنها فقط محصول یا خدمات شما را نمی‌خواهند؛ تیم شما نیز برای آنها مهم است. بن لنگ مؤسس Mapme می‌گوید:
«سرمایهگذاران فرشته و خطرپذیر اغلب دنبال شرکای بااستعداد می‌گردند و به‌ندرت سراغ یک مؤسس تنها می‌روند».
این موضوع دلیل نمی‌شود که با هرکسی کار کنید. انتخاب تیم رهبری درست برای کسب‌وکار نوپای شما فرایند ظریفی است چون داشتن شرکای بد در نهایت آسیب بیشتری به کسب‌وکار شما می‌زند تا اینکه اصلا شریکی نداشته باشید.
به هر حال اگر بتوانید شریک مناسبی پیدا کنید فرایندهای آغازین کسب‌وکار شما بی‌نهایت آسانتر می‌شود (حتی فراتر از جذب سرمایهگذاران). «بن لنگ» می‌گوید:
« تأسیس یک شرکت به‌تنهایی کار خیلی سختی است، داشتن شریک باعث می‌شود حامیانی داشته باشید که میتواند جهش بزرگی برای شرکت‌تان باشد».
- عضو یک شتاب دهنده‌ی استارتاپ شوید
ویشال انواع روش های جذب سرمایه شاه مؤسس NoPaperForms می‌گوید:
«به مؤسسین تازه‌کاری که با سرمایه‌گذار خطرپذیر ارتباط مستقیم ندارند توصیه می‌کنم به شتاب‌دهنده‌های معروفی که میتوانند از شبکه و اعتبار خود برای استارتاپ شما استفاده کنند درخواست بدهید».
از فرصت‌های مربیگری گرفته تا کار بر روی گره‌های کسب‌وکار شما، عضویت در یک شتاب‌دهنده میتواند برای استارت‌آپ‌های جدید بسیار مفید باشد. این کار جذب سرمایه را برای شما تضمین نمیکند اما استارتاپ شما را به نامزد مناسب‌تری برای سرمایهگذاری تبدیل می‌کند. ویشال توضیح می‌دهد:
«حمایت شدن توسط یک شتاب‌دهنده‌ی برتر مثل Y-Combinator یا TechStars به‌خودی‌خود سرمایهگذاری را تضمین نمیکند اما میتواند شرایط را به نحوی تغییر بدهد که ریسک سرمایهگذاری در کسب‌وکار شما به‌طور چشم‌گیری پایین بیاید».
فعالیت‌های خود را پیوسته ادامه بدهید
«داگلاس هاچینگز» (Douglas Hutchings) از Picasolar پیشنهاد می‌دهد:
«جذب سرمایه معمولا فرایند سریعی نیست. قبل از اینکه به پول نیاز پیدا کنید با یک سرمایه‌گذار بالقوه ارتباط برقرار کنید».
توصیه‌ی داگلاس برای نگه‌داشتن سرمایهگذاران بالقوه چیست؟ «به آنها بگویید اکنون کجا هستید، قبل از اتمام دوره‌ی بعدی کجا خواهید بود و سرمایه‌ی جدید شما را قادر به انجام چه کارهایی می‌کند. با آمار و ارقام دقیق نظر آنها را جلب کنید. همه از کسی که کارهایی را که وعده‌ی انجام‌شان را داده است، ثبت می‌کند خوش‌شان میآید! »
- ارتباطات و آمارهای مربوط به مشتریان را به اشتراک بگذارید
بازخوردهای مشتریان مهمترین سلاح شماست – جذب سرمایه‌گذار
نانکسی لیو مؤسس Enplug می‌گوید:
«وقتی برای جذب سرمایه‌گذار اقدام می‌کنید، نقدهای کاربران‌تان بهترین سلاح شما خواهد بود. ما یک صفحه‌ی گسترده با فهرستی از مهمترین مشتریان‌مان داریم؛ در فهرست برای هر مشتری اطلاعات اضافی قرار داده‌ایم مثل نقل‌قول‌هایی از آن مشتری، چقدر خرج می‌کنند، چه مدت مشتری ما بوده‌اند و چند بار نقشه‌ی نرم‌افزاری خود را ارتقا داده‌اند».
نگه‌داری سوابق و اشتراک‌گذاری آنها نه‌تنها ثابت می‌کند مردم به محصول یا خدمات شما علاقه‌مندند، بلکه عزم شما برای رشد استارتاپ‌تان را نیز نشان می‌دهد. نانکسی می‌گوید:
«صفحه‌ی گسترده نشان می‌دهد شما به نتایج اهمیت می‌دهید».
از جذب سرمایه‌ی آنلاین استفاده کنید
نتورکینگ رودررو مهم است، اما برای جذب سرمایه نباید به محل زندگی خود محدود باشید.
- مثل بقیه نباشید؛ متمایز از بقیه باشید
برای جلب توجه سرمایه‌گذار، محصول شما باید مشکلی را حل کند. خیلی از مؤسسین فقط تلاش می‌کنند چرخ را از اول اختراع کنند، پس سعی کنید یکی از آنها نباشید.
نگارش: ساناز یوسفی
به منظور کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله مدل قیمت گذاری آربیتراژی را به شما عزیزان پیشنهاد می نماییم.
راهی برای جذب سرمایه
امیررضا صادقی/ کارشناس بازارسرمایه «کرادفاندینگ» (Crowd Funding) یکی از روشهای نوین جذب سرمایه برای کسب‌وکارهاست که چه در ایران و چه در سایر کشورهای دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به‌خوبی میتواند با جمع‌‌‌آوری منابع مالی از عموم افراد، شرکت‌های نوپا یا در حال توسعه را در رسیدن به اهداف خود کمک کند و به همین خاطر استقبال از آن رو به افزایش است. البته «کرادفاندینگ» تنها یک شیوه ثابت نیست و اگر در جزئیات آن بیشتر دقت کنیم، به انواع مختلف تامین مالی جمعی می‌‌‌رسیم. در ادامه، نگاهی اجمالی به انواع مدلهای تامین مالی جمعی خواهیم داشت.
دسته‌‌‌بندی انواع تامین مالی جمعی
در دسته‌‌‌بندی انواع مدلهای تامین مالی جمعی باید ابتدا هدف از سرمایهگذاری تامین‌‌‌کننده منابع را در نظر گرفت. اگرچه در مواردی انگیزه‌‌‌هایی جز کسب سود در سرمایهگذاری تاثیرگذار بوده و اولویت دارند، اما از طرفی نمی‌‌‌توان کتمان کرد که بخش عمده‌‌‌ای از سرمایهگذاری با هدف کسب سود مناسب و حفظ ارزش سرمایه صورت می‌گیرد. برای اینکه بتوانیم نگاه ریزبینانه‌‌‌تری به موضوع داشته باشیم، انواع تامین مالی جمعی را به شکل زیر دسته‌‌‌بندی میکنیم:
- تامین مالی بر پایه اهدا: همان‌طور که اشاره شد، شکلی از تامین مالی وجود دارد که انگیزه اصلی سرمایه‌گذار یا بهتر است بگوییم اهداکننده، کسب سود نیست، بلکه به‌منظور انجام کار خیر صورت گرفته است. اهداکنندگان، انتظاری از کسب سود یا بازگشت سرمایه ندارند و تنها هدفشان، کمک‌‌‌کردن است. کمپین‌‌‌های خیریه در دنیای امروز از رایجترین شیوههای تامین مالی جمعی هستند که در بسیاری از موضوعات، میتوانند موثر واقع شوند.
- تامین مالی بر پایه پاداش: «سرمایهگذاری در ازای پاداش» شاید ساده‌‌‌ترین توضیح درباره این نوع تامین مالی جمعی باشد. فرض کنید، یک گروه موسیقی قصد اجرای کنسرت را دارد، اما سرمایه لازم برای آن را ندارد. در این حالت، گروه موسیقی یک‌کمپین تامین مالی بر پایه پاداش برگزار می‌کند و از هوادارانش میخواهد که در این کمپین شرکت کنند تا کنسرت برگزار شود. در ازای این کمک هم پاداش‌‌‌هایی مانند بلیت ارزان‌‌‌تر، نسخه امضاشده آلبوم خود و به طور کلی، پاداشی که برای سرمایه‌گذار ارزشمند است، اهدا می‌کند.
روش تامین مالی بر پایه پاداش، در قالب‌‌‌های مختلفی استفاده می‌شود. مثلا یک تیم تحقیقاتی روی نوع خاصی از دارو یا ادوات پزشکی کار می‌کند و نیازمند جذب سرمایه عمومی است. در مقابل نیز در ازای دریافت این منابع، خدمات خود را به آن دسته از سرمایهگذاران ارزان‌‌‌تر ارائه می‌دهد. حتی برای ساخت آثار هنری نظیر فیلم سینمایی نیز از این روش برای جذب سرمایه و تولید استفاده می‌شود و در مقابل، پاداش‌‌‌هایی نظیر بلیت اکران خصوصی یا تشکر و قدردانی در پایان فیلم ارائه می‌شود. لازم به ذکر است که در این نوع تامین مالی، باز هم هدف اصلی سرمایه‌گذار، کسب سود نیست، بلکه بیشتر کمک‌‌‌کردن است.
- تامین مالی بر پایه سهام: این روش یکی از مهمترین و رایجترین شکل‌‌‌های تامین مالی جمعی به شمار میآید. در این روش، سرمایهگذاران در ازای سرمایهگذاری در شرکت مدنظر، سهام آن را دریافت می‌کنند و به این ترتیب، در سود و زیان شرکت شریک میشوند. نکته‌‌‌ای که درباره این نوع سرمایهگذاری وجود دارد، شناسایی دقیق پروژه و پیش‌بینی ارزش سهام آن است که متناسب با انتظارات سرمایه‌گذار است یا خیر. تامین مالی بر پایه سهام برای آن دسته از سرمایه‌گذارانی که به سود مالی در درازمدت می‌‌‌اندیشند، مناسب است.
- تامین مالی بر پایه مشارکت در درآمد: مشارکت در درآمد تا حد زیادی شبیه شیوه سهام است؛ با این تفاوت که سهام، انتقال پیدا نمیکند و مطابق با قرارداد منعقدشده، سرمایه‌گذار در یک‌پروژه مشخص با سرمایه‌‌‌پذیر شریک می‌شود. سرمایه در این نوع تامین مالی، سرمایه در گردش برای پروژه‌‌‌ای با مدت زمان معمولا کوتاه‌مدت یا میان‌مدت است و مانند روش سهام به‌طور کامل و در درازمدت، شراکت در سود و زیان صورت نمی‌گیرد.
- تامین مالی بر پایه بدهی: مفهوم «بدهی» در اقتصاد مدرن و کلان با آن چیزی که در روزمره به کار میبریم، کمی متفاوت است. در مدل تامین مالی بر پایه بدهی که «وام‌‌‌دهیP۲P» نیز نام دارد، سرمایهگذاران مبالغ کمی را در اختیار یک‌واسط (مثلا بانک) قرار می‌دهند و آن واسط از طریق سرمایه جمع‌‌‌شده به سرمایه‌‌‌پذیر وام می‌دهد. نکته مهمی که درباره این شکل از تامین مالی وجود دارد، این است که سرمایه‌‌‌پذیر چه سود کند و چه زیان، موظف است طبق زمان‌بندی مشخص، مبالغ وام را با سود تعیین‌‌‌شده بازگرداند و سرمایهگذاران در زیان پروژه مشارکت نمی‌‌‌کنند. از این رو استفاده از روش تامین مالی بر پایه بدهی در ایران، با اما و اگرهای زیادی روبه‌روست و چالش‌‌‌های حل‌‌‌نشده زیادی دارد.
- تامین مالی بر پایه مشارکت در دعاوی حقوقی: این روش تامین مالی، یکی از عجیب‌‌‌ترین و جالب‌‌‌ترین انواع تامین مالی جمعی به شمار میآید و مختص نظام‌‌‌های حقوقی پیچیده‌‌‌ای مانند آمریکا و بریتانیاست. در این روش، یک پرونده حقوقی برای پیروزی در دادگاه نیازمند منابع مالی است. کمپین تامین مالی جمعی تشکیل می‌شود، سرمایهگذاران در این کمپین سرمایهگذاری می‌کنند و در صورت پیروزی، در غرامت حاصل از پرونده شریک میشوند. کاربرد این شکل از تامین مالی جمعی در کشمکش‌‌‌های سیاسی بسیار دیده انواع روش های جذب سرمایه می‌شود و احزاب دوگانه در آمریکا و بریتانیا از این روش استفاده می‌کنند.
- تامین مالی بر پایه ژتون یا توکن: با گسترش روزافزون ارزهای دیجیتال، شکلی از تامین مالی جمعی در این حوزه به وجود آمده که بر پایه ژتون یا توکن است. فرض کنید، یک مجموعه قصد ایجاد رمزارز جدیدی را دارد و برای انجام آن نیازمند سرمایه است. این مجموعه با برپایی رویدادی مخصوص فعالان رمزارز، این ارز را به آنها ارائه می‌دهد که به‌اصطلاح Initial Coin Offering گفته می‌شود. به این ترتیب، سرمایه لازم برای ایجاد و گسترش رمزارز جمع می‌شود و خود رمزارز هم رشد می‌کند. سرمایهگذاران اولیه هم قاعدتا از این رشد ابتدایی رمزارز سود می‌کنند.
«کرادفاندینگ» به‌خوبی میتواند به یک مجموعه و کسب‌وکار نوپا در پیشبرد اهدافشان کمک کند. امروزه با وجود سکوهای تامین مالی جمعی، فرآیند جذب سرمایه آسانتر شده و کمپین‌‌‌های موفق زیادی در ایران برای جمع‌‌‌آوری سرمایه ایجاد شده است.
جذب سرمایه گذار ; +6 باید و نباید در جذب سرمایه استارت آپ و …
زمانی که یک کسب و کار راه اندازی می‌شود راه‌های زیادی برای رشد سریع آن وجود دارد. استارت آپ‌ها و کسب و کارها معمولا تا یک زمان مشخص میتوانند با یک بودجه حداقلی فرآیند پیشرفت‌شان را انجام دهند اما بعد از یک دوره خاص نیاز به جذب سرمایه دارند. حتما می‌دانید که جذب سرمایه گذار کار آسانی نیست و شما باید با مهارت‌های لازم برای جذب سرمایه آشنایی انواع روش های جذب سرمایه داشته باشید. اگر صاحب یک کسب و کار هستید و می‌خواهید به رشد بیشتر برسید این مقاله مناسب شما است و حتما تا انتهای این مطلب را مطالعه کنید.
همچنین اگر صاحب ایده و اختراعی هستید اما توانایی اجرایی کردن یا تولید انبوه آن را ندارید در این مطلب راهکارهای مفیدی ارائه می‌شود که میتواند برای شما کار ساز باشد.
۱ـ زمان مناسب برای جذب سرمایه گذار
شاید برای شما هم سوال شده باشد که بهترین زمان برای جذب سرمایه گذار چه وقتی است؟ بسیاری از شرکت‌ها و کسب و کارها این گونه فکر می‌کنند که وجود پول از همان روزهای اول میتواند موجب پیشرفت شرکت شود در صورتی که چنین چیزی حقیقت ندارد. تمامی استارت آپ‌ها و کسب و کارها یک زمان طلایی برای جذب سرمایه دارند که اگر این زمان زودتر یا دیرتر اتفاق بیافتد مشکلات زیادی برای شرکت ایجاد می‌کند و حتی ممکن است مشکلات مالی و حقوقی زیادی برای موسسان به وجود بیاورد.
در حقیقت زمان جذب سرمایه گذار برای هر کسب و کاری متفاوت است اما باید در نظر داشته باشید که این زمان برای هر کسب و کار متفاوت است. برای مثال ممکن است جذب سرمایه در یک استارت آپ فقط یک سال زمان ببرد اما در کسب‌وکاری دیگر این زمان به ۵ سال برسد. هر استارت آپ و کسب و کاری یک زمان رشد دارد و تا قبل از زمان رشد اولیه نباید وارد مباحث مربوط به سرمایهگذاری شود.
بعد از مشخص شدن زمان جذب سرمایه باید به سراغ ارزیابی‌های اولیه شرکت بروید و تمامی آمارهای فروش، خدمات و نیروهای شرکت را به صورت دقیق و لیست شده تنظیم کنید.
هر سرمایهگذاری بعد از ورود به کسب و کار شما این آمارها را به شدت بررسی می‌کند و فقط زمانی شما موفق به جذب سرمایه می‌شوید که بتوانید آمارهای درست و اصولی به سرمایه‌گذار بدهید. قبل از آماده کردن این آمارها بهتر است نگاهی به آمار دیگر شرکت‌هایی که در مرحله جذب هستند بیاندازید و اگر نکته جالبی در گزارش آنها بود استفاده کنید.
سرمایهگذاران معمولا به اعضای اصلی تیم دقت زیادی دارند پس بهتر است در روز ملاقات با سرمایه‌گذار، انواع روش های جذب سرمایه همه اعضای تیم شما کامل باشند. همچنین دقت داشته باشند که در بازه زمانی که به دنبال جذب سرمایه گذار هستید باید صبور باشید چرا که ممکن است هر تیم سرمایه گذار پروژه و کسب‌وکار شما را رد یا تایید کند.
۲ـ برای جذب سرمایه گذار به سراغ افراد غیر متخصص برویم؟
جذب سرمایه در استارت آپ‌ها و کسب‌وکارها فقط برای رسیدن به یک پول مشخص نیست بلکه افراد تیم استارت آپ به دنبال ارتباط با افراد بیشتر و همچنین کسب تجربه هستند. پس دقت داشته باشید که فقط به دنبال دریافت پول نباشید، سرمایه گذاران حرفه‌ای شبکه قدرت‌مندی از افراد و رسانه‌ها در اختیار دارند و همین عامل باعث رشد استارت آپ در جهات زیادی می‌شود.
اما بسیاری از کسب‌وکارهایی که به دنبال جذب سرمایه گذار هستند سراغ افراد سنتی می‌روند و مثلا به آنها می‌گویند که شما ۵۰۰ میلیون تومان برای یک سال در این استارت آپ سرمایه گذاری کن و ۲ سال بعد یک میلیارد تومان دریافت کن.
جذب سرمایه به این صورت نه‌تنها کمکی به استارت آپ نمیکند بلکه ممکن است شرکت را دچار مشکلات زیادی کند. پس برای دریافت سرمایه سراغ هر شخصی نروید و حتما به دنبال بنگاه‌های جذب سرمایه‌ای باشید که به صورت تخصصی به کسب‌وکارها سرمایه می‌دهند.
۳ـ داشتن یک مشاوره در پروسه دریافت سرمایه‌گذار
دریافت سرمایه در یک کسب‌وکار به شیوههای مختلفی صورت می‌گیرد برای مثال بسیاری از بنگاه‌های سرمایهگذاری درصدی از سهام آن کسب‌وکار را در ازای سرمایهگذاری طلب می‌کنند و بسیاری از بنگاه‌های دیگر هم درخواست ۱.۵ تا ۳ برابر اصل پول را بعد از گذشت مدت زمانی دارند. این که کدام یک از این روش‌ها به سود شما است قطعا کار آسانی نیست و باید توسط افراد حرفه‌ای این حوزه مورد بررسی قرار بگیرد. مشاوران کسب و کار دکتر ویز در این راه همراه شما هستند تا یک سرمایه گذاری درست و مفید در کسب‌وکارتان داشته باشید.
همچنین در هنگام نوشتن بندهای قرارداد بین شرکت و سرمایه‌گذار نکات بسیار ریزی وجود دارد که باید به تمامی آنها دقت کنید در غیراین‌صورت ممکن است دچار زیان زیادی بشوید.
۴ـ میزان و راند سرمایه گذاری چگونه به رشد استارت آپ کمک می‌کند؟
قطعا به عنوان صاحب یک کسب و کار می‌دانید که جذب سرمایه گذار در یک شرکت در دوره‌های مختلفی صورت می‌گیرد و ممکن است یک شرکت در طول ۱۰ سال چند بار جذب سرمایه داشته باشد. این جذب سرمایه در راندهای مختلف باعث می‌شود تا شرکت به صورت تدریجی به یک رشد متناسب برسد. اما باید در نظر داشت که اگر هر کدام از این دوره‌های جذب سرمایه با موفقیت به پایان نرسد مشکلات زیادی برای صاحبان آن کسب و کار ایجاد می‌شود. استارت آپ های شیمی به چه صورتی است؟
سرمایه گذار در شروع این فرآیند لیست هزینه‌هایی که قرار است پوشش دهد را از شما دریافت می‌کند، در این لیست دقیقا مشخص شده است که شما برای یک سال آینده‌تان چه هزینه‌هایی دارید. تدوین این لیست هم نیازمند دقت زیادی است چرا که به کمک این لیست نظر سرمایه گذار جلب می‌شود و اگر لیست هزینه‌های شما کامل یا شفاف نباشد نمی‌تواند مستند خوبی برای سرمایهگذاران باشد. تنظیم و تدوین فایل‌ها و اسناد ارائه شده به سرمایه گذار زمان زیادی انواع روش های جذب سرمایه لازم دارد پس بهتر است حدود یک ماه قبل از جذب سرمایه این فایل‌ها را آماده کنید.
۵ـ سرمایه گذار در ازای پرداخت پول چه چیزی از شما میخواهد؟
در قسمت‌های بالا گفته شد که سرمایه گذار برای سرمایه گذاری در کسب و کار شما به دنبال گرفتن درصد سهام یا گرفتن مبلغی مشخص است اما این که کدام یک از این ۲ حالت پیش بیاید بستگی به شرایط شما و نظر سرمایه گذار دارد.
به هر حال باید در نظر داشته باشید که سرمایه گذار به دنبال سود شخصی و منافع خودش است و در این مسیر اگر نتوانید به خوبی با وی مذاکره کنید احتمال دچار زیان می‌شوید. سرمایه‌گذار اگر ایده و کسب و کار انواع روش های جذب سرمایه شما را بپسندد به احتمال زیاد به دنبال گرفتن درصد سهام می‌رود که این موضوع اگر کنترل شده نباشد میتواند کل شرکت را از دست شما خارج کند.
بهتر است بدانید که اگر کسب و کار شما ۱۰۰ سهم باشد، تمامی دارندگان این سهم‌ها در تصمیم‌گیری‌ها و دیگر مسائل شرکت حق دارند و شاید شما به جایی برسید که دیگر نتوانید شرکت خودتان را مدیریت کنید. حتی اگر تعداد سهم‌های دیگران از موسس بیشتر باشد این امکان وجود دارد که دیگر سهام‌داران، مدیر عامل را برکنار و شخص جدیدی را جایگزین کنند. پس دقت زیادی داشته باشید تا دچار این مشکلات نشوید. همان طور که در قسمت‌های قبل گفته شد باید سعی کنید تمامی مراحل و اسناد مربوط به پروسه سرمایه‌گذاری‌تان را با یک مشاور تخصصی سرمایهگذاری بررسی کنید تا احتمال بروز خطا به حداقل ممکن برسد.
ارائه آسانسوری برای سرمایه‌گذار چیست؟
شاید شما هم اسم ارائه آسانسوری را به دفعات زیادی شنیده باشید. ارائه آسانسوری یکی از قدیمی‌ترین روشهای جذب سرمایه است که البته بیشتر از این که روشی برای جذب باشد، روشی برای نحوه ارائه است. گاهی وقت‌ها شما و یا دیگر افراد تیم‌تان فقط چند دقیقه فرصت دارید تا ایده‌تان را برای یک سرمایه‌گذار توضیح دهید.
اسم این ارائه بدین خاطر آسانسوری انتخاب شده است که گاهی اوقات شما در یک آسانسور یک سرمایه‌گذار بسیار مشهور را می‌بینید و فقط چند لحظه فرصت دارید تا ایده‌تان را به او توضیح دهید. پس بهتر است نحوه ارائه‌تان را بارها تمرین کنید و سعی کنید در خلاصه‌ترین حالت ممکن ایده‌تان را به سرمایه گذار توضیح دهید.
مهمترین نکات برای سرمایه گذار در جلسه ارائه چیست؟
شاید بارها از خودتان یا هم تیمی‌های‌تان پرسیده باشید که چه نکاتی برای شخص یا تیم سرمایه گذار اهمیت دارد؟ در حقیقت پاسخ به این سوال کار ساده‌ای نیست چرا که در حوزه‌های مختلف کسب‌وکاری شما با سرمایه‌گذران مختلفی برخورد می‌کنید و شاید انتظار سرمایهگذاران هر حوزه با هم فرق داشته باشد.
برای مثال اگر شما یک استارت‌آپ در حوزه ساختمان دارید قطعا سرمایه گذار از شما انتظار دارد که در این حوزه کار کرده باشید و حداقل در پروسه ساخت چند ساختمان حضور داشته باشید. اما زمانی که شما صاحب یک کسب‌وکار در حوزه صادرات محصول هستید قطعا سرمایه‌گذار به دنبال تجربه شما در مسیر واردات ـ صادرات و مبانی مربوط به گمرک است.
پس تا اینجای کار دانستیم که شما در هر حوزه‌ای که مشغول به فعالیت هستید باید اطلاعات مناسب و در خوری داشته باشید تا بتوانید نظر سرمایه‌گذار را جلب کنید. اگر سرمایه گذار متوجه شود که شما در حوزه مورد فعالیت‌تان اطلاعات مناسبی ندارید، شانس جذب سرمایه گذار برای کسب‌وکارتان بسیار کاهش پیدا می‌کند. پس بهتر است همه افراد تیم از آمادگی علمی مناسبی برخوردار باشند و واقعا در حوزه مورد نظر کار کرده باشند.
البته بهتر است این نکته را هم در نظر داشته باشید که در بسیاری از کسب و کارها همه افراد تیم قرار نیست اطلاعات کاملی از آن حوزه داشته باشند اما نیاز است آشنایی نسبتا خوبی با تمامی مبانی آن کسب‌وکار داشته باشند.
برای مثال شرکتی را فرض کنید که در زمینه نقشه‌برداری فعالیت می‌کند، این شرکت قطعا نیاز به یک سایت دارد و مبانی مربوط به دیجیتال مارکتینگ و مباحث فنی سایت نیازمند وجود یک شخص ماهر در این زمینه است. حال اگر این شخص عضو تیم باشد نیازی به داشتن اطلاعات کامل در زمینه نقشه‌برداری نیست اما بهتر است آشنایی مناسبی با این حوزه داشته باشد.
تمامی این مباحث در جلب شدن یا نشدن نظر سرمایه گذار اهمیت دارد و باید سعی کنید در کمترین زمان به چنین آمادگی برسید تا بتوانید مرحله جذب سرمایه را پشت سر بگذارید.
در ادامه مهمترین موضوعاتی که برای سرمایه‌گذار اهمیت دارد را به صورت لیست توضیح داده‌ایم تا بتوانید از آنها استفاده کنید. دقت داشته باشید که داشتن تمامی این ویژگی‌ها باعث جلب نظر سرمایه‌گذار می‌شود و رعایت یک یا چند کدام از این موارد کمک زیادی به جذب سرمایه گذار نمیکند.
۱ـ وجود تیم منسجم با مهارت‌های مکمل
اولین موضوعی که نظر سرمایهگذاران را جلب می‌کند، تیم شما است. در مرحله جذب سرمایه حداقل ۲ یا ۳ نفر باید به عنوان اعضای تیم در جلسه حضور داشته باشند. افراد موجود در تیم شما باید مهارت‌های مکمل داشته باشند و هر کدام قسمتی از وظایف شرکت را مدیریت کنند. سعی کنید وظایف و مسئولیت‌های مشخص و شفافی برای هر شخص تعریف کنید.
این کار کمک می‌کند تا سرمایه‌گذار برای هر قسمت به شخص مربوطه مراجعه کند و اطلاعات و آمارهای هر مبحث را از شخص مورد نظر بپرسد. اگر اعضای تیم به اندازه کافی مهارت نداشته باشند و یا اطلاعات کاملی در مورد حوزه مورد فعالیت‌شان نداشته باشند سرمایه‌گذار به راحتی متوجه این موضوع می‌شود و از سرمایهگذاری در این کسب و کار امتناع می‌ورزد.
داشتن تیم خوب و بامهارت نه تنها در جذب سرمایه کمک زیادی به شما دارد بلکه در پیشرفت کسب و کار نیز بسیار اهمیت دارد. همچنین اعضای تیم باید شناخت درست و کاملی از یک‌دیگر داشته باشند تا در صورت نیاز ادامه صحبت‌ها و توضیحات را به آن شخص بسپارند.
۲ـ ارائه کامل و در عین حال خلاصه
در روز ارائه باید بتوانید سرمایه‌گذران را قانع کنید، قانع کردن سرمایه گذار به ارائه شما بستگی دارد. گاهی اوقات یک ایده و یک کسب‌وکار بسیار خوب به‌خاطر ارائه نامناسب نمی‌توانند نظر سرمایه‌گذار را جلب کنند و حتی در برخی اوقات عکس آن هم اتفاق می‌افتد؛ یعنی یک ایده و کسب و کار نه چندان خوب به خاطر ارائه قوی میتوانند نظر سرمایه گذار را جلب کنند.
در روز ارائه باید سعی کنید کامل‌ترین توضیحات را به خلاصه‌ترین شکل ممکن بیان کنید، تیم‌های سرمایهگذاری در بسیاری از اوقات در طول یک روز ده شرکت و ایده را ارزیابی می‌کنند و زمان زیادی برای شما ندارند. حال این شما هستید که باید یک فایل ارائه کامل و جذاب داشته باشید تا بتوانید در سریع‌ترین زمان ممکن هدف کسب و کارتان را به سرمایه گذار نشان دهید.
ممکن است در برخی اوقات سرمایه گذار زمان بیشتری به شما ارائه دهد و این بدین معنا است که نظر او جلب شده است و به دنبال برطرف کردن سوالاتش است. شما برای چنین حالتی هم باید برنامه داشته باشید. برای آشنایی بهتر می‌توانید یک خلاصه کامل به صورت پاورپوینت در اختیار سرمایه گذاران قرار دهید، البته این فایل، جدای از فایل ارائه شما است.
۳ـ بررسی بازار هدف در جلسه جذب سرمایه گذار
شناخت درست و اصولی از بازار هدف یکی از موضوعاتی است که نشان‌دهنده قدرت تحلیلی تیم شما برای رویارویی با رقیبان است. بازار هدف هر کسب و کاری ممکن است بزرگ یا کوچک باشد اما داشتن اطلاعات سهم بازار بسیار مهم است. شما به عنوان یک فعال در حوزه مورد نظرتان باید شناخت درستی از رقیبان آنلاین و انواع روش های جذب سرمایه آفلاین داشته باشید و همچنین نیاز است تا استراتژی‌های به دست آوردن سهم بازار را هم بیان کنید.
روشهای جذب سرمایه‌گذار برای استارتاپ و پروژه‌ها
مکان شما: خانه 1 / وبلاگ ققنوس 2 / محصولات 3 / تامین مالی جمعی 4 / روشهای جذب سرمایه‌گذار برای استارتاپ و پروژه‌ها.
روشهای جذب سرمایه‌گذار برای استارتاپ و پروژه‌ها و نکاتی که باید برای جلب نظر سرمایهگذاران بدانید.
چگونه و از چه راه‌هایی می‌توان نظر سرمایهگذاران را به ایده‌های استارتاپی و پروژه‌های نوپا جلب کرد؟ و شاید مهم‌تر از این پرسش، اساساً سرمایه‌گذار را در کجا می‌توانیم جستجو و پیدا کنیم؟ اما پیش از یافتن پاسخی برای این سؤال‌ها لازم است تا با ماهیت و انواع امکان‌های سرمایهگذاری در کسب‌وکارهایی ازاین‌دست بیشتر آشنا شویم.
انواع سرمایه‌گذار: خطرپذیر و فرشته
به‌طورکلی سرمایهگذاران در دو نوع عمده شناسایی میشوند. یکی از مدلهای رایج سرمایهگذاری در کسب‌وکارهای نوین، جذب سرمایه از صندوق‌های سرمایهگذاری خطرپذیر است. سرمایهگذاران خطرپذیر، شرکت‌های نوآور درحال‌رشد و تازه‌تأسیس را تأمین مالی می‌کنند، سهام شرکت را خریداری (تأمین مالی از طریق دارایی) و به توسعه محصول یا خدمات جدید کمک می‌رسانند. سرمایهگذاران در مدل خطرپذیر، با مشارکت فعال در اداره شرکت ایجاد ارزش کرده، با انتظار سود بالاتر، ریسک‌های بیشتر را می‌پذیرند و گرایش به سرمایهگذاری بلندمدت دارند.
فرشتگان کسب‌وکار عنوان یکی دیگر از مدلهای اصلی در سرمایهگذاری است. این دسته از سرمایهگذاران با ورود خود به یک استارتاپ، به‌غیراز امید و تجربه، شبکه افراد و سرمایه را نیز به همراه می‌آورند. تفاوت آنها با سرمایهگذاران معمولی در ریسک‌پذیری بالا، نوع مشارکت آنها و میزان زمانی است که بر روی استارتاپ صرف می‌کنند.
پلتفرم‌های سرمایهگذاری جمعی برای تأمین مالی استارتاپ‌ها
اما امکان‌های سرمایهگذاری در پروژه‌های نوپا فقط به دو مدل یاد شده خلاصه نمی‌شود. پلتفرم‌های سرمایهگذاری جمعی برای تأمین مالی استارتاپ‌ها هم یکی دیگر از این امکان‌ها است. تأمین مالی جمعی ابزار اشتراک عمومی برای سرمایهگذاری در کسب‌وکارهایی است که بستر آنها بازار اینترنت یا پرداخت الکترونیکی باشد.
در این روش، شما طرح خود را در یک سایت به نمایش گذاشته و از افرادی که علاقه به مشارکت در پروژه دارند، درخواست تأمین مالی می‌کنید. در نهایت پرداخت از طریق همان سایت انجام انواع روش های جذب سرمایه می‌شود. به همین ترتیب شما نیز می‌توانید در همان سایت تعهدی مبنی بر بازپرداخت تأمین مالی داشته باشید.
تأمین مالی جمعی به‌طورکلی یکی از کسب‌وکارهای جدید در دنیا محسوب می‌شود که به لطف توسعه شبکه اینترنت ایجاد شده و علاوه بر ایجاد بستر فعالیت اقتصادی، محبوبیت خاصی هم در پروژه‌های خیرخواهانه و اجتماعی یافته است.
در حال حاضر چهار مدل اصلی در تأمین مالی جمعی قابل‌تعریف است. یکی از اینها «مدل مبتنی بر کمک خیرخواهانه» است که اهدای کمک‌های مالی بدون هیچ انتظار مالی و برگشت پول، ویژگی اصلی آن شمرده می‌شود. مدل دیگری که از تأمین مالی جمعی سراغ داریم، دریافت پاداش‌های مادی و معنوی مختلف به‌ازای میزان کمک را شامل می‌شود که این روند را با عنوان «مدل مبتنی بر پاداش» می‌شناسیم. دریافت سهام کسب‌وکار و شراکت در سود یا زیان پروژه یا «مدل مبتنی بر سهام» هم از دیگر انواع تأمین مالی جمعی محسوب می‌شود و بالاخره چهارمین مدل تأمین مالی جمعی، دریافت اصل پول همراه با نرخ بهره مشخص در ازای میزان پرداخت است که از آن با عنوان «مدل مبتنی بر اعطای وام» نام میبریم.
نکات اساسی برای جذب نظر سرمایه‌گذار
اکنون پس از آشنایی بیشتر با امکان‌ها و زمینه‌های سرمایهگذاری در پروژه‌ها، این سؤال مطرح می‌شود که از چه راه‌هایی می‌توان نظر سرمایهگذاران را به پروژه‌های کسب‌وکار جلب کرد. نکات مهمی که در این ارتباط می‌بایست به آنها توجه داشت، از این قرار است:
- سرمایه‌گذار اصلی کسب‌وکار شما، خود شما هستید که عمر و زمان خود را صرف آن می‌کنید؛ بنابراین مراقب سرمایه اصلی زندگی خود باشید!
- برای کسانی که دنبال وام گرفتن از بانک هستند، قسمت مطالعات اقتصادی و مالی بیشتر اهمیت دارد اما برای کسانی که به دنبال شروع یک کسب‌وکار به معنای واقعی کلمه هستند، مطالعات بازار اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
- اولویت اصلی در طرح‌های دانش‌بنیان و نوآورانه، تکمیل مطالعات تکنولوژیک و فنی است.
- جهت اخذ وام از بانک‌ها معمولاً طرح توجیهی در قالب برنامه کامفار موردنیاز است، درحالی‌که جذب سرمایه‌گذار غیربانکی صرفاً نیازمند طرح توجیهی صحیح و اصولی در قالب نرمافزار اکسل است.
- تأمین مالی در نهایت منجر به افزایش بدهی کسب‌وکار می‌گردد، ولی شما شریکی نخواهید داشت. در مقابل، سرمایهگذاری منجر به فروش سهام کسب‌وکارتان خواهد شد و بدهی برای شما به بار نخواهد آورد.
- فروش سهام به سرمایهگذاران بیرونی اعم از شتاب‌دهنده‌ها یا صندوق‌های خطرپذیر نباید به‌قدری باشد که شما دیگر اختیاری در تصمیم‌گیری‌های کسب‌وکارتان نداشته باشید.
هرکدام از روشهای جذب سرمایه متناسب با نیازها و مراحل رشد مختلف کسب‌وکارها شکل‌گرفته‌اند؛ بنابراین انتخاب با شماست که کدام‌یک را انتخاب کنید و لزومی ندارد هر روش سرمایهگذاری یا تأمین مناسب کسب‌وکار شما باشد.
در حال حاضر دو استارتاپ فعال در حال گذراندن فرایند تأمین مالی در ققنوس هستند. برای مشاهده طرح‌های فعال و در حال جذب سرمایه در سکوی تأمین مالی جمعی ققنوس روی دکمه زیر کلیک کنید.
دیدگاه شما