خط مرز بازارهای سرمایه ای

با نزدیک‌تر شدن ایالات متحده به هند، افزایش تجارت بین ایران و پاکستان آنها را مصمم‌تر به همکاری با چین می‌کند

اهمیت ژئوپلتیکی احیای خط لوله صلح| تاثیر نیروهای ثالث بر روابط تهران-اسلام آباد

ایران و پاکستان هر دو با مسائل مبرمی از انواع مشکلات مختلف مواجه هستند، اما هر دو طرف می‌توانند به یکدیگر کمک کنند تا مشکلات مربوطه خود را حل کنند.

بازار: گروه بین الملل: ایران و پاکستان در سال گذشته مجموعه ای از قراردادهای همکاری را امضا کردند. در این مراسم یک سلسله یادداشت تفاهم برای گسترش همکاری‌ها در بخش‌های تجاری، انرژی، حمل و نقل، فرهنگی، گردشگری و رسانه امضا کردند.

کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و پاکستان در گذشته بیش از ۲۰ جلسه تشکیل داده است و براساس یکی از تفاهمات، ایران در حال بررسی توافقی برای صادرات ۵۰۰۰ مگاوات برق به پاکستان است. دو کشور از زمانی که طالبان در سال گذشته در همسایه مشترکشان افغانستان قدرت را در دست گرفت، در راستای بهبود روابط کار می‌کنند. بیشتر همکاری‌ها بر امنیت، به ویژه در مورد مرز مشترک آنها متمرکز شده است اما ایران همچنین به دنبال افزایش سطح تجارت با همسایگان خود از جمله پاکستان است.

ایران و پاکستان دارای مرزهای مشترک و منافع استراتژیک در اوراسیا هستند. تهران و اسلام‌آباد هر دو علاقه‌مند به تقویت همکاری‌های خود در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و غلبه بر اختلافات خود برای بهره‌برداری از چندین فرصت مانند مشارکت با چین و دیگر بازیگران منطقه‌ای هستند. ایران و پاکستان با بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک، دارای مجموعه ای از منافع و نگرانی‌های متقابل هستند. دو کشور دارای اشتراکات فرهنگی و مذهبی بی‌شماری هستند که فراتر از مرزهای دو کشور همسایه است و می‌تواند زمینه‌ای برای نزدیکی بیشتر و همکاری در موضوعاتی مانند کریدورهای ارتباطی، روابط با چین، پناهجویان و مبارزه با افراط‌گرایی باشد.

کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان از کریدورهای جنوبی خود برای دسترسی به دریاهای آزاد استفاده می‌کنند. برای این کار باید از ایران و پاکستان عبور کنند. پروژه‌های توسعه‌ای در گوادر و چابهار برای آغاز همکاری بین دو بندر در حال پیگیری است. در سال‌های اخیر، هر دو کشور تلاش‌هایی را برای ایجاد ارتباط بین این دو با جاده‌ها و راه‌آهن انجام داده‌اند. این زیرساخت توسط چین سرمایه گذاری شده و در گوادر تحت پروژه کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) در حال ساخت است. همچنین با اجرای برنامه ۲۵ ساله ایران و چین برای توسعه چابهار، این امر می‌تواند زمینه را برای همکاری دو کشور در زمینه ترانزیتی و سایر پروژه های مرتبط فراهم کند.

چشم انداز تجارت بین دو کشور

بر اساس سند چشم انداز اقتصادی ایران که توسط بانک جهانی در اکتبر ۲۰۲۱ منتشر شد، تولید ناخالص داخلی این کشور از منفی ۶ درصد در سال ۲۰۱۸ به ۳.۱ درصد در سال ۲۰۲۱ رسیده است که به دلیل افزایش سرعت و حجم واکسیناسیون در کشور همراه با افزایش فروش نفت پس از یک رکود دو ساله بوده است. طی سال گذشته، پاکستان در رتبه نهم صادرات ایران قرار گرفته که نشان دهنده رشد ۲۲ درصدی نسبت به نیمه اول سال ۲۰۲۰ است. در مجموع بر اساس اعلام گمرک ایران، صادرات ایران به پاکستان در نیمه نخست سال جاری ۳۲۱ میلیون دلار و واردات از پاکستان به ۱۱۰ میلیون دلار رسیده است.

با توجه به چشم اندازهای مثبت اقتصاد ایران، امید زیادی برای بهبود تجارت با پاکستان پس از کاهش فشارهای ناشی از کووید-۱۹ و تحریم‌های آمریکا در کنار برنامه‌های ایران برای افزایش تجارت با این کشور وجود دارد. برخی از این مسیرها عبارتند از راه آهن چابهار-گوادر، مسیر دریایی بندرعباس-چابهار-گوادر-کراچی و بالعکس، و مسیرهای هوایی کراچی-کویته-زاهدان-چابهار و کراچی-کویته-زاهدان-مشهد.

همچنین هیچ مانعی برای واردات کالاهای پاکستانی مانند برنج، شکر و منسوجات وجود ندارد، چون در حال حاضر حجم زیادی از برنج و پوشاک پاکستانی به بازار ایران وارد می‌شود. بزرگترین مانع بر سر راه تجارت دو کشور تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی آمریکاست که برای غلبه بر این موضوع، ایران پیشنهاد ایجاد اتاق های مبادله کالا خط مرز بازارهای سرمایه ای را داده است. بنابراین اگر نگرانی‌های دوجانبه کنار گذاشته شود، مشخص خواهد شد که فرصت‌های تجاری بین دو کشور بسیار زیاد و ریشه‌دار است. تفاوت های اندکی که باقی مانده است تنها به دلیل تفاوت در اقدامات انجام شده است و برای برهم زدن حسن همجواری بین آنها ریشه ندارد. هر دو کشور دارای ویژگی‌های هویتی عمیقی هستند و هر دو جمهوری اسلامی مبتنی بر اسلام و دموکراسی را انتخاب کرده‌اند.

با نزدیک‌تر شدن ایالات متحده به هند، افزایش تجارت بین ایران و پاکستان آنها را مصمم‌تر به همکاری با چین می‌کند

با نزدیک‌تر شدن ایالات متحده به هند، افزایش تجارت بین ایران و پاکستان آنها را مصمم‌تر به همکاری با چین می‌کند. پروژه‌های موجود در کنار پروژه ریلی ITI (راهروهای حمل و نقل ریلی ECO) که از استانبول به تهران و از تهران به اسلام آباد می‌رود، می‌تواند زمینه مناسبی برای همکاری برای جذب سرمایه گذاری چینی در منطقه و ایجاد فرصت‌های ترانزیتی جدید برای انتقال چینی‌ها باشد و کالاهای پاکستانی از طریق ایران به ترکیه و اروپا می‌رسد. همه این موارد، مسیری را برای هر دو طرف فراهم می‌کند تا راه‌هایی را برای همکاری استراتژیک در نظر بگیرند که در این میان نخبگان هر دو کشور باید محرک و مشوق این اقدام حیاتی باشند.

اگرچه پاکستان و ایران در بسیاری از بسترها و بخش‌های مختلف با یکدیگر همکاری می‌کنند، اما میزان همکاری اغلب در مرحله آزمایشی قرار گرفته و مقدار قابل توجهی از تقصیر این امر متوجه پاکستان است. اسلام آباد در غل و زنجیر محدودیت‌های خارجی خود، عمدتاً در قالب نفوذ آمریکا، عربستان سعودی و تحریم‌های ایران، همواره از پیگیری روابط عمیق‌تر خودداری کرده است. از سوی دیگر، ایران تمایلی برای تقویت روابط دوجانبه نشان داده است که نمونه اصلی آن خط لوله گاز ایران و پاکستان است.

ایران که از سیاست خارجی دوسوگرایانه پاکستان ناراحت است، به دنبال رابطه نزدیکتر با هند است که ثابت کرده شریکی نسبتاً قابل اعتمادتری است. در رقابت مستقیم با بندر گوادر پاکستان، حمایت هند به ایران کمک کرد تا چابهار را به عنوان یک بندر بزرگ اقیانوسی در منطقه مطرح کند. در مجموع، عدم علاقه اسلام آباد به روابط معنادار با ایران، نفوذ کلی آن را تضعیف کرده و فضایی را ایجاد کرده که پاکستان به طور فزاینده‌ای در گوشه و کنار قرار می‌دهد.با این حال، موانعی که زمانی می‌خواستند مانع روابط ایران و پاکستان شوند، اکنون در حال از بین رفتن هستند و راه را برای یک اتحاد بزرگ بالقوه هموار می‌کنند.

تاثیر نیروی ثالث

یکی از بزرگترین چالش هایی که پاکستان در رابطه با ایران با آن مواجه بوده، فشار از سوی متحدش، ایالات متحده آمریکا است. آمریکا صریحاً مخالف هر نوع همکاری میان ایران و پاکستان بوده و پوشیده نیست که ابتکارات متعدد میان دو ملت را تخریب کرده است.

با این حال، پس از جنگ در اوکراین، نظر آمریکا تغییر کرده و با تهدید یک خط مرز بازارهای سرمایه ای بحران شدید انرژی که به طور اجتناب ناپذیری به جهان توسعه یافته و در حال توسعه ضربه می‌زند، آمریکا به دنبال تعامل مجدد با کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا است.

در مارس ۲۰۲۲، پس از سال‌ها، یک هیئت بلندپایه آمریکایی با دولت نیکلاس مادورو در کاراکاس، نفت‌خیزترین کشور جهان، ملاقات حضوری نادری داشت. این نشست یک دستور کار داشت؛ جایگزینی نفت روسیه با نفت ونزوئلا.

تعاملات مشابهی با محوریت انرژی با لیبی نیز توسط ایالات متحده انجام شده است. جالب‌تر اینکه دولت بایدن احساس کرده که توافق برجام باید احیا شود تا ایران از تحریم‌ها رهایی یابد و از ذخایر گاز و نفت فراوان آن بهره‌مند شود. تغییر موضع آمریکا صرفاً به دلیل نیاز به منافع شخصی خود انجام می‌شود. با این حال، به طور فزاینده‌ای آشکار می‌شود که ایالات متحده در حال اتخاذ نگرش ملایم‌تری نسبت به دشمنان نفت‌خیز خود، به ویژه ایران است. برای پاکستان، این یک فرصت است تا در ایران سرمایه گذاری کرده و با آن معامله کند.

یکی دیگر از موانعی که پاکستان در مورد ایران با آن مواجه است، مسئله عربستان سعودی است. هر گونه سرمایه گذاری با ایران خطر ناراحتی عربستان سعودی را به همراه دارد و اگرچه پاکستان در جنگ سرد این دو کشور به صراحت بی‌طرف مانده است. در نتیجه، اتحاد پاکستان با سعودی‌ها این کشور را از بررسی شرایط واقعی با ایران منع می‌کند.

روابط بین دو کشور تحت تأثیر مداخله سایر قدرت‌های خارجی - به‌ویژه عربستان سعودی، که به طور قطع علاقه‌ای به تقویت روابط بین اسلام‌آباد و تهران ندارد، قرار می‌گیرد.
عربستان سعودی چندین دهه است که نفوذ زیادی در پاکستان داشته و روابط چالش برانگیز ایران و عربستان و قطع روابط دو کشور در ژانویه ۲۰۱۶ بر روابط تهران و اسلام آباد تأثیر گذاشته است. عربستان سعودی نفوذ گسترده ای بر جمعیت سنی پاکستان دارد و ریاض هزینه مدارس دینی پاکستان را می‌پردازد تا بر ایده‌ها و ایدئولوژی‌های آنها تأثیر بگذارد. با توجه به نفوذ عربستان سعودی در میان اصولگرایان، اسلام آباد مجبور است ضمن احتیاط در روابط خود با ایران که ۹۰ درصد جمعیت آن شیعه هستند، از تحریک آنها خودداری کند.

علاوه بر موضوع آموزش دینی، پاکستان از نظر مالی به معنای گسترده‌تر به عربستان سعودی وابسته است و ریاض بارها از اهرم کمک‌های اقتصادی برای وادار کردن پاکستان به اتخاذ مواضعی استفاده کرده که در غیر این صورت با آن مخالفت می‌کند

علاوه بر موضوع آموزش دینی، پاکستان از نظر مالی به معنای گسترده‌تر به عربستان سعودی وابسته است و ریاض بارها از اهرم کمک‌های اقتصادی برای وادار کردن پاکستان به اتخاذ مواضعی استفاده کرده که در غیر این صورت با آن مخالفت می‌کند. به عنوان مثال، عربستان سعودی پاکستان را تحت فشار قرار داد تا در « اجلاس سران اسلامی» در مالزی در دسامبر ۲۰۱۹ شرکت نکند.

عربستان سعودی پیوسته پیشنهاد داده است کمک‌های اقتصادی سخاوتمندانه به پاکستان برای دستیابی به اهداف ژئوپلیتیکی آن ارائه کند بطوریکه در اکتبر ۲۰۲۱، ریاض کمک اقتصادی ۴.۲ میلیارد دلاری را در این راستا اعلام کرد. البته پیش از این، در سال ۲۰۱۸، پاکستان یک بسته کمک مالی به ارزش ۶ میلیارد دلار دریافت کرد. علاوه بر این، بخش بزرگی از نیروی کار پاکستان - ۲.۶ میلیون یا بیش از هفت درصد از کل جمعیت عربستان سعودی - در عربستان سعودی ساکن هستند و حواله‌هایی را که برای سرپا نگه داشتن اقتصاد پاکستان ضروری است، ارسال می‌کنند. گزارش بانک دولتی پاکستان تخمین می‌زند که حواله‌های دریافتی از کارگران پاکستانی در عربستان سعودی در سال مالی ۲۰۱۹/۲۰۲۰ بالغ بر ۸۲۱.۶ میلیون دلار بوده که بر اهمیت اقتصادی عربستان سعودی برای پاکستان تاکید دارد.

عربستان سعودی به دنبال اهرم نفوذ مالی بزرگ خود بر اسلام آباد است تا از ایران فاصله بگیرد. با وجود این تلاش‌ها، ریاض نتوانسته است ایران و پاکستان را به طور کامل جدا کند. کشورهای همسایه به دلیل نیازهای متقابل اقتصادی، ژئوپلیتیکی و امنیتی بیش از حد به یکدیگر وابسته هستند. در تاریخ روابط ایران و پاکستان فراز و نشیب‌های زیادی وجود داشته است، اما دو کشور پیوسته آن را مدیریت کرده‌اند و بارها به دلیل وابستگی متقابل ناگسستنی خود، روابط را از پرتگاه بازگردانده‌اند.

خط لوله‌ای فراتر از صلح

سنگ بنای اصلی روابط پاکستان و ایران، طرح خط لوله گاز پاکستان-ایران (IP) بوده که می‌تواند به طور همزمان به نفع هر دو طرف باشد. این خط لوله ۱۹۰۰ کیلومتری که از پارس جنوبی تا پنجاب امتداد دارد، ارزشی غیرقابل ارزیابی برای پاکستان و ایران فراهم می‌کند. با این حال، همانطور که در حال حاضر وجود دارد، خط لوله گاز IP یک فرصت در حال محو شدن است. علیرغم آغاز این پروژه نزدیک به یک دهه پیش، خط لوله هنوز حتی شروع نشده است. سمت ایران خط لوله ساخته اما به سادگی رها شده، در حالی که طرف پاکستانی منتظر شروع ساخت است.

دلایل عدم ابتکار پاکستان به دلیل فشار خارجی ذکر شده همراه با بی‌اعتمادی داخلی است که منجر به رها شدن زودهنگام این پروژه شده است. با این حال، همه مولفه‌ها می‌تواند تغییر کند. همانطور که قبلاً گفته شد، تغییر سریع وجهه ژئوپلیتیک ایران خط مرز بازارهای سرمایه ای و همچنین کاهش چالش‌های پاکستان در قبال سیاست خارجی می‌تواند موج جدیدی از شور و شوق را ایجاد کند. خط لوله گاز IP در نهایت می‌تواند دوباره راه اندازی شود که به نفع دو کشور باشد.

پاکستان که با کمبود شدید انرژی، منابع بومی رو به زوال و صنایع جدید دست و پنجه نرم می‌کند، در آستانه قحطی انرژی قرار دارد. تاکنون، وام‌ها و واردات گران، بخش انرژی را سرپا نگه داشته است، اما اینها راه حل‌های کوتاه مدت و در بلندمدت ناپایدار هستند.

در نهایت، پاکستان باید انرژی وارداتی خود را، ترجیحاً با نرخ ارزان و یارانه‌ای افزایش دهد. با این حال، پس از احیا، خط لوله گاز IP می‌تواند اکثر این مشکلات را حل کند. این خط لوله با تامین ۲۲ میلیون متر مکعب گاز در روز و تولید برق معادل نزدیک به ۴۵۰۰ مگاوات، می‌تواند تقریباً تمام کمبود برق فعلی پاکستان را تامین کند. علاوه بر این، در مقایسه با واردات فعلی آن از کشورهایی مانند قطر، LNG ایران به مراتب مقرون به صرفه‌تر است.

از منظر ژئوپلیتیکی، خط لوله گاز IP می‌تواند روابط پاکستان و ایران را تقویت و به طور مؤثر نفوذ هند در حال گسترش در منطقه را خنثی کند. جالبتر این است که در سال ۲۰۱۶، چین تمایل خود را برای سرمایه گذاری در خط لوله و گسترش آن در مرزهای خود ابراز کرد. ایران از منافع چین استقبال و با ابراز علاقه برای پیوستن به کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) این توافق را پررنگ‌تر کرد. اگر ایران به آن بپیوندد، یک سه‌گانه بی‌نظیر در منطقه می‌تواند ظهور کند و از این رو توسعه، صلح و ثبات را ارتقا دهد. اگرچه اظهار نظر قطعی در این مورد خیلی زود است، اما تمایل اولیه کشورهای مختلف نشان داده که خط لوله گاز IP می‌تواند کاتالیزوری برای همکاری‌های فوق العاده در منطقه و فراتر از آن باشد.

برای ایران، خط لوله گاز IP می‌تواند تسکین بسیار مورد نیاز را برای اقتصاد آن فراهم کند. ایران که در سال‌ها تحت تاثیر تحریم‌های بی‌رحمانه بوده، نتوانسته است به طور مؤثری از منابع نفت و گاز فراوان خود درآمدزایی کند و در نتیجه، از ارقام تولید ناخالص داخلی بسیار پایین رنج برده است. ایران که در بازارهای LNG و نفت غایب است، فرصت را از دست می‌دهد و مشتاق است تا خود را به عنوان یک نیروی بزرگ در دنیای اقتصاد تثبیت کند. علاوه بر این، ایران فاقد یک اتحاد آهنین با هیچ یک از همسایگان خود برای کمک به کاهش بحران‌هایش است. به عنوان مثال، عراق درگیر آشفتگی دائمی است و ثبات لازم برای ایجاد اتحاد قوی ندارد.با این حال، اتحاد اقتصادی با پاکستان نه تنها باثبات و امن است، بلکه بازار ۲۲۰ میلیون نفری می‌تواند فرصت کافی برای ایران فراهم کند تا نیازهای اقتصادی خود را برآورده کند.

در طول دهه‌های گذشته، به جای روابط بالقوه برادرانه بین پاکستان و ایران، محیطی از ترس و دلهره ایجاد شده است. دو کشور به طور مداوم از یکدیگر چشم پوشی کرده‌اند و ترجیح می‌دهند هزاران مایل دورتر به دنبال اتحادهای نسبتاً ناپایدار و کوتاه مدت بگردند. با این حال، از آنجایی که پاکستان و ایران خود را از محدودیت‌های ژئوپلیتیک باز می‌کنند، باید برای آینده‌ای بهتر به یکدیگر نگاه کنند.

با رفع موانع همکاری، پاکستان و ایران می‌توانند راه را برای یک اتحاد بزرگ هموار کنند. این اتحاد می‌تواند دو شکل داشته باشد، یکی بعد اقتصادی و دیگری غیراقتصادی. با این حال، منافع اتحاد پاکستان و ایران نه در چشم‌انداز تجاری آن و نه در پیوندهای فرهنگی، بلکه در این واقعیت است که برای دوجانبه سودمند است. در داخل، ایران و پاکستان هر دو با مسائل مبرمی از انواع مشکلات مختلف مواجه هستند، اما هر دو طرف می‌توانند به یکدیگر کمک کنند تا مشکلات مربوطه خود را حل کنند.

رضایت لبنان و اسرائیل از طرح آمریکا برای حل اختلاف مرزی

نخست وزیر اسرائیل گفت:" این میدان گازی می تواند تکیه لبنان به ایران را کاهش دهد؛ حزب الله را مهار و ثبات را در منطقه برقرار کند".

مقامات لبنان و اسرائیل از طرح امریکا برای حل اختلاف دو طرف بر سر مرز دریایی مشترک استقبال کردند.

به گزارش عصرایران، اسرائیل و لبنان بر سر ترسیم خط مرزی دریایی اختلاف دارند. این موضوع باعث اختلاف بر سر محدوده میدان گازی در دریای مدیترانه است. این اختلاف مانع از سرمایه گذاری و برداشت از این میدان گازی شده است.

در شرایط فعلی جهانی از جمله جهش قیمت نفت و گاز و نیاز اروپا به انرژی، سرمایه گذاری و برداشت گاز از این میدان، اهمیت بیشتری یافته است. همچنین لبنان با بحران اقتصادی کم سابقه ای روبه رو است و بیش از پیش به سرمایه گذاری و فروش گاز این میدان دریایی نیازمند است.

اسرائیل و لبنان برای ترسیم خط مرزی دریایی مشترک با میانجیگری امریکا وارد مذاکرات غیرمستقیم شدند.
این مذاکرات در چند مرحله در مقر نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل متحد در مرز مشترک اسرائیل و لبنان برگزار شد.

سفیر امریکا در بیروت در حال ارائه پیش نویس میانجی امریکایی به رئیس جمهوری لبنان (میشل عون) در محل کاخ ریاست جمهوری لبنان - این پیش نویس برای حل اختلاف مرز دریایی اسرائیل و لبنان ارائه شده است.

اسرائیل و لبنان یکدیگر را به رسمیت نمی شناسند و رابطه دیپلماتیک ندارند.
حزب الله لبنان با برگزاری این مذاکرات نیز مخالفت نکرد بلکه از موضع دولت لبنان در مذاکرات اعلام حمایت کرد.

به تازگی امریکا پیش نویس طرحی را برای حل اختلاف لبنان و اسرائیل بر سر مرز دریایی مشترک به دو طرف ارائه کرد که مقامات بیروت و تل آویو از آن استقبال کردند.

رویترز نوشت اسرائیل موافقت اولیه خود را دیروز یکشنبه با پیش نویس امریکا درباره ترسیم خط مرزی دریایی با لبنان اعلام کرد.
توافق لبنان و اسرائیل بر سر خط مرزی دریایی مشترک باعث می شود دو طرف بتوانند از منابع گازی دریایی استفاده کنند.

این پیشنهاد شامل 10 صفحه است و لبنان و اسرائیل هر دو گفته اند آن را بررسی می کنند.

رویترز ادامه داد: حزب الله لبنان، گروه مورد حمایت ایران گفته است این پیش نویس امریکا، گام بسیار مهمی است. رئیس پارلمان لبنان (نبیه بری) هم‌پیمان قدرتمند حزب الله هم آن را مثبت خواند.
نبیه بری شخصیت شیعه لبنانی است.

منطقه مرزی لبنان و اسرائیل

حزب الله همچنین با توجه به شرایط اقتصادی سخت لبنان و نیاز این کشور به درآمدهای مالی، متعهد شد به هر آنچه که دولت لبنان در مذاکرات غیرمستقیم با اسرائیل دست یابد پایبند باشد.

محمد رعد مسوول برجسته در حزب الله لبنان گفت: از موضع لبنان برای نجات حق مان در ترسیم مرزهای دریایی خود و برای سرمایه گذاری گازمان که متعلق به نسل های ما و فرزندان ماست حمایت می کنیم.

حزب الله لبنان و دبیرکل آن سیدحسن نصرالله بارها تهدید کرده اند تا زمانی که اسرائیل و لبنان به توافقی درباره منابع گازی دریایی دست نیابند اجازه بهره برداری اسرائیل از منابع گازی دریایی در مناطق مورد اختلاف را نخواهد داد.

اسرائیل و حزب الله لبنان در سال 2006 وارد جنگ نظامی مستقیم شدند.

یائیر لاپید نخست وزیر اسرائیل هم در نشست هفتگی کابینه گفت موافقت اسرائیل با این پیش نویس در مرحله بررسی حقوقی است.

وی گفت: پیش نویس اسرائیل، منافع امنیت ملی اسرائیل و منافع اقتصادی ما را حفظ می کند.

رویترز گفته است به نظر می رسد براساس این پیش نویس، سازوکاری چیده خواهد شد تا تولید گاز براساس مجوز لبنان در منطقه مورد اختلاف "قانا" انجام شود و اسرائیل هم سهمی از درآمد را از آن خود کند.

نخست وزیر اسرائیل گفت مانعی ندارد اگر از منبع گاز لبنان برداشت انجام شود و ما هم از آن درآمد کسب کنیم. این میدان گازی می تواند تکیه لبنان به ایران را کاهش دهد؛ حزب الله را مهار و ثبات را در منطقه برقرار کند.

در مقابل، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر سابق و رهبر فعلی مخالفان در اسرائیل گفت این توافق به سود حزب الله لبنان است.
او نخست وزیر لاپید را متهم کرد که از ارائه پیش نویس توافق به پارلمان خودداری می کند.

وی وعده داد در صورت انتخاب دوباره به نخست وزیری، این توافق با لبنان را لغو خواهد کرد.

وزیر دفاع اسرائیل (بنی گانتس) اما گفت هر توافق نهایی به پارلمان ارائه خواهد شد. او از نتانیاهو خواست از هر گونه سخنی که توافق را به خطر می اندازد خودداری کند.
اسرائیل در استانه برگزاری انتخابات پارلمانی و تشکیل کابینه و دولت جدید است. نخست وزیر و دولت فعلی در اسرائیل، موقت و سرپرستی هستند.

تماشاخانه

کمک بانک مرکزی به بانک‌های ورشکسته

این نسبت اولین بار در سال ۱۹۸۸ توسط کمیته بال به بانک‌های دنیا معرفی گردید. کمیته بال در آن سال مجموعه‌ای از شروط حداقل سرمایه را به بانک‌ها پیشنهاد کرد که بعد‌ها به «پیمان بال» معروف شد.

در ایران موضوع کفایت سرمایه از نیمه‌های دهه ۹۰ شمسی شکل جدی تری به خود گرفت و آخرین تغییرات دستورالعمل‌های این موضوع به سال ۹۸ برمیگردد.

استاندارد‌های بین المللی از استاندارد کفایت سرمایه بالای ۸ درصد صحبت می‌کنند که این در حالی است که این اعداد در ایران فاصله زیادی با استاندارد‌های بانک‌های جهانی دارد.

بانک ملی در این زمینه از منفی ۱۸ درصد سال ۱۳۹۸ خود به عدد منفی ۱۱ درصدی رسیده است که با وجود رشد کفایت سرمایه، اما همچنان از این استاندارد‌ها فاصله دارد.

بانک ملت با نسبت ۸ درصدی در لبه مرز قرار دارد و بانک خاورمیانه با ۱۳ درصد بهترین کفایت سرمایه در ایران را دارد البته اگر بخواهیم بانک‌های ایران را با استاندارد‌های جدید مقایسه کنیم تنها بانک خاورمیانه با نسبت کفایت سرمایه ۱۳ درصدی در لب مرز قرار دارد چرا که حداقل نسبت جدید برای کفایت سرمایه در جهان را ۱۳ درصد در نظر گرفته اند.

بدترین عملکرد از لحاظ کفایت سرمایه را بانک سرمایه با منفی ۳۲۶ درصد و پس از آن بانک آینده با کفایت سرمایه منفی ۱۵۶ درصدی به خود اختصاص داده اند.

احسان راکعی پژوهشگر حوزه بانکی در برنامه چهارسو از بی کیفیت بدون کفایت سرمایه بانک‌های ایرانی صحبت می‌کند. راکعی در برنامه چارسو این طور گفته است که در صورتیکه بانک مرکزی به عنوان نهاد نظارتی، نظارت سخت گیرانه تری به بانک‌ها داشته باشد کفایت سرمایه بانک‌ها از این اعداد و ارقام پایین‌تر می‌رود.

بانک مرکزی با دست کاری در ضرایب ریسک دستورالعمل‌های کفایت سرمایه به بانک‌ها برای ادامه حیات کمک کرده است.

راکعی می‌گوید: در جهان بانک‌هایی که کفایت سرمایه زیر ۸ درصدی دارند اجازه فعالیت ندارند، اما در ایران شاهد بانک‌هایی هستیم که با کفایت سرمایه‌های منفی دست و پنجه نرم می‌کنند.

توافق مرزی اسراییل و لبنان؛ کاریش برای تل‌آویو، قانا برای بیروت

رییس‌جمهور لبنان، میشل عون اعلام کرده است که دولت لبنان بعد از بررسی تازه‌ترین پیشنهاد میانجی امریکایی برای تعیین خطوط مرزی لبنان با آب‌های تحت سلطه رژیم اسراییل در جلسه سران قوا به آن پاسخ خواهد داد. براساس جزییاتی که رسانه‌ها از تازه‌ترین پیشنهاد میانجی امریکایی منتشر کرده‌اند، درحالی که تمامی میدان گازی کاریش به اسراییل واگذار شده است، میدان گازی بزرگ‌تر قانا که هنوز بهره‌برداری از آن آغاز نشده است کامل در حاکمیت لبنان در می‌آید، اما بخشی از درآمدهای این میدان گازی پس از بهره‌برداری به اسراییل خواهد رسید. درحالی که دولت پیشبرد امور در اسراییل و لبنان هر دو از این پیشنهاد استقبال کرده‌اند، احتمال انجام توافق در تل‌آویو باعث جنجال بزرگی شده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر پیشین و رهبر اپوزیسیون اسراییل به تندی از توافق احتمالی انتقاد کرده است و آن را واگذاری منابع گازی اسراییل به حزب‌الله لبنان توصیف کرده است. تازه‌ترین پیشنهاد امریکا برای حل و فصل مناقشه‌های مرزی در دریای مدیترانه میان لبنان و اسراییل، خط مرز بازارهای سرمایه ای هفته گذشته از سوی آموس هوچستاین، میانجی امریکایی مذاکرات غیرمستقیم تعیین حدود مرزی به بیروت تحویل شد. عصر دیروز، سران قوای لبنان، میشل عون، رییس‌جمهور، نبیه بری، رییس پارلمان و نجیب میقاتی، نخست‌وزیر پیشبرد امور، جلسه‌ای برای بررسی این طرح پیشنهادی برگزار کردند. پیش از این نبیه بری از پیشنهاد جدید میانجی امریکایی استقبال کرده‌ بود.
میشل عون با انتشار پیامی در توییتر، ضمن اعلام خبر برگزاری نشست مذکور تاکید کرده است که قرار نیست «هیچ مشارکتی با طرف اسراییلی» انجام شود. نجیب میقاتی، نخست‌وزیر پیشبرد امور لبنان، در بیانیه‌ای بعد از شرکت در جلسه سران قوا در کاخ بعبدا تاکید کرد: «ما برخی نظرات درخصوص توافق داشتیم و کمیته فنی این نظرات را قبول کرد. ما پاسخ خود را به میانجی امریکایی آموس هوچستاین دادیم.» به گزارش النشره میقاتی تاکید کرد: «ستون‌های اساسی که ما در توافق می‌خواهیم وجود دارد. توافق تعیین حدود مرزی و موضع واحد لبنان در مسیر درستی قرار دارد.» به گفته الیاس بوصعب، مذاکره‌کننده لبنانی، انتظار می‌رود که پاسخ لبنان امروز به آموس هوچستاین، میانجی امریکایی واگذار شود تا او پاسخ را به طرف دیگر برساند.
علی‌رغم جنجال در تل‌آویو درخصوص تازه‌ترین پیشنهاد، هنوز لبنانی‌ها موافقت کامل خود را اعلام نکرده‌اند و الیاس بوصعب، نماینده مذاکره‌کننده لبنان و معاون رییس پارلمان لبنان در جلسه‌ای در پارلمان این کشور گفته است که احتمالا لبنان پیشنهادهای اصلاحی به این پیشنهاد تازه ارایه خواهد داد. به گفته وی در پیشنهاد جدید لبنان حاکمیت کامل بر میدان گازی قانا را دراختیار خواهد داشت. پیشنهاد ۱۰ صفحه‌ای جدید میانجی امریکایی هنوز نه ازسوی لبنانی‌ها و نه از طرف اسراییلی‌ها فاش نشده است، با این حال بوصعب می‌گوید که «جزییات مهم است.» گمانه‌زنی‌هایی در مورد پیشنهاد جدید منتشر شده است که علاوه بر واگذاری کل میدان گازی کاریش به اسراییل، میدان گازی قانا نیز گرچه تحت حاکمیت کامل لبنان قرار می‌گیرد و توسط لبنان مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت، اما بخشی از درآمدهای فروش گاز آن به اسراییل واگذار می‌شود. براساس برخی گمانه‌زنی‌ها قرار است کمپانی توتال انرژی فرانسه مسوولیت بهره‌برداری از میدان گازی قانا را برعهده بگیرد. به نوشته رسانه‌های اسراییلی، لیور شیلات، دبیرکل وزارت انرژی اسراییل، روز دوشنبه برای گفت‌وگو درخصوص پرونده میدان قانا به پاریس سفر کرده است تا با مقام‌های کمپانی توتال مذاکره کند. به نوشته رویترز، کمپانی توتال انرژی حاضر به اظهارنظر در این مورد نشده است. به گزارش خبرگزاری فارس، میشل عون، رییس‌جمهور لبنان روز گذشته در دیدار با آنا گوگن، مدیر بخش آفریقا و غرب آسیا در وزارت اروپا و امور خارجه فرانسه گفت که در طول ماه‌های گذشته سعی شده است تا حقوق لبنان در آب‌های خود و فراهم کردن شرایط مناسب برای آغاز عملیات اکتشافی در میادین نفتی و گازی واقع در منطقه اقتصادی با حضور شرکت توتال فرانسه، تضمین شود. به نوشته روزنامه رای الیوم، رییس‌جمهور لبنان همچنین ابراز امیدواری کرد که آغاز عملیات اکتشافی نفت در میادین جنوبی آغازی مثبت و مثمرثمر در جهت رونق اقتصادی لبنان باشد.
رسانه‌های اسراییلی خبر داده‌اند که دولت این رژیم منتظر خواهد ماند تا پاسخ لبنان را دریافت کند، اما پیش‌بینی کرده است که در جلسه کابینه روز پنجشنبه این هفته، پیشنهاد تازه را به تصویب برساند. به نوشته رویترز، جلسه روز پنجشنبه کابینه هنوز رسما اعلام نشده است اما یک مقام ارشد اسراییلی به این رسانه گفته است: «اگر آنها اصلاحاتی ارایه کنند که کوچک و فنی نباشد، ممکن است نتوانیم تا پنجشنبه توافق را نهایی کنیم.»
جنجال در تل‌آویو
درحالی که کمتر از یک ماه به انتخابات پارلمانی زودهنگام اسراییل باقی مانده است، اپوزیسیون این رژیم به رهبری بنیامین نتانیاهو به‌ شدت از توافق احتمالی در مورد مرزهای آبی لبنان و اسراییل ناراضی است. بنیامین نتانیاهو ضمن انتقاد شدید از عملکرد دولت پیشبرد امور به ریاست یاییر لاپید، پیشنهاد جدید را تحمیل همه خواسته‌های حزب‌الله لبنان به اسراییل توصیف کرده است و تهدید کرده که در صورت رسیدن به نخست‌وزیر به چنین توافقی پایبند نخواهد بود. اعتراضات نتانیاهو درحالی بیان می‌شود که گزارش‌ها از شکاف درون دولت لاپید درخصوص طرح پیشنهادی جدید امریکا خبر می‌دهند. روزنامه جروزالم پست در شماره دیروز خود فاش کرد که اودی ادیری، مدیرکل سابق وزارت انرژی رژیم صهیونیست و رییس تیم مذاکراتی اسراییل با لبنان درباره مناقشه بر سر آب‌های اقتصادی، هفته پیش و چند روز پیش از ارایه پیش‌نویس نهایی توافق در این خصوص به بیروت از سوی «آموس هوچشتاین» میانجیگر امریکایی استعفا کرده است. به گزارش فارس این روزنامه نوشت: «ادیری به دلیل ناامیدی از مدیریت دفتر نخست‌وزیری [رژیم صهیونیست] در مذاکرات استعفا کرد، زیرا یاییر لاپید، نخست‌وزیر از این توافق در مقابل منتقدان آن دفاع می‌کرد.»
همزمان با این اختلاف‌ها بنیامین نتانیاهو در ادامه انتقادهای تند خود از توافق احتمالی بین لبنان و اسراییل گفته است: «یاییر لاپید نخست‌وزیر اسراییل به طرز شرم‌آوری تسلیم تهدیدهای حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله شد. وی به حزب‌الله یک میدان گازی عظیم که متعلق به شما شهروندان اسراییلی است، داد.» نخست‌وزیر سابق رژیم صهیونیستی افزود: «[لاپید] این کار را بدون بررسی در کنست و بدون برگزاری همه‌پرسی انجام می‌دهد. لاپید اختیاراتی برای واگذاری اراضی دارای حاکمیت به یک کشور دشمن و نیز تسلیم دارایی‌های حاکمیتی که همه ما مالک آن هستیم، ندارد.» نتانیاهو، در ادامه انتقادات شدیداللحن از لاپید، تاکید کرد: «اگر توافق غیرقانونی ترسیم مرزها تصویب شد، ما مجبور نخواهیم بود که به آن پایبند بمانیم. در اول نوامبر، ما با یک رهبری قدرتمند به اسراییل بازخواهیم گشت. رهبری با تجربه از امنیت همه ما حفاظت خواهد کرد.» الیاس بوصعب، معاون رییس پارلمان لبنان در واکنش به این اظهارنظر نتانیاهو گفته است: «ما دشمن اسراییلی را به رسمیت نمی‌شناسیم و با آنها وارد توافق نمی‌شویم اما [در صورت نقض توافق] راهکارهای دیگری در دست داریم.» وی در ادامه به پشتیبانی ملت، ارتش و مقاومت لبنان از موضع واحد دولت اشاره کرد.
روز یکشنبه نیز رادیو کان اسراییل گزارش داده‌ بود که نتانیاهو در گفت‌وگوهای خصوصی به‌ شدت به امریکا انتقاد می‌کند و معتقد است که دولت جو بایدن با میانجی‌گری در پرونده مرزهای آبی اسراییل و لبنان، عملا در حال دخالت در انتخابات ۱۰ آبان ماه اسراییل است.
یاییر لاپید، نخست‌وزیر پیشبرد امور اسراییل روز گذشته در پاسخ به انتقادهای نتانیاهو گفته است: «می‌فهمم که چقدر درد می‌کشی که نتوانستی [در دوران نخست‌وزیری‌ات] به توافق برسی، اما منطقی نیست که به کارزار تبلیغاتی نصرالله بپیوندی.» لاپید با اشاره به اینکه نتانیاهو هنوز توافق را ندیده است، تاکید می‌کند: «صددرصد نیازهای امنیتی ما تامین شده است، صددرصد میدان کاریش را گرفته‌ایم و حتی از درآمدهای لبنان هم سهم داریم.» او در ادامه با طعنه خطاب به نتانیاهو نوشته است: «چطور است کمی از دولتی که فعال است و برای مردم اسراییل نتیجه‌بخش بود، تعریف کنی؟» بنی گانتز، وزیر جنگ رژیم اسراییل نیز در پاسخ به نتانیاهو گفت: «تو من را آزار نمی‌دهی، زیرا فقط این ملاحظات سیاسی غیرمسوولانه شما را پیش می‌برد. ما به مراقبت مسوولانه از منافع سیاسی، امنیتی و اقتصادی اسراییل ادامه خواهیم داد.»
یووال استاینیتز، وزیر انرژی پیشین اسراییل از حزب لیکود هم از توافق جدید انتقاد کرده است و گفته است که از این توافق بهت‌زده شده است. این مقام پیشین رژیم اسراییل می‌گوید: «یک مناقشه بود، ما به یک خط اعتقاد داشتیم و لبنان به یک خط دیگر، سال ۲۰۱۲ امریکا پیشنهاد داد که ۵۵درصد [از منطقه مورد مناقشه] به لبنان واگذار شود و ۴۵درصد به اسراییل، هر دو موافق بودند، اما نهایتا عقب کشیدند. این چگونه مذاکره‌ای است که آنها صددرصد بگیرند و ما صفر درصد؟ من ۶۰ به ۴۰ را می‌فهمم، یک‌سوم و دوسوم را می‌فهمم، اما ۱۰۰ به صفر؟ این اشتباه است و سابقه‌ای خطرناک ایجاد می‌کند.»
درحالی که هواداران نتانیاهو می‌گویند که دولت قصد دارد بدون برگزاری همه‌پرسی یا رای‌گیری در کنست، این توافق را تصویب کند، در برابر بنی گانتز، وزیر جنگ رژیم می‌گوید که بعد از تمام شدن مذاکرات این توافق به صورت کامل و شفاف در کنست به رای گذاشته ‌خواهد شد. به گفته مقام‌های دولت پیشبرد امور لاپید، جزییات توافق در طول مذاکرات قابل افشا نیست، اما بعد از آنکه توافق نهایی شد در کنست به رای گذاشته‌ خواهد شد.

توسعه بازار سرمایه ادامه می‌یابد، چالش قیمت‌گذاری

اقتصادگردان - شاپور محمدی گفت: با توجه به اینکه رسالت نهاد ناظر حمایت از حقوق سهامداران و ایجاد بازاری شفاف برای سرمایه گذاری است، سازمان بورس و اوراق بهادار اعتراض خود را نسبت به این تصمیم منعکس کرد.

همچنین با تدبیر مناسب از سوی رییس جمهور، معاون اول رییس جمهور و وزیر اقتصاد، سقف قیمت ها در بورس کالا برداشته و مشکلات در این زمینه تا حد زیادی حل و فصل شد. به گفته رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، طی ۳۰ ماه اخیر چالش های دیگری حول و حوش بازار سرمایه وجود داشت که با همکاری دولت و فعالان بازار آثار آن به حداقل کاهش یافت.

یکی از این موارد، پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود که تنها یک روز بر روند بورس تهران اثر منفی به جای گذاشت. با توجه به بنیان های بسیار قوی بورس تهران و بازار سرمایه تاثیر این موضوع به سرعت از بین رفت و شاهد روند عادی طی روزهای بعد بودیم.

صندوق تثبیت بازار سرمایه

محمدی به خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت سال جاری اشاره کرد و گفت: با توجه به اقدامات ارزنده صندوق تثبیت بازار سرمایه و سطح بالای هوشیاری سهامداران، آثار این تحول بسیار محدود بود. همچنین طی ماه های بعد، اعمال تحریم های یک جانبه از سوی آمریکا نیز آثار کمرنگی بر روند بازار سرمایه داشت و نتوانست مسیر کلی بازار سرمایه را منحرف کند.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار می گوید یکی از مشکلاتی که پیش تر از این ۳۰ ماه در بازار وجود داشت، بحث توقف طولانی مدت نمادهای بورسی بود که این موضوع نیز با اصلاح دستور العمل توقف و بازگشایی نمادها حل و فصل شد.

همچنین موضوع میزان خط مرز بازارهای سرمایه ای اعتبار کارگزاری ها از مواردی بود که طی سال های گذشته نسبت به آن غفلت شده بود که با تلاش حوزه نظارت بر نهادهای مالی، حوزه بازار و حوزه مدیریت فناوری اطلاعات سازمان بورس و کانون کارگزاران این مورد نیز حل شد.

برنامه های آینده

دبیر شورای عالی بورس، به برنامه های آتی اشاره کرد و گفت: یکی از برنامه هایی که سازمان در تلاش است آن را اجرایی کند، بحث معاملات فروش استقراضی (Short selling) است. سازمان در نظر دارد تا انتهای سال ۹۷ این معاملات را عملیاتی کند. از سوی دیگر بحث لایحه ارتقاء نظام بازار سرمایه کشور مطرح است که به وزیر اقتصاد و دارایی ارسال شده است. در نهایت و در صورت موافقت وزیر محترم این لایحه به مجلس فرستاده می شود.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، توسعه سامانه معاملات را برنامه بعدی عنوان کرد و گفت: سازمان بورس در تلاش است با همکاری و همیاری دانشگاه ها و شرکت های فعال در حوزه IT و ICT یک سامانه معاملات سهام و مشتقه عمومی را در کشور به وجود آورد. اجرای چنین طرحی یک تجربه جدید به شمار می رود و شاید لازم باشد تمهیداتی در نظر گرفته شود تا به صورت عملیاتی ارائه شود.

اصلاح ساختار هیات پذیرش

عضو شورای عالی بورس هدف بعدی را اصلاح ساختار هیات های پذیرش عنوان کرد و گفت: موضوع نظارت جامع بر فعالیت کارگزاری ها از اهداف مهم سازمان بورس به شمار می رود که این موضوع نیز در حال پیگیری است. تمام فعالیت های کارگزاری ها در خصوص خرید و فروشی که در سامانه معاملات انجام می دهند، روزانه توسط ناظران و به صورت لحظه ای رصد می شود. با این وجود در خصوص ثبت و ضبط حسابداری، فعالیت اداری کارگزاری ها، شرکت های سرمایه گذاری و صندوق ها نیاز به نظارت قوی داریم تا پایش دقیق تری صورت بگیرد.

محمدی به حمایت های دولت از بازار سرمایه طی این مدت اشاره کرد و گفت: دولت حمایت های قابل توجهی از بازار سرمایه داشت و یکی از بهترین پشتیبانی ها از سوی سران سه قوه و در ستاد هماهنگی اقتصادی انجام شد. مقرر شد مالیات نقل و انتقال سهام و حق تقدم خط مرز بازارهای سرمایه ای از نیم درصد به یک دهم درصد کاهش یابد.

وی ادامه داد: همچنین ستادهماهنگی اقتصادی مصوب کرد افزایش سرمایه ای که از محل سود تقسیم نشده شرکت های بورسی انجام می گیرد، معاف از مالیات می شود که این موضوع نیز اقدام بسیار مهمی بود.

عمق بخشی بازار سرمایه

وی در پایان بیان داشت: موضوعاتی از قبیل عمق بخشی به بازار سرمایه، تشکیل ETF های سهام عدالت و سهام باقی مانده دولت در شرکت ها بر اساس اصل ۴۴، از مواردی است که از سوی سازمان بورس به وزارت اقتصاد و دارایی پیشنهاد شد. امید می رود بعد از تصویب ستاد هماهنگی اقتصادی و در صورت لزوم تعیین قانون توسط مجلس، شاهد اجرایی شدن این طرح ها نیز باشیم.