معامله انتقالی چیست؟

معامله با حق استرداد یا بیع شرط – عدالت سرا

معامله انتقالی چیست؟

بیع شرط یا معامله با حق استرداد چیست؟

منظور از معامله با حق استرداد یا بیع شرط، عقدی است که مطابق با آن برای یکی از طرفین یا برای شخص ثالثی حق فسخ، شرط شود. حق فسخ عموما برای فروشنده شرط میشود و بدین صورت در قرارداد نوشته می شود که اگر فروشنده ظرف مدت مشخصی، ثمن (پول) معامله را به خریدار برگرداند، حق فسخ معامله و تملیک مجدد مبیع (مال مورد معامله)، را دارا می باشد.

در قانون مدنی به این عقد، “بیع شرط” گفته می شود و در قانون ثبت به آن، “معامله با حق استرداد” می گویند. در واقع معامله با حق استرداد، عقدی است معوض، به این معنا که مطابق با آن، انتقال دهنده میتواند با برگرداندن مبلغی که دریافت کرده است، مال تملیک شده را استرداد نماید.

نکته مهم این است که در بیع شرط، خیار برای فروشنده شرط می شود و استفاده از این خیار، منوط به پرداخت ثمن از جانب خریدار می باشد.

معمولا روال انجام این کار به اینصورت است که فردی مال خود را فروخته و در آن شرط می گردد که اگر در ظرف مدت مشخص، فروشنده بتواند پول را برگرداند، عقد فسخ میشود و مبیع باید برگردانده شود. فروشنده تنها در صورتی میتواند عقد را فسخ کند که تمامی پول را برگرداند.

البته ناگفته نماند که طرفین میتوانند در مورد استرداد کل یا بخشی از مبیع نیز با یکدیگر توافق نمایند.

در این ارتباط ماده ۴۵٨ قانون مدنی بیان میدارد:

“در عقد بیع متعاملین میتوانند شرط نمایند که هرگاه بایع در مدت معینی تمام مثل ثمن را به مشتری رد کند خیار فسخ معامله را نسبت ‌به تمام مبیع داشته باشد و همچنین میتوانند شرط کنند که هرگاه بعض مثل ثمن را رد کرد خیار فسخ معامله را نسبت ‌به تمام یا بعض مبیع داشته باشد در هر حال حق خیار تابع قرارداد متعاملین خواهد بود و هرگاه نسبت ‌به ثمن قید تمام یا بعض نشده باشد خیار ثابت نخواهد بود مگر با رد تمام ثمن.”

شایان ذکر است که اگر ثمن، اموال مثلی مانند پول نباشد و از اموال قیمی مانند یک کتاب خطی، باشد، در صورت تلف شدن ثمن، باید بهای آن پرداخت گردد و بنظر میرسد که بهای روز فسخ ملاک می باشد.

“مثلی که در این قانون ذکر شده عبارت از مالی است که اشباه و نظایر آن نوعاً زیاد و شایع باشد مانند حبوبات و نحو آن و قیمی مقابل ‌آن است. معذلک تشخیص این معنا با عرف می باشد.”

معامله با حق استرداد یا بیع شرط – عدالت سرا

شرایط بیع شرط چیست؟

در بیع شرط، مالکیت مبیع به خریدار منتقل می شود با این شرط که فروشنده حق خیار دارد یعنی اگر فروشنده در مدت مشخص شده، پول را برنگرداند و قرارداد را فسخ نکند، بیع قطعی می شود و مبیع جزء دارایی خریدار می شود. اما اگر فروشنده در مدت معین شده، با رد ثمن، بیع را فسخ کند، از آن زمان مبیع به مالکیت او برمی گردد.

ماده ۴۵٩ قانون مدنی بیان نموده است:

“در بیع شرط به مجرد عقد، مبیع ملک مشتری می شود با قید خیار برای بایع. بنابراین اگر بایع به شرایطی که بین او و مشتری برای ‌استرداد مبیع مقرر شده است عمل ننماید بیع قطعی شده و مشتری مالک قطعی مبیع میگردد و اگر بالعکس بایع به شرایط مزبوره عمل ننماید و مبیع را‌ استرداد کند از حین فسخ مبیع مال بایع خواهد شد ولی نماآت و منافع حاصله از حین عقد تا حین فسخ مال مشتری است.”

وجود خیار شرط اگر چه مانع انتقال مالکیت به خریدار نمی شود اما تسلط او بر مبیع (مال مورد معامله) را محدود می کند. در این ارتباط ماده ۴۶٠ قانون مدنی عنوان نموده است:

“در بیع شرط مشتری نمیتواند در مبیع تصرفی که منافی خیار باشد از قبیل نقل و انتقال و غیره بنماید.”

مطابق با ماده فوق الذکر مشخص می شود که هدف از وجود خیار شرط، این است که امکان اجرای خیار برای فروشنده وجود داشته باشد و مالک، اقدامی نکند که حق فروشنده از بین برود بنابراین خریدار نمیتواند مبیع را به فرد دیگری انتقال بدهد یا تغییری در آن بدهد و … .

ماده ۵٠٠ قانون مدنی بیان نموده است:

“در بیع شرط، مشتری میتواند مبیع را برای مدتی که بایع حق خیار ندارد اجاره دهد و اگر اجاره منافی با خیار بایع باشد به وسیله جعل ‌خیار یا نحو آن حق بایع را محفوظ دارد و الا اجاره تا حدی که منافی با حق بایع باشد باطل خواهد بود.”

جهت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری به صفحه تماس با ما مراجعه فرمائید.

معامله درد یا Pain Trade چیست؟

به تمایل بازار برای تنبیه و مجازات شدید سرمایه گذاران، معامله درد (Pain Trade) گفته می‌شود. معامله درد اصطلاح غیررسمی است و معنی دقیقی ندارد. اما در دنیای مالی معامله درد معمولا به یک معامله، کلاس دارایی و یا حرکات بازار گفته می‌شود که منجر به ضرر قابل توجه و بزرگی حداقل برای کوتاه مدت برای افرادی که در این معاملات هستند، می‌شود.

معامله درد زمانی رخ می‌دهد که یک دارایی محبوب یا استراتژی سرمایه‌گذاری شناخته شده به طور ناگهانی عملکرد بدی دارد و منجر به غافلگیری سرمایه‌گذاران می‌شود. در این تعریف، بازگشت ناگهانی یک بخش یا استراتژی خوب به عنوان معامله درد در نظر گرفته نمی‌شود چرا که ممکن است سرمایه گذاران زیادی در آن بخش یا استراتژی سرمایه‌گذاری نکرده باشند.

معاملات درد شدیدا عزم و ثبات قدم بهترین سرمایه گذاران و معامله گران را امتحان می‌کنند چرا که این افراد با این دو راهی مواجه می‌شوند که آیا معامله خود را به امید بازگشت نگه دارند و یا ضرر را قبل از این که شرایط بدتر شود، قبول کنند.

درک بهتر معاملات درد

بهترین مثال برای معاملات درد کف‌ها و سقف‌های قیمتی هستند که طی سال‌ها در شاخص‌های سهامی تشکیل می‌شوند. به عنوان مثال حباب دات کام که در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل سال ۲۰۰۰ رخ داد را در نظر بگیرید. شاخص نزدک (Nasdaq) در مارس سال ۲۰۰۰ سقف تاریخی ثبت کرد و سهام شرکت‌های حوزه تکنولوژی بخش بزرگ پورتفوهای سرمایه‌گذاری اکثر سرمایه‌گذاران و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) بودند. (حباب دات-کام (Dot-com Bubble) یک حباب اقتصادی در خلال سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ میلادی بود -که در ۱۰ مارس ۲۰۰۰ با رسیدن شاخص نزدک به ۵۱۳۲٫۵۲ به اوج رسید- که طی آن بازارهای بورس سهام کشورهای صنعتی دنیا شاهد رشد سریع ارزش مالی‌شان بودند که از رشد بخش اینترنت و شاخه‌های مرتبط با آن ناشی می‌شد.)

سقوط سهام شرکت‌های حوزه تکنولوژی و شاخص نزدک منجر به رکود اقتصادی در آمریکا و شکل‌گیری روند نزولی در بازار سهام و از بین رفتن تریلیون‌ها دلار از ارزش بازار سهام و ثروت خانوارها شد. در این رویداد معامله درد، معامله خرید سهام شرکت‌های تکنولوژی بود و سقوط بعدی بازار در این بخش در کل دنیا طنین انداز شد و اثر گسترده‌ای بر اقتصاد داشت.

به طور کلی، معاملات درد در معاملات بسیار شلوغ (Crowded trades)، که رفتار گله‌ای منجر می‌شود بسیاری از افراد معاملات و استراتژی شبیه به هم را داشته باشند، رخ می‌دهد. برای مثال در بازار ارز، معاملات حملی یا انتقالی (Carry Trade) از جمله معاملات شلوغ هستند که بسیاری از افراد تصور می‌کنند این معاملات ساده هستند و نیاز به زیاد فکر کردن ندارند. اگر چنین معامله‌ای به معامله درد تبدیل شود می‌تواند آسیب‌ها و ضررهای زیادی به بسیاری از مردم و شرکت‌ها وارد کند.

• توضیح: معامله انتقالی (Carry Trade) به قرض گرفتن یک ارز با نرخ بهره پایین‌تر و سرمایه‌گذاری آن در یک ارز با نرخ بهره بالاتر می‌گویند. این کار در نهایت منجر به سوددهی مثبت معامله می‌شود. این استراتژی در درجه اول در بازار فارکس کاربرد دارد.

مثال‌هایی از معاملات درد

در سال ۲۰۰۸ به طور کلی معاملات خرید در بازار سهام، جزو معاملات درد محسوب می‌شدند. در سه ماهه چهارم سال ۲۰۰۷ علی‌رغم این که احتمال شکل‌گیری بحران بدهی جدی‌تر و شدیدتر می‌شد، شاخص‌های بازار سهام آمریکا و دیگر شاخص‌ها در سراسر جهان سقف تاریخی ثبت کرده بودند.

سقوط بازارهای سهام در سال ۲۰۰۸ از لحاظ تعداد افراد تحت تاثیر قرار گفته و میزان ثروت از بین رفته، تا به الان به عنوان بزرگ‌ترین معامله درد یا Pain Trade شناخته می‌شود. در این رویداد طی ۱۸ ماه، بیش از ۳۵ تریلیون دلار یا ۶۰% از ارزش بازار سهام دنیا از بین رفت و اقتصاد کشورها بزرگ‌ترین و شدیدترین رکود و بحران مالی از زمانرکود بزرگ (Great Depression) سال ۱۹۳۰ را تجربه کردند. در آمریکا رکود اقتصادی منجر شده بود میلیون‌ها نفر شغل خود را از دست دهند و سقوط بازار مسکن و قیمت سهام بزرگ‌ترین نابودی ثروت خانوارها در طول تاریخ را در پی داشت.

استراتژی بلند مدت می‌تواند اثر معامله درد را خنثی کند

گاهی اوقات شکل گیری معامله درد به مدت یک ماه می‌تواند تبدیل به استراتژی برنده بلند مدتی شود. بازگشت قدرتمند بازارهای سهام پس از بحران مالی در سال‌های ۲۰۰۸-۲۰۰۹ ثابت کرد که حتی معاملات درد می‌توانند با گذشت زمان تبدیل به معاملات سودده شوند. در سال ۲۰۱۳ شاخص‌های داو جونز (Dow Jones) و S&P 500 سقف‌های جدیدی ثبت کردند. با این حال در همان سال افزایش بازده اوراق منجر شد بازار اوراق تبدیل به معامله درد جدیدی برای بسیاری از سرمایه گذاران شود.

پیگیری سهام های قدیمی با کد ملی

در ماه های اخیر با رونق گرفتن بازار سرمایه و سودهای سرشاری که برخی از سهام داران دریافت کرده اند ، سهام های قدیمی که سال ها در گوشه و کنار خانه ها خاک می خوردند از پستو خارج شده و مورد توجه صاحبان آن ها قرار گرفته اند . حال این سوال برای بسیاری از دارندگان این سهام های قدیمی مطرح شده که پیگیری سهام های قدیمی خود را به چه شکلی باید انجام دهند و نحوه انتقال سهام قدیمی آن ها به چه شکلی است ؟ موضوع امروز مقاله ما به پیگیری سهام قدیمی اختصاص داده شده است . اگر شما هم در این زمینه ابهامی دارید با ادامه مقاله امروز ما همراه باشید.

سهام های قدیمی را چگونه پیدا کنیم؟

در گذشته خرید و فروش سهام در بورس و معامله در بازار سرمایه کار چندان آسانی نبود . برای معامله در بورس باید به صورت حضوری به کارگزاری مراجعه می کردید و بعد از اینکه سفارش خرید یا فروش سهم مورد نظر خود را به آن ها می دادید باید منتظر می ماندید تا کارگزاری این کار را برایتان انجام دهد . احتمالا زمانی که این سهام قدیمی به شما واگذار شده بود نحوه معامله در بورس به همین شکل بوده است . اما اکنون برای معامله در بازار بورس احتیاجی به مراجعه حضوری به کارگزاری وجود ندارد و تمام مراحل را می توانید به صورت آنلاین از طریق کامپیوتر و لپ تاپ شخصی و یا حتی موبایل به راحتی انجام دهید . اما اجازه دهید قبل از اینکه نحوه پیگیری سهام های قدیمی به صورت آنلاین را برایتان توضیح دهیم ، کمی با اصطلاحاتی که پیش نیاز معامله آنلاین در بورس است و ممکن است برای شما مبهم باشد آشنا شویم . حتما شنیده اید که برای معامله در بازار سرمایه باید کد بورسی داشته باشید . کد بورسی یا کد معاملاتی شناسه یکتای هر فرد برای معامله در بازار بورس و فرابورس می باشد . اصطلاح بعدی کارگزاری می باشد . کارگزاری هایی مثل آگاه و مفید ، بنگاه های معاملاتی هستند که خرید و فروش سهام به واسطه آن ها انجام می شود و در ازای این خرید و فروش حق العمل دریافت می نمایند . سامانه سجام و سامانه سمات هم اصطلاحاتی هستند که حتما باید با آنها آشنا باشید . سامانه سجام یا سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان سامانه ای است که بعد از دریافت کد بورسی باید حتما در آن ثبت نام کرده و احراز هویت شوید . در غیر این صورت امکان انجام معامله در بازار بورس و فرابورس برایتان امکان پذیر نخواهد بود . سامانه سمات هم سایت ذینفعان بازار سرمایه است و به منظور اتصال یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه، به خدمات اطلاع‌رسانی و درخواست‌های عملیاتی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه طراحی شده است. حال که با این کلمات کلیدی بازار سرمایه آشنا شدیم ببینیم که سهام های قدیمی را چگونه پیدا کنیم؟ با ادامه مقاله همراه باشید .

نحوه پیگیری سهام های قدیمی با کد ملی

برای پیگیری سهام های قدیمی با کد ملی ، قبل از هر چیزی نیاز به دریافت کد بورسی یا کد معاملاتی دارید . کد بورسی شناسه یکتای هر فرد برای معامله در بازار بورس و فرابورس می باشد که شامل سه حرف اول نام خانوادگی افراد به همراه یک عدد ثابت می باشد . برای دریافت کد بورسی ابتدا باید وارد سامانه جامع اطلاعات مشتریان یا همان سجام به آدرس https://www.sejam.ir شوید و در آن ثبت نام کنید . بعد از ثبت نام سامانه سجام یک کد پیگیری سجام دریافت خواهید کرد. بعد از این مرحله باید به همراه کد رهگیری که دریافت کرده اید به کارگزاری ها یا دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کرده و احراز هویت شوید. بعد از انجام مراحل فوق کد بورسی شما به صورت پیامک برایتان ارسال خواهد شد . بعد از دریافت کد بورسی برای استعلام یا پیگیری سهام های قدیمی باید وارد سامانه سمات به آدرس https://ddn.csdiran.ir شوید . در صفحه ای برای شما باز می شود با وارد کردن کد ملی و کد امنیتی و کلیک بر روی دکمه ورود وضعیت دارایی سهام های خود را مشاهده کنید .

” برای پیگیری سهام های قدیمی از طریق سامانه سمات حتما باید یک هفته از دریافت کد بورسی شما گذشته باشد . “

روش انتقال سهام های قدیمی

بعد از پیگیری سهام های قدیمی و دیدن وضعیت دارایی های سهام های خود ممکن است مایل به انتقال سهام های قدیمی خود به کارگزاری مورد نظر و یا فروش آن ها باشید . در این بخش از مقاله روش های انتقال سهم های قدیمی را با هم بررسی خواهیم کرد . برای انتقال سهام های قدیمی به کارگزاری مورد نظر خود ابتدا باید وارد سامانه سمات شده و در قسمت گزارش دارایی ، گواهی هر سهم خود را دریافت کنید . بعد از دانلود گواهی سهم های قدیمی دو روش برای انتقال این سهم ها وجود دارد روش اول اینکه وارد کارگزاری مورد نظر خود که می خواهید سهم قدیمی خود را به آن انتقال دهید شده و تغییر کارگزار ناظر را انتخاب کنید . به این ترتیب می توانید سهام قدیمی خود را به کارگزار مورد نظر خود انتقال دهید و نسبت به فروش آن ها اقدام نمایید . روش دیگر این است که با داشتن گواهی سهام های خود به صورت حضوری به کارگزاری مورد نظر خود مراجعه کرده و از آن ها بخواهید انتقال سهام قدیمی شما یا فروش آن را برایتان انجام دهند تا بتوانید با ورود به سامانه مفید و یا ورود به سامانه آگاه ، سهام های خود را مشاهده نمایید.

دیدن وضعیت دارایی سهام ها ، پیگیری سهام های قدیمی و انتقال سهام قدیمی مواردی است که این روزها با رونق گرفتن بازار بورس بیش از پیش مورد سوال و ابهام می باشد و علی رغم اینکه بسیاری از افراد تصور می کنند کار پیچیده ای باید باشد ، با داشتن اطلاعات کافی کار بسیار راحتی است . در این مقاله سعی کردیم کلیه ابهامات موجود در این زمینه را برطرف نماییم . امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد . شما عزیزان می توانید سایر سوالات و ابهامات خود را در این زمینه از قسمت نظرات در پایین صفحه با ما در میان بگذارید .

نکات مهم مالیات نقل و انتقال ماشین

مالیات همیشه یکی از راه‌های درآمدزایی دولت‌هاست. هرچند که در طول دهه‌های گذشته و به دلیل اقتصاد تک‌محصولی ایران، بیشترین درآمد دولت مربوط به فروش نفت بوده اما همیشه دولت‌ها به این مساله تاکید کرده‌اند که احیای درآمدهای مالیاتی و توجه به آن می‌تواند بخش مهمی از کسری بودجه آنها را تامین کند. در عین حال همیشه یک فرار مالیاتی بزرگ وجود داشته که هیچ دولتی قادر به کنترل آن نبوده است.

بخشی از این مالیات، مربوط به کالاهایی است که خرید و فروش می‌شود. سیاستگذاران به طور معمول کلیه کالاهای قابل معامله را مشمول مالیات می‌کنند؛ از ملک تا خودرو. اگر گشتی در اخبار بزنیم، خواهیم دید که برخی از خریداران و فروشنده‌های بازار خودرو نسبت به مالیات قطعی کردن سند که در دفترخانه اخذ می‌شود، شکایت دارند. اما این مالیات نقل و انتقال ماشین چیست و چگونه اعمال می‌شود؟

به طور معمول بعد از نهایی شدن معاملات خودرو و انجام تعویض پلاک، دو طرف باید در محضر حضور پیدا کرده و سند قطعی خودرو را قطعی کنند. در این مرحله، هزینه‌ای از دو طرف دریافت می‌شود که همان هزینه ثبت معامله است. بخش مهمی از این هزینه مربوط به مالیات نقل و انتقال خودروست. یعنی این نوع مالیات در مرحله آخر و در زمان قطعی شدن سند باید پرداخت شود.

نحوه محاسبه مالیات در معامله خودرو

اما شیوه محاسبه این نوع از مالیات به چه صورت است؟ نمی‌توان عدد دقیقی اعلام کرد چرا که بسته به مدل خودرو، رقم این مالیات متفاوت است. گفته می‌شود که حدود ۶۰ درصد هزینه‌ای که در مرحله نهایی شدن سند در محضر دریافت می‌شود مربوط به مالیات نقل و انتقال خودروست، ۲۰ تا ۳۰ درصد حق ثبت و بقیه این رقم حق دفترخانه است. یعنی به عنوان مثال، خودرویی که برای نقل و انتقال سند خود حدود ۱۰میلیون تومان هزینه دفترخانه می‌پردازد، حدود ۶ میلیون از آن را به مالیات نقل و انتقال ماشین اختصاص داده است.

مالیات به کجا واریز می شود

برای برخی جای سوال است که مالیات پرداخت شده برای نقل و انتقال ماشین به کجا واریز می‌شود. در واقع مالیات که بخشی از مبلغ پرداخت شده در محضر است، به صورت مستقیم به حساب دارایی واریز می‌شود. اگر معامله خودرویی با وکالت فروش در حال انجام باشد، این رقم در زمان فروش اخذ می‌شود.

در واقع کل مالیات اخذ شده در کشور، چه مربوط به ارث و چه مربوط به ارزش افزوده یا معاملات باشد، به خزانه دولت واریز می‌شود و دولت موظف است آن را در جهت بهسازی زیرساخت‌ها و امور مربوط به مردم هزینه کند.

امکان حذف مالیات وجود دارد؟

در ماه‌های گذشته برخی صحبت‌ها در خصوص پذیرش برگ سبز خودرو به عنوان سند قطعی مطرح شده و حتی یک بار یک حکم بدوی دادگاه در شبکه‌های مجازی پخش شد که نشان از پذیرش برگ سبز در حکم سند خودرو داشت. با این حال و با وجود رفت و آمدهای بسیاری که لایحه‌های مربوط به حذف الزام ثبت سند در دفترخانه بین قوای مختلف داشته، هنوز این مساله نهایی نشده و کلیه خودروها موظف به ثبت سند خود در محضر هستند.

نکته مهم اینجاست که حتی اگر چنین طرحی به تصویب برسد، باز هم باید این مالیات اعمال شود چرا که طبق قانون جزء مالیاتی است که باید در صورت معامله اخذ شود. یعنی حتی در صورت حذف پروسه ثبت سند در محضر، باز هم سازمان دیگری برای این کار ورود خواهد کرد تا این مالیات دریافت شود.

مالیات نقل و انتقال کدام خودروها بیشتر است؟

مالیات نقل و انتقال برای خودروهای مختلف، متفاوت است. اما آنطور که گفته می‌شود، خودروهای صفر مالیات بیشتری دارند و هرچقدر که از سال تولید آنها گذشته باشد، رقم کمتری برای مالیات نقل و انتقال می‌پردازند. در واقع در سال اول تحویل خودرو و در صورت خروج از رهن شرکت خودروساز، اگر مالک تصمیم به معامله خودرو بگیرد، باید مالیات بیشتری بپردازد. به همین خاطر هم هزینه محضر برای خودروهای صفر بالاتر است چرا که مالیات نقل و انتقال آنها هم بیشتر می‌شود. یعنی مالیات ماشینی که تولید ۱۴۰۰است خیلی بیشتر خواهد بود.

جدای از تصمیمی که ممکن است در آینده برای پذیرش برگ سبز خودرو به عنوان سند مطرح شود، کارشناسان این نکته را مطرح می‌کنند که حتی اگر هزینه محضر برایتان بالا یا غیرمنطقی بود، باز هم نسبت به پرداخت آن و تسویه مالیات اقدام کنید. نکته مهمی که در این مورد وجود دارد این است که این رقم به هر حال باید توسط افراد پرداخت شود و اگر فردی نخواهد سند قطعی محضر را دریافت کند، این احتمال وجود دارد که در زمان خروج از کشور با ممانعت روبرو شود چرا که رقمی به عنوان بدهی مالیاتی برای فرد لحاظ شده است.

انواع معاملات در بورس را بشناسید! (خرد ، عمده و بلوک)

برای سرمایه‌گذاری حرفه‌ای در هر بازاری، آگاهی نسبت به کلیه مفاهیم و اصطلاحات آن، امری ضروری است. فعالان بازار سرمایه کم و بیش درباره انواع معاملات در بازار اوراق بهادار شنیده‌اند؛ اما شاید از فرایند دقیق و هدف هرکدام از انواع آن، مطلع نباشند. در تصویر زیر انواع معاملات موجود در بورس را می‌بینید که در ادامه هریک را شرح خواهیم داد. معاملات بورسی در سه دسته خرد، عمده و بلوک طبقه بندی می‌شوند. ما در این مطلب هرآنچه نیاز است از انواع معاملات در بورس بدانید، جمع آوری کرده‌ایم.

معاملات خرد

معاملات خرد، همان معاملات عادی است، که معمولا توسط سهامداران خرد انجام می‌شوند. سرمایه‌گذار هنگام خرید سهام یک شرکت، باید به ارزش معاملات خرد در آن سهم توجه داشته باشد. ارزش معاملات خرد و حجم نقدینگی وارد شده به بازار، در تصمیم‌گیری برای خرید و فروش سهام کمک می‌کند. فرض کنید، ارزش معاملات روزانه دو الی سه روز متوالی بین 700 تا 800 میلیارد تومان باشد. سهام شرکت‌ها نیز متوسط رو به بالا معامله شوند. چنین شرایطی بیانگر ورود نقدینگی به بازار می‌باشد. توجه داشته باشید که در محاسبات مربوط به ارزش معاملات کل بازار، ارزش معاملات خرد را مبنا قرار می‌دهیم.

ارزش معاملات در بورس چیست؟

مجموع ارزش کل معاملات انجام شده بر روی سهام شرکت‌های بورسی، در یک جلسه معاملات را ارزش معاملات می‌گویند. ارزش معاملات، حجم نقدینگی موجود در بازار را نشان می‌دهد. با بررسی آن می‌توان به زمان مناسب خرید یا فروش سهام پی برد. هنگامی که ارزش کل معاملات بازار افزایش می‌یابد، نقدینگی به آن وارد شده است. برعکس، کاهش ارزش معاملات کل بازار نشانه‌ خروج نقدینگی می‌باشد.

ارزش معاملات خرد بورس

برای بدست آوردن ارزش معاملات خرد، می بایست ارزش معاملات بلوکی بازار را از ارزش معامله انتقالی چیست؟ معاملات کل کم می‌کنیم. ارزش معاملات کل بازار نیز از حاصلضرب تعداد کل معاملات در حجم کل معاملات بدست می‌آید.

معاملات عمده (کل)

در این نوع معامله حجم قابل توجهی از سهام شرکت مورد معامله قرار می‌گیرد. ویژگی‌ مهم معاملات عمده این است که در آن دامنه نوسان قیمت و محدودیت حجمی اعمال نمی‌شود. معامله‌ای در دسته معاملات عمده قرار می‌گیرد که یکی از شرایط زیر را داشته باشد:

• تعداد سهامی که معامله می شود، نسبت به میزان درصد معینی از کل سهام آن شرکت، بیشتر باشد.
• حجم معاملات آن، در یک مقطع زمانی مشخص، از حجم کل معامله انتقالی چیست؟ معاملات بازار بیشتر باشد.

محدودیت ‌های معاملات عمده

شرکت‌ها در انجام انواع معاملات عمده، از محدودیت‌هایی برخوردار هستند. در بورس، شرکت‌هایی که سهام پایه آن‌ها بیش از 3 میلیارد ریال است، حداقل 1% از سهام پایه آن‌ها باید معامله شود. شرکت‌هایی که ارزش سهام پایه آن‌ها مساوی یا کمتر از 3 میلیارد ریال است، حداقل 5% سهام پایه آن‌ها باید مورد معامله قرار گیرد.

در فرابورس برای تعداد سهام یا حق ‌تقدم قابل معامله یک حداقل وجود دارد. محدودیت دیگر در معاملات عمده فرابورس، محدودیت حداقل ارزش سهام جهت انتقال عمده می‌باشد. علاوه بر دو موردی که ذکر شد، از نظر سهام پایه شرکت‌های فرابورسی نیز محدودیت وجود دارد. شرکت‌های فرابورسی که سهام پایه آن‌ها از 1 میلیارد ریال بیشتر است، بیشتر یا مساوی 1% سهام پایه آن‌ها باید معامله شود. شرکت‌هایی که سهام پایه آن‌ها کوچکتر یا برابر با 1 میلیارد ریال است، بیشتر یا مساوی 5% از سهام پایه آن‌ها باید مورد معامله قرار بگیرد.

انواع معاملات عمده در بورس

معاملات عمده خود به دو نوع عادی و شرایطی تقسیم می‌شوند. تفاوت این دو در نحوه انتقال وجه(ثمن) و سهام می‌باشد. در معاملات عمده عادی، انتقال ثمن و سهام ظرف سه روز کاری صورت می‌گیرد. در معاملات عمده شرایطی، بخشی از وجه، خارج از ساز و کار بازار و مدت‌دار پرداخت می‌شود. به بیان ساده در معاملات عمده عادی داد و ستد سهام و مبلغ بین طرفین ظرف سه روز انجام می‌شود؛ اما در معاملات عمده شرایطی، سهام در همان زمان منتقل می‌شود ولی پرداخت بخشی از بهای معامله در طی معامله انتقالی چیست؟ یک مدت پرداخت خواهد شد.

روش انجام معاملات عمده در بورس اوراق بهادار

معاملات عمده در بورس به دو روش صورت می‌گیرند:

1. غیرمدیریتی: روش عرضه عمده سهام به روش عادی معاملات و از طریق کارگزاران است. سهامدار حجم بالایی از سهام خود را از طریق کارگزار خود عرضه می‌نماید. قبل از عرضه بین طرفین در مورد حجم معامله، قیمت و زمان معامله توافقاتی صورت می‌گیرد. در این روش خریدار قادر به انتخاب اعضای هیئت مدیره نمی‌باشد.
2. مدیریتی: در روش دوم، خریداران در پی بدست آوردن مدیریت در شرکت هستند. برای دستیابی به این هدف حتی گاهی سهم را با قیمت بالاتر از قیمت تابلو، خریداری می‌کنند. در این نوع معامله فروشنده امتیازات خود در شرکت را نیز با فروش سهم واگذار می‌کند. به همین علت سهم گران‌تر از قیمت تابلو عرضه می‌شود تا هر دو طرف معامله نفع ببرند.

مزیت معاملات عمده در بورس

این نوع معاملات دو مزیت نسبت به انواع معاملات به همراه دارند. مزیت اول این که سهامداران عمده و راهبردی به شرکت‌ها و هیات مدیره آن‌ها راه می‌یابند. دیگر مزیت آن فراهم نمودن امکان فروش به صورت نقدی و اقساطی می‌باشد. این امر به کارآفرینان فرصت می‌دهد تا مالکیت بخشی از سهام یک شرکت را بدست بگیرند. از این طریق موجب سهولت در خصوصی‌سازی می‌شود.

دسترسی به اطلاعیه های معاملات عمده

جهت دستیابی به اطلاعات مربوط به معاملات عمده شرکت‌های بورسی باید به سایت tse.ir مراجعه نمود. در تصویر زیر مراحل ورود به اطلاعیه‌های معاملات عمده قابل مشاهده است:

اطلاعات معاملات عمده شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس در سایت ifb.ir قابل مشاهده هستند. مراحل دریافت این اطلاعیه‌ها را در تصاویر زیر دنبال کنید:

در تصویر زیر یک نمونه اطلاعیه معامله عمده، مربوط به شرکت توسعه سرمایه و صنعت غدیر را مشاهده می‌کنید.

تاثیر معاملات عمده در قیمت سهام

در معاملات عمده، شرایط واگذاری و قیمت پایه جهت عرضه، حائز اهمیت می‌باشند. در صورتیکه قیمت پایه‌ای که سهم با آن عرضه می‌شود، با قیمت سهم روی تابلو حداقل 40% اختلاف داشته باشد، یک سیگنال مثبت برای سهام آن شرکت محسوب می‌شود. هرچقدر قیمت پایه با قیمت تابلو اختلاف بیشتری داشته باشد، سیگنالی که صادر می‌کند معتبرتر است. برای درک علت این مسئله به مثال زیر توجه نمایید:

فرض کنید سهمی روی تابلو 2100 تومان و قیمت پایه آن برای عرضه 2800 تومان است. قیمت پایه معمولا به واسطه شرکت‌های تامین سرمایه تعیین می‌شود؛ بنابراین چنین اختلاف قیمتی از نظر سهامداران بیانگر ارزش بنیادی بالای سهام آن شرکت می‌باشد.

معاملات بلوکی (سفارشات بلوکی)

معامله بلوکی سفارشی برای خرید یک بخش بزرگ از اوراق بهادار می‌باشد. در معاملات بلوکی نیز مانند معاملات عمده در مقایسه با معاملات خرد، حجم بالاتری از سهام شرکت‌ها معامله می‌شود. قیمت سهام در این معاملات نسبت به معاملات خرد بیشتر بوده و ساز و کار انتقال ثمن و سهام نیز در آن‌ها متفاوت است. به طور عمده سرمایه‌گذاران حقوقی به معاملات بلوکی وارد می‌شوند.

معاملاتی در حیطه معاملات بلوک قرار می‌گیرند که حجم آن‌ها 50 برابر حجم سفارش در بازار عادی باشد. سفارشی که ارزش معامله‌ای آن 2 میلیارد تومان باشد در بازار معاملات بلوک معامله می‌شود؛ مگر آن که شامل حدنصاب‌های معاملات عمده شود.

معاملات بلوکی پیش از عرضه اطلاع رسانی نمی‌شوند و قبل از روز عرضه از زمان انجام آن مطلع نخواهیم شد. این نوع معاملات به روش حراج ناپیوسته و هر پنج دقیقه یک بار صورت می‌گیرند.

ویژگی ‌های معاملات بلوکی

برخی ویژگی‌ها که منحصر به معاملات بلوکی هستند عبارتند از:

1. محدودیت حجمی در آن‌ها رعایت نمی‌شود.
2. محدودیت قیمتی در آن‌ها رعایت نمی‌شود.
3. بازاری مجزا با نام بازار بلوک دارند.
4. سفارشاتی قابل اجرا هستند که محدود باشند.
5. در این بازار استفاده از کد معاملاتی گروهی غیرمجاز است.
6. دامنه نوسان قیمت در آن مانند بازار عادی(معاملات خرد) می‌باشد.
7. شروع و پایان و طول جلسه معاملات بازار بلوک با انواع معاملات بازار عادی یکسان است.
8. در صورت توقف نماد در بازار عادی، نماد در بازار بلوک نیز متوقف می‌شود.
9. معاملات بلوکی در محاسبه قیمت پایانی و شاخص‌های فرابورس محاسبه نمی‌شوند.
10. قیمت مرجع روزانه در بازار معاملات بلوک، برابر با قیمت مرجع در بازار عادی است.
11. برای شرکت‌هایی با ارزش سهام پایه بیشتر از 3 میلیارد ریال، حجم معاملات باید بیشتر یا مساوی نیم و کمتر از 1% تعداد سهام پایه باشد.
12. برای شرکت‌هایی با ارزش سهام پایه کمتر یا برابر با 3 میلیارد ریال، حجم معاملات باید بیشتر یا مساوی با 1% و کمتر از 5% تعداد سهام پایه باشد.

حجم سفارش معاملات بلوک

محدوده قیمتی سهم بر حداکثر حجم سفارش در بورس تاثیر می‌گذارد. محدودیت‌های حجم سفارشات در خرداد سال 1399 اعمال شده‌اند و ممکن است در آینده نیز تغییر یابند. در ادامه حداکثر حجم سفارش در قیمت‌های مختلف را شرح خواهیم داد:

• در رنج قیمت 1 الی 5000 ریال، حداکثر حجم سفارش 400 هزار سهم
• در رنج قیمت 5001 تا 10 هزار ریال، حداکثر حجم سفارش 200 هزار سهم
• در رنج قیمت 10001 ریال تا 100 هزار ریال، حداکثر حجم هر سفارش 100 هزار سهم
• رنج قیمت بیشتر از 100 هزار و یک ریال باشد، حداکثر حجم هر سفارش 50 هزار سهم

در شرکت‌های فرابورسی، تعداد سهام شرکت بر حداکثر حجم سفارش موثر می‌باشد. این محدودیت در حجم سفارش معاملات بلوکی شرکت‌های فرابورسی، در فروردین سال 1399 اعمال شده است. در ادامه حداکثر حجم سفارش را در شرکت‌های مختلف با تعداد سهام متفاوت، شرح خواهیم داد:

• تعداد سهام شرکت 100 میلیون سهم یا بیشتر، حداکثر حجم سفارش 200 هزار سهم
• تعداد سهام شرکت کمتر از 100 میلیون سهم، حداکثر حجم سفارش 100 هزار سهم

تاثیر معاملات بلوکی در قیمت سهام

گاهی برای روند مثبت بخشیدن به شاخص کل و یا کاستن از اثر منفی آن، در نمادهای مورد نظر معاملات بلوکی انجام می‌شود. برای مثال در سال 1394 انجام معامله بلوکی در سه نماد بانک‌های ملت، تجارت و صادرات سبب افزایش تقاضا برای خرید سهام آن‌ها شد. همانطور که می‌بینید معاملات بلوکی می‌تواند برای بازار سرمایه ابعاد مثبتی به همراه داشته باشد.

معاملات بلوکی چگونه انجام می شوند؟

انجام معاملات بلوکی ساز و کار مخصوص به خود را دارد. این معاملات در سامانه معاملاتی مجزایی ثبت می‌شوند. در تصویر زیر مراحل خرید و فروش به صورت بلوکی، آورده شده است:

کلام آخر

در بین انواع معاملات شرکت‌های بورسی و فرابورسی، نوع دیگری از معامله به نام معاملات کد به کد نیز وجود دارد؛ در آموزشی مجزا به آن پرداخته و تفاوتش با این معاملات را بیان خواهیم کرد. همانطور که ملاحظه کردید نوع معاملاتی که بر روی سهام یک شرکت انجام می‌شود، می‌تواند بر قیمت و روند آن تاثیرگذار باشد. از این رو برای ما فعالین بازار سرمایه، علم نسبت به این موضوع، ضرورت دارد.
سوالات و نظرات خود را راجع به انواع معاملات، در قسمت "دیدگاه‌ها" با ما در میان گذاشته و در کمترین زمان به پاسخ خود دست یابید.