اهمیت بازارهای مالی

بازار بورس جهانی

اهمیت تامین مالی در بازار سرمایه ونقش نیروی انسانی ماهر در این خصوص

علی بیگ زاده، قائم مقام مدیرعامل و سرپرست معاونت خدمات مالی تامین سرمایه تمدن درخصوص اهمیت تامین مالی شرکت ها اظهار کرد: یکی از کارکردهای اصلی بازار سرمایه در همه کشورها تامین مالی است یعنی چنانچه کارکرد بازار سرمایه را تخصیص بهینه منابع در نظر بگیریم در نتیجه تامین مالی یکی از کارکردهای اصلی آن خواهد بود.

به گزارش روابط عمومی تامین سرمایه تمدن ، دکتر علی بیگ زاده که مهمان برنامه اینستاگرامی مرکزمالی ایران با عنوان" اهمیت تامین مالی و تربیت نیروی انسانی ماهر در بازار سرمایه " بود در ادامه سخنانش اظهار داشت : در بسیاری از کشورها بازار سرمایه نقش بسزایی در تامین مالی داشته و اصطلاحا به این کشورها بازار محور اهمیت بازارهای مالی گفته می شود. در طول سالیان گذشته تامین مالی بنگاه های اقتصادی در ایران عمدتا بر عهده سیستم بانکی بوده و به نوعی می توان ایران را در بحث تامین مالی، کشوری بانک محور تلقی کرد. البته در چند سال اخیر تامین مالی از مسیر بازار سرمایه نیز آغازو مسیر روبه رشدی را طی می کند .

به گفته بیگ زاده دو شکل اصلی تامین مالی از بازار سرمایه وجود دارد که شامل تامین مالی سرمایه ای و بدهی می شود. تامین مالی سرمایه ای بیشتر معطوف به تاسیس شرکت های سهامی عام و افزایش سرمایه است. در موضوع افزایش سرمایه شرکت ها از محل بازار و محل فروش سهام به نوعی تامین مالی انجام می دهند. در بدهی به عنوان شکل دیگری از تامین مالی، شرکت ها عمدتا نسبت به انتشار اوراق اقدام می کنند. اوراقی که در بازار سرمایه کشور منتشر می شود اوراق مالی اسلامی است که بر پایه عقود اسلامی این اوراق منتشر می شود و تقریبا در بازار سرمایه سبد کاملی از این اوراق وجود دارد و برای تمامی اقلام ترازنامه یک نوع اوراق موجود است تا مدیران بتوانند از آن استفاده کرده و برای آنها راهگشا باشد تا علاوه بر بهبود وضعیت شرکت ها، هیچ یک از اقلام ترازنامه قفل نباشد.

وی در تشریح چالش های تامین مالی از مسیر بازار سرمایه گفت: همانگونه که اشاره شد وضعیت کشور ما در سال های گذشته به گونه ای بود که تامین مالی عمدتا بر دوش سیستم بانکی بود اما سیستم بانکی در راه تامین مالی با موضوعاتی مواجه بود چراکه تامین مالی تمامی صنایع کشور کار آسانی نیست. با این همه، همزمان با آغاز تامین مالی از مسیر بازار سرمایه، این نوع تامین مالی نیز با چالش هایی مواجه شد چون بسیاری از مدیران کشور با این شیوه آشنا نبودند و گام اساسی این بود اهمیت بازارهای مالی که مدیران آشنا و متقاضی این نوع تامین مالی باشند.

قایم مقام مدیرعامل شرکت تامین سرمایه تمدن با بیان اینکه ، نکته مهم دیگر سمت تقاضای این اوراق است ادامه داد: تامین مالی در بازار سرمایه دو سمت دارد یک سمت مدیری قرار دارد که برای شرکت خود نیازمند تامین مالی است و در طرف مقابل سرمایه گذاری وجود دارد که باید این اوراق منتشر شده را خریداری کند و به این شیوه چرخه تامین مالی کامل می شود.

وی یادآور شد: بحث چرخه مالی در کشور اکنون کامل است و در تامین بسیاری از صنایع شاهد هستیم که صندوق هایی وجوه را از مردم جمع آوری کرده و سرمایه گذاران در آنها سرمایه گذاری می کنند و صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت، خریدار اوراقی هستند که شرکت ها منتشر می کنند. لذا مردم به صورت غیر مستقیم در تامین مالی سهیم هستند.

بیگ زاده در پاسخ به این سوال که آیا تامین مالی از مسیر بازار سرمایه توانسته هم پای نظام بانکی جلو برود؟ گفت: بله؛ آمار و ارقام نشان می دهد در سال گذشته مجموع انتشار اوراق در بازار سرمایه 127 هزار میلیارد تومان و افزایش سرمایه 450 هزار میلیارد تومان بوده است.

وی تصریح کرد: بحث تامین مالی در کشور فقط مربوط به بخش خصوصی نیست بلکه بخش دولتی هم از محل اوراق تامین مالی شده است هرچند که سازوکار آن تاحدودی متفاوت است. در دنیا دولت ها بزرگترین بازیگران اوراق با درآمد ثابت هستند.

به گفته سرپرست معاونت خدمات مالی تامین سرمایه تمدن این اعداد بیانگر ان است که بازار سرمایه فرآیند تامین مالی را پر قدرت آغاز کرده است. البته نباید فراموش کرد که بُعد فرهنگی زمان‌بر است چون سیستم بانکی قدمت زیادی دارد و بازار سرمایه اصلا نمی خواهد رقیب آن باشد بلکه می خواهد زنجیره تامین مالی را کامل کرده و بار را از دوش سیستم بانکی کشور بردارد و به جذب نقدینگی و هدایت آن به تولید کمک کند.

وی ضمن اشاره به موضوعی که در چند وقت اخیر در قانون بودجه پیرامون مالیات بر سود سپرده گذاری شخصیت های حقوقی که در صندوق های مشترک سرمایه گذاری مطرح بود نیز عنوان کرد: خوشبختانه با پیگیری سازمان بورس و فعالان بازار سرمایه، سرمایه گذاری های صورت گرفته از سوی صندوق های سرمایه گذاری براساس ماده قانونی معاف از مالیات شدند و این موضوع بر جریان پول صندوق ها تاثیرگذار بوده و آنرا بیشتر خواهد کرد. چون این صندوق ها منبع اصلی تامین مالی از طریق انتشار اوراق، تعهد پذیره نویسی برای تاسیس و افزایش سرمایه هستند و می توانند نقدینگی را جذب و به تامین مالی تولید کمک کند.

بیگ زاده در بخش دیگری از صحبت های خود درباره اهمیت تربیت نیروی انسانی اظهار کرد: محور اساسی صنعت بازارهای مالی، نیروی انسانی است. به عبارت دیگر شالوده اصلی شرکت های مرتبط با بازار های مالی نیروی انسانی است.

وی ادامه داد: مهارت ها و تخصصی که نیروی انسانی شاغل در بازارهای مالی دارد، میان رشته ای است و این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است. فردی در بازار سرمایه به عنوان فرد حرفه ای شناخته می شود که در بیشتر حوزه ها از تخصص کافی برخوردار بوده و به موضوعات مختلف تسلط داشته باشد. لذا افرادی در این حیطه موفق خواهند بود که آموزه ای از دانش های مختلف را داشته باشند.

قایم مقام مدیرعامل شرکت تامین سرمایه تمدن افزود: فردی که قصد دارد در بازار سرمایه مشغول شود باید دانش و تجربه را در کنار هم داشته باشند. لذا چون این موضوع بسیار حایز اهمیت است، تربیت نیروی انسانی در بازار سرمایه را زمان بر می کند زیرا باید دانش آکادمیک را با تجربه ادغام کند. نکته کلیدی دیگر این است که نیروی انسانی شاغل در بازارهای مالی باید استانداردهای اخلاقی و حرفه ای بالایی داشته باشند و این مسئله بسیار حائز اهمیت است چون افراد شاغل با سرمایه مردم در ارتباط هستند.

به گفته بیگ زاده چون فشار کاری و اهمیت بازارهای مالی استرس افراد شاغل در این رشته ها بالا است لذا باید بتوانند در بلند مدت بر خود مسلط باشند و تصمیمات منطقی بگیرند. در نتیجه این موضوع از جمله چالش هایی است که مطرح می شود و در جذب و نگه داشت نیروی انسانی مهم است.

وی تاکید کرد: اخرین نکته این است که باید بین منافع افراد و سیستم تعادل حاکم باشد. از اینرو موضوعات مطرح شده در بالا از جمله چالش های تربیت نیروی انسانی است که سیستم مالی کشور با آن مواجه است.

وی در بخش پایانی صحبت های خود گفت: تربیت نیروی انسانی در دنیا مدل های استانداردی دارد. بحث حمایت تامین سرمایه تمدن از بوت کمپ بورس 360 (نمای 360 درجه ای از بازارهای مالی)، آموزش و دست چین گروه های علاقمند و در نهایت جذب نیروی جبره برای تامن سرمایه تمدن است چون جذب نیروی انسانی متخصص برای شرکت های تامین سرمایه و نهادهای مالی حائز اهمیت است.

بیگ زاده اشاره کرد: در جذب نیروی با کیفیت ومتخصص همواره رقابتی بین تامین سرمایه ها وجود داشته چون فرد باید در کنار دانش و تخصص، تعهدی به معیارهای اخلاقی داشته باشد. لذا چالش اصلی این است که وقتی بازارها بزرگ می شوند، باید متناسب با این بازار، نیرو نیز تربیت شود و اکنون دوره های خوبی برگزار می شود و افراد خوبی جذب این بازارها می شوند.

وی در خاتمه پیشنهاد داد: امیدواریم افراد مستعدی جذب دوره های این چنینی شوند، تامین سرمایه تمدن وظیفه خود را حمایت از این رویدادها می داند و امیدواریم افراد خوبی تربیت شده و جذب اهمیت بازارهای مالی بازارهای مالی شوند.

گفتنی است مرکز مالی ایران با همکاری تامین سرمایه تمدن برنامه "اهمیت تامین مالی و تربیت نیروی انسانی ماهر در بازار سرمایه" را دیشب (سه شنبه ۲۳ فروردین ماه) ساعت ۲۱:۳۰ برگزار کرد و علی بیگ زاده، قایم مقام مدیرعامل و سرپرست معاونت خدمات مالی تامین سرمایه تمدن به صورت زنده (Live) مهمان این برنامه بود .

اهمیت بازارهای مالی، بازار اوراق بهادار، بورس اوراق بهادار

۲-۳ اهمیت بازارهای مالی
شرکتهای بازرگانی برای تامین مالی فعالیتهای خود به حجم بالایی از سرمایه نیاز دارند. این شرکتها برای اینکه بتوانند رشد کنند نیازمند سرمایه گذاری بالایی هستند. واضح است که تامین این میزان سرمایه در زمان محدودی میسر نیست و بایستی از جای دیگری تامین مالی شود. دولتها نیز به منظور ارائه بهتر خدمات و کالاها به مردم، نیازمند این هستند که حجم بالایی پول وام بگیرند. بازارهای مالی این امکان را برای شرکتها و دولتها فراهم می‌سازند که آنها بتوانند از طریق فروش اوراق بهادار نیازهای خود را برطرف سازند. سرمایه‌گذاران نیز از طریق خرید این اوراق بهادار، بازده و رفاه خود را افزایش می‌دهند(تهرانی و دیگران، ۱۳۸۲).این بازارها به دو گروه زیر تقسیم می‌شوند:
الف-بازاهای پول
ب-بازارهای سرمایه
بازارهای پول، سرمایه گذاری های کوتاه مدت و بازار سرمایه، سرمایه گذاری های بلند مدت را در بر می‌گیرند. در اینجا بیشتر موضوع بحث بازار سرمایه است:
بازار سرمایه:
بازار سرمایه شامل آن دسته از اوراق بهاداری است که موعد سررسید آنها بیشتر از یکسال است.به خاطر طولانی بودن موعد سررسید و ماهیت اوراق بهادار بازار سرمایه، میزان ریسک در این بازارها بیشتر از بازار پول است(تهرانی و دیگران، ۱۳۸۲). مهمترین رکن بازار سرمایه، بورس اوراق بهادار است و مهمترین کارکرد آن، ایجاد زمینه برای تامین مالی سرمایه پذیران می‌باشد.
بازار سرمایه از مجموع بازارهای زیر تشکیل شده است(راعی و تلنگی، ۱۳۸۳):
بازارهای اولیه، بازارهای ثانویه و فرابورس
بازار اولیه
در این بازار اوراق بهادار شرکتها، برای اولین بار صادر شده و در معرض مبادله قرار می‌گیرد. به عبارتی، اوراقی که در این بازار عرضه می‌شود تماماً دست اول بوده و مستقیماً از خود شرکت ناشر یا نماینده فروش آن خریداری می‌شود.
بازار ثانویه
بازار ثانویه شامل خریداران و فروشندگان سهام و دیگر اوراق بهاداری است که قبلا انتشار یافته است. برای مثال اگر فردی بخواهد سهم یا ورقه قرضه ای را که پیشتر توسط ناشر آن به دیگر خریداران عرضه شده است خریداری نماید اهمیت بازارهای مالی باید به بازار ثانویه مراجعه کند.
بورس اوراق بهادار مهمترین نهاد بازار ثانویه برای معاملات اوراق بهادار است. بازار ثانویه مکانی است که سهام پیشتر منتشرشده، مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد. اوراق عرضه شده در این بازار از نوع دست دوم یا دست چندم است.
تفاوت بازار ثانویه با بازار اولیه در این است که در بازار اولیه عرضه کننده، سهام را مستقیما به سرمایه گذار می‌فروشد(شهر آبادی و بشیری، ۱۳۸۹).
۲-۴ مفهوم بازار کارا
بازار کارا، بازاری است که در آن اطلاعات موجود بلافاصله بر قیمت اوراق بهادار تاثیر می‌گذارد.مفهوم بازار کارا بر این فرض استوار است که سرمایه‌گذاران در تصمیمات خرید و فروش خود، تمامی اطلاعات مربوط را در قیمت سهام لحاظ خواهند کرد.بنابراین، قیمت فعلی سهام شامل تمامی اطلاعات شناخته شده اعم از اطلاعات گذشته (مانند سود مربوط به فصل یا سال گذشته)؛ و اطلاعات فعلی است. اطلاعات فعلی می‌تواند شامل اطلاعاتی باشد که اعلام شده ولی هنوز اعمال نشده است (مانند خبر تجزیه سهام). به علاوه، اطلاعاتی که از نظر منطقی استنباط شده است نیز در قیمت ها منعکس می‌شود. برای مثال، اگر بسیاری از سرمایه گذاران بر این عقیده باشند که نرخ بهره به زودی کاهش خواهد یافت، این تصور، قیمت ها را قبل از آنکه واقعا این چنین موردی اتفاق بیفتد تحت تاثیر قرار خواهد داد.
مفهوم بازار کارا به این معنی است که اطلاعات به محض آشکار شدن سریعا بر قیمت ها تاثیر می گذارند(تهرانی و دیگران، ۱۳۸۲).
چند دهه است که توجه استادان دانشگاهها در رشته‌های مالی و اقتصاد، متوجه کارایی بازار سرمایه در کشورهای مختلف شده است؛ چرا که در صورت کارا بودن بازار سرمایه، هم قیمت اوراق بهادار بطور عادلانه تعیین می‌شود و هم تخصیص سرمایه که یکی از مهمترین عوامل توسعه اقتصادی است به صورت مطلوب و بهینه ای انجام می‌گیرد. اساساً سه نوع مفهوم کارایی بازار داریم، کارایی بازار در تخصیص منابع و سرمایه که در این نوع کارایی، منابع و سرمایه محدود جامعه به بهترین مصارف تخصیص می‌یابد و بازار سرمایه را به سمت طرحهای سرمایه گذاری سوق می‌دهد که بیشترین بازدهی را دارند.کارایی عملیاتی به این مطلب اشاره دارد که نقل و انتقال سرمایه با چه هزینه و سهولتی انجام می‌شود. هر چه هزینه نقل و انتقال سرمایه کمتر و سرعت آن بشتر باشد، کارایی عملیاتی بازار بیشتر است. اما زمانی بازار از نظر اطلاعاتی دارای کارایی است که قیمت اوراق بهادار، منعکس کننده اطلاعات توزیع شده درمورد آن اوراق باشد. پس وجود اطلاعات کافی در بازار و انعکاس به موقع و سریع اطلاعات در قیمت اوراق بهادار، ارتباط تنگاتنگی با کارایی اطلاعاتی بازار دارد(فرانکفورتر و ایتون، ۱۹۹۶).
کارایی اطلاعاتی به دوجنبه مهم در تعیین قیمتها توجه خاصی دارد و این دوجنبه عبارتند از: سرعت و کیفیت قیمتها(فدائی نژاد، ۱۳۷۳). وجود اطلاعات کافی در بازار و انعکاس به موقع و سریع آن بر قیمت اوراق بهادار، ارتباط تنگاتنگی با کارایی بازار دارد. در بازار کارا، اطلاعاتی که در بازار پخش می‌شود به سرعت بر قیمت تاثیر می‌گذارد. در چنین بازاری قیمت اوراق بهادار به ارزش ذاتی آن نزدیک است.

اهمیت ایجاد ابزارهای مالی برای پوشش نوسانات ارزی

امیرحسام ذنوبی*
در صحنه پرتنش اقتصاد بین‌المللی که آتش جنگ تجاری و جنگ ارزی میان قدرت‌های بزرگی همچون چین و آمریکا شعله‌ور است، مدیریت دارایی و حفظ ارزش آن با مخاطرات گوناگونی مواجه شده است. در کشور خودمان ایران هم فعالان اقتصادی بسیاری همچون صرافی‌ها و تجار بیشترین تاثیر را از این نوسانات می‌گیرند که به مراتب امکان ضرر از این نوسانات که کسب‌و‌کار و تجارت آنها را مورد تهدید قرار می‌دهد بسیار بیشتر است اما با مطالعه‌ای کوتاه می‌توان متوجه شد که به واسطه ابزارهای پیشرفته در بازارهای مالی می‌توان ریسک این نوسانات را خنثی کرده و حتی به واسطه ابزارهای پوشش سرمایه تبدیل به فرصت ساخت و غنیمت شمرد.
پس از نوسانات تاریخی که در قبال جنگ‌ها یا رقابت‌های تجاری بین کشور‌ها در طول تاریخ رخ داده است، دانشمندان متخصص حوزه اقتصاد برای کنترل نوسانات و مدیریت ریسک راه‌حل‌های بسیاری را طراحی کردند که یکی از این راه‌حل‌ها استفاده از ابزارهای مالی پیشرفته برای «پوشش سرمایه» یا همان «Hedging» است. در این ابزار‌ها به واسطه استقراض ارز یا اوراق بهادار از کسانی که برای طولانی‌مدت تصمیم دارند اوراق بهادار یا ارزهای مختلف در بازار‌های پولی و بانکی را نگهداری کنند می‌توان فرصت مدیریت ریسک نوسانات موجود در بازارهای مالی و بانکی را فراهم کرد.به واسطه ابزارهای فوق‌الذکر امکان معاملات دوطرفه در بازارها فراهم می‌شود و تجار و صرافان می‌توانند به واسطه اهرم‌های مالی و استفاده از این ابزارهای پیشرفته که به آنها مشتقات نیز می‌گویند حتی از کاهش ارزش دارایی‌های خود به واسطه تکنیک‌های «فروش استقراضی» یا همان «Short Selling» نیز بهره ببرند یا حد ضرر و زیان را تحت کنترل خود درآورند.با توجه به نوسانات ارزی فراوانی که در بازه‌های گوناگون به علت شرایط بین‌المللی برای کشور عزیزمان تحت تاثیر تحریم‌ها یا تهدیدات امنیتی به وجود می‌آید، امید آن می‌رود که با توجه به ممنوع بودن استفاده از بازار تبادلات ارزی فارکس در ایران بانک مرکزی به واسطه پژوهشکده پولی و بانکی خود با کمک سازمان بورس و شرکت بورس تهران هرچه سریع‌تر به تهیه و ابداع این‌گونه ابزارهای مالی با کمک متخصصان این حوزه اقدام کنند یا محدودیت بازار تبادلات ارزی فارکس را برای صرافان و شرکت‌هایی که با مطالعه و رصد دائمی بازار به صورت تخصصی در این حوزه فعالیت می‌کنند رفع کند.
جای خوشحالی است که در سال‌های اخیر به واسطه به‌روز شدن دانش ساختارهای مالی و بانکی کشور فعالیت‌های نوینی در این حوزه در حال انجام و پیگیری است و چشم‌انداز خوبی برای ایجاد ابزارهای مشتقه توسط سازمان بورس و اوراق بهادار کشور با کمک و مساعدت بانک مرکزی ایجاد شده است و می‌توان انتظار داشت که به زودی موجبات دسترسی به چنین ابزارهایی برای مدیریت ریسک و بحران در کشور خودمان بدون نیاز به کارگزاری‌های خارج از کشور در دسترس باشد.
*کاردار خانه اقتصاد

مقاله کنفرانس
بررسی اهمیت ابزارهای مالی بورس و نقش آنها در توسعه وگسترش بازارهای پول وسرمایه

چکیده:
ابزارهای مالی نقش بسزایی در گسترش بازار سرمایه ایفا می کنند و بازار سرمایه نیاز ضروری به ابزارهای بازارساز و ابزارهای جدید مالی دارد تا بتواند وظیفه اصلی خود جهت جلب سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه ایفا نماید تا بازار سرمایه از کارآمدی لازم در این زمینه برخوردار باشد. توجه به گستردگی این ابزارها. که در حال حاضر در اکثر بورس های عمده جهان در حال معامله هستند، موجبات گستردگی بازار سرمایه کشورها می شوند و موسسات نیازمند از راه بازارهای اولیه و ثانویه نیازهای مالی خود را تامین کنند. ‏هدف از این مقاله تشریح ابزار مشتقه و طراحی ابزار نوین برای بازار سرمایه است. شایان ذکر است که این ابزارهای مالی در بسیاری از نقاط دنیا سخت مورد توجه افکار عمومی واقع شده و امید است که در آ ینده نزدیک بتوان از این ابزار در بازار سرمایه ایران نیز بهره گرفت.در این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته است ابتدا به بیان مبانی بازار بورس پرداخته و سپس تلاش شده است که اهمیت ابزارهای مالی بورس در ایران بویژه نقش آنها در گسترش بازارهای پول و سرمایه. مورد بررسی قرار گیرد و بر اساس آن پیشنهادات و راهکارهای مرتبط ارایه گردید. است.

بورس به زبان ساده چیست؟

در این مقاله از سایت پارسیان بورس ابتدا به بیان مبانی بازار بورس به زبان ساده می‌پردازیم. سپس تلاش می‌کنیم اهمیت ابزارهای مالی بورس در ایران به‌ویژه نقش آنها در گسترش بازارهای پول و سرمایه، مورد بررسی قرار دهیم. ولی قبل از اینکه به بیان این تعاریف بپردازیم به شما تبریک می‌گوییم که بورس را انتخاب کرده اید. انتخاب بازار پرهیجان و پرریسکی مثل بورس برای هر فردی که به دنبال سرمایه‌گذاری می‌باشد، لازم است.

تبریک دوم را بابت این باید به شما بگوییم که شما جزو معدود افراد (بهتر است بگوییم 1%) افرادی هستید که بورس را به صورت اصولی و با آموزش می‌خواهید شروع کنید. متأسفانه یا خوشبختانه باید این خبر را به شما بدهم که 99% افرادی که وارد بورس می‌شوند، روش سرمایه‌گذاری اصولی در بورس را آموزش ندیده‌اند. این عدم آموزش بهای سنگینی دارد و این بهای سنگین شاید به پودر شدن سرمایه مالی این افراد منجر شود. بله درست خواندید …

البته این موضوع قسمت خوشبختانه‌ای هم دارد! افرادی که آموزش بورس را از پایه و اصولی می‌بینند سریع‌تر به سود می‌رسند و سودهای بزرگتری نصیبشان می‌شود.

تعریف بورس به زبان ساده

بورس اوراق بهادار، بازار اهمیت بازارهای مالی اهمیت بازارهای مالی متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران و یا معامله‌گران طبق مقررات قانون بازار بورس اوراق بهادار، مورد داد و ستد قرار می‌گیرد و به صورت شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می شود.

پیدایش بورس جهانی

با جهانی شدن بازارهای مالی در سراسر دنیا، واحدهای اقتصادی که در هر کشور در جستجوی سرمایه و تأمین مالی می‌باشند، دیگر ناچار نیستند خود را به بازار داخلی محدود کنند. پیشرفت وسایل و ابزارهای ارتباطی، مشارکت‌کنندگان در بازار را در سراسر جهان به هم پیوند می‌زند و در نتیجه می‌توان سفارش‌ها را در طول چند دقیقه به انجام رساند.

پیشرفت تکنولوژی کامپیوتر، همراه با پیشرفت شبکه ارتباطات، انتقال اطلاعات لحظه به لحظه درباره بهای اوراق بهادار و دیگر اطلاعات ضروری را به سرمایه‌گذاران، در اغلب نقاط جهان میسر کرده است. بنابراین، بسیاری از سرمایه‌گذاران می‌توانند به بازار جهانی نظارت داشته باشند. در عین حال تجزیه و تحلیل کنند که این اطلاعات چه تأثیری بر وضع خطرساز و بازده مجموعه ابزارهای مالی آنها دارد.

بازار بورس جهانی

تاریخچه مختصری از بورس در جهان

واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام واندر بورس گرفته شده است. این شخص در اوایل سده پانزدهم در شهر بروژ بلژیک زندگی می‌کرد. صرافان شهر در برابر خانه او گرد هم می‌آمدند و به دادوستد کالا و پول می‌پرداختند. بعدها نام او به مکان‌هایی اطلاق شد که محل داد و ستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است.

نخستین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، سال 1460 میلادی در شهر انورس کشور بلژیک تاسیس شد. اما باید توجه داشت که اگر شرکت‌های سهامی متولد نمی‌شدند، بورس هرگز قابلیت تولد نمی‌یافت، در این مورد باید منشأ نخستین شرکت‌های سهامی را در روسیه تزاری که در سال 1553 و همچنین کمپانی هند شرقی انگلستان در سال 1602 میلادی شکل گرفتند، جستجو کنیم.

به هنگام جهش معاملات اهمیت بازارهای مالی بورس و تحقق آن، دولت‌های اروپایی، مانند: انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت این نهاد را وضع کردند. پیش از اینکه امنیت سرمایه‌گذاری به خطر افتد، ضمانت اجرای قانون وضع شد تا از هرگونه تقلب و تزویر و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود.

پیدایش بازار سرمایه در ایران

بازار متشکل سرمایه در ایران کاملاً نو و با سرعت فوق العاده ای در حال دگرگونی و تکامل است. بازار سرمایه به معنای بازاری است که در آن تقاضای وجوه بلندمدت تأمین می‌شود. بازار سرمایه با تأسیس بانک برنامه در سال 1325 که بعدها بانک اعتبارات صنعتی نامیده شد، بوجود آمد. بیش از آن اعتبارات بلندمدت که مقدار آن قابل توجه نبود به طور عمده از راه وام‌های بانک ملی ایران تأمین مالی می‌شد.

تنظیم نخستین برنامه عمرانی هفت ساله و اجرای آن از سال 1328 لزوم ایجاد بانک‌های توسعه‌ای و تخصصی را برای تأمین منابع مالی بلندمدت نمایان ساخت.

در سال 1338 بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران با مشارکت بخش خصوصی و مؤسسات خارجی به عنوان نخستین بانک تخصصی تأسیس شد که هدف از ایجاد آن کمک به گسترش فعالیت‌های بخش خصوصی در صنعت و معدن بود.

تحولات سریع اقتصادی- اجتماعی دهه 1320 اهمیت روزافزون بازار پول و سرمایه در کشور، تدوین قوانین جامعی را که ناظر بر فعالیت‌های پولی و مالی باشد، اجتناب ناپذیر ساخت. در این مورد توسعه منابع بازار پول و سرمایه بیش از همه در شبکه بانکی کشور گسترش یافت.

تاریخچه بورس به زبان ساده در ایران

در ارتباط با تأسیس و شکل گیری بورس اوراق بهادار تهران نخستین اهمیت بازارهای مالی بار در سال 1315 شمسی وان لوترفلد بلژیکی مطالعاتی درباره تأسیس بورس اوراق بهادار در تهران انجام داد و طرح و اساسنامه و نظامنامه داخلی آن را نیز تهیه کرد.

لیکن بروز جنگ جهانی دوم در شهریور 1320 و عدم ثبات سیاسی و اقتصادی سالهای اولیه سلطنت پهلوی دوم، تأسیس بورس را در ایران به تأخیر انداخت. قوانین تجاری ایران نیز در مورد بورس ساکت بود و نخستین بار ضمن ماده 20 قانون تأسیس اتاق بازرگانی مصوب 7 دیماه 1333 به موضوع بورس اشاره شد و طی آن از وزارت اقتصاد خواسته شد نظرات اتاق بازرگانی را درباره مسائل مربوط به بورس، مورد توجه قرار دهد.

بالاخره در اردیبهشت 1345 قانون تشکیل بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و بوسیله وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد و از بانک مرکزی درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد آن قانون اقدام کند.

بورس تهران در بهمن 1346 با انجام معاملات روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران فعالیت خود را آغاز کرد. در سال 1347 سهام چند شرکت جدید تولیدی به بورس راه یافت و اسناد خزانه و قبوض اصلاحات اراضی عباس آباد نیز در بورس قابل معامله شد.

از سال 1368 در چارچوب برنامه نیمسال اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه‌ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی مورد توجه قرار گرفت.

زمان رونق بورس به زبان ساده

در واقع سیاست‌گذاران اقتصادی در نظر داشتند که بورس اوراق بهادار، با انتقال پاره‌ای از وظایف تصدی‌های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس انداز پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه‌گذاری، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش مؤثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت‌های اقتصادی، نقش مهم و اساسی داشته باشد.

در سال‌های 1367 تا 1376، تعداد بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از 56 به 263 شرکت افزایش یافت. در همین دوره، میانگین ارزش معاملات سالانه، حدود 180 درصد افزایش یافت که در مجموع، به فراهم آوردن 391/5 میلیارد ریال برای تامین منابع مالی مورد نیاز فعالیت‌های مولد اقتصادی در اقتصاد ایران انجامیده است.

همچنین در سال‌های 1376 تا 1385 تعداد بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از 263 شرکت به بیش از 420 شرکت افزایش یافت که رشد کمی مناسبی را نشان می‌دهد. با این حال، عملکرد بورس اوراق بهادار تهران نشان می‌دهد که بازار متشکل سرمایه، در عمل جایگاه واقعی و شایسته خود را در اقتصاد ملی به دست نیاورده است؛ به گونه‌ای که میانگین سهم منابع تامین شده توسط این نهاد در مقایسه با تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی، از مرز 6/1 درصد فراتر نرفته است.

اگر بخواهیم بازار سرمایه پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته و در دراز مدت به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهد باید بتواند به عنوان یک وسیله مؤثر و کارا برای بسیج منابع و پس‌انداز مورد استفاده دولت و بخش خصوصی قرار گیرد.

مزایای شرکت‌ها در بازار بورس به زبان ساده

یکی از ارکان اصلی محیط عملیاتی شرکت‌ها، بازار مالی است که از بازارهای پولی و بازارهای سرمایه بوجود می آید.

بازارهای سرمایه از بازارهای اوراق بهادار دست اول (بازار اولیه) و بازارهای اوراق بهادار دست دوم (بازار ثانویه) تشکیل می‌شوند. (ریموند پی، 1380) به لحاظ اقتصادی، یکی از وظایف مهم بازارهای مالی، تسهیل تشکیل سرمایه است. شرکت‌هایی که درصدد تأمین مالی برمی‌آیند، اوراق بهادار (دارایی‌های مالی) خود را در برابر پولی که واسطه‌های مالی یا خود پس اندازکنندگان می‌پردازند، مبادله می‌کنند. سپس شرکت‌ها آن وجوه را به صورت سرمایه واقعی (دارایی‌های واقعی، مانند: ساختمان، زمین…) تبدیل می‌کنند. فراگرد شکل گیری سرمایه به روش مستقیم و غیرمستقم به قرار زیر است:

بطور کلی بازار دست اول دو ویژگی عمده دارد:

• اول: بازاری است که در آن تشکیل سرمایه صورت می‌گیرد.
• دوم: سهام و اوراق قرضه منتشر شده شرکت‌ها، برای نخستین بار در این بازار عرضه می‌شوند و مورد معامله قرار می‌گیرند.

در برابر دادوستدهای بعدی، اوراق بهادار (دارایی‌های مالی) در بازارهای دست دوم (ثانویه) انجام می‌شود.