ساختار و چرخه بازار

مراحل ده‌گانه چرخه عمر سازمانی

امواج الیوت و هندسه فراکتالی

در این مجموعه مقالات سعی داریم تا توضیحی جامع پیرامون اصل موج الیوت ارائه دهیم. مبنای این نظریه چرخه و زیرجزهای تکرارشونده‌ در نمودار موج است که در سابقه معاملاتی قرار گرفته و هر زمان که سطح فعالیت کاربران بازار معاملات افزایش یابدتشدید موج صورت می‌گیرد و زفتار بازار نمود بیشتری در امواج پیدا می‌کند. این شکلگیری می‌تواند یک سونامی را ایجاد نماید که تلفیقی از تحلیل چندین موج می‌باشد و تجلی این قانون در آن کاملا مشهود است. در این میان پیشبینی‌های بسیاری از طریق واکاوی امواج می‌تواند صورت گیرد و مباحثی نظیر ساختارهای فراکتالی مطرح گردد. در ادامه این دسته مقالات توضیحاتی با موضوعیت امواج الیوت و مبانی هندسه فرکتالی ارائه می‌گردد.

الف) اصل موج الیوت

اصل موج الیوت نوعی تحلیل تکنیکال است که معامله گران برای شناسایی چرخه بازار مالی و پیش بینی روند بازار با شناسایی افراط سرمایه‌گذار از دیدگاه روانشناسی‌، بالا رفتن و پایین آمدن قیمت‌ها و سایر عوامل جمعی را مورد تحلیل قرار می‌دهند. رالف نلسون الیوت (حسابدار حرفه ای 1871)‌، اصول آن را کشف کرد و ابزارهای تحلیلی را در دهه 1930 توسعه داد. وی ادعا کرد که قیمت‌های بازار در الگوهای مشخصی گسترش می‌یابند‌، این ادعا امروزه اصل امواج الیوت یا به طور ساده‌تر موج اصلی ‌نامیده می‌شود. الیوت نظریه رفتار خود در بازار را در کتاب “اصل موج” در سال 1938 منتشر کرد‌، و آن را به طور خلاصه در سال 1939 در مجله جهانی فایننشال ارائه داد و تمامی جوانب این موضوع را در اثر خود تحت عنوان “قوانین طبیعت: راز جهان” چاپ نمود. الیوت اظهار داشت: “چون انسان تحت عمل ریتمیک قرار دارد‌، محاسبات مربوط به فعالیت‌های خود را ‌می‌توان با توجیه و یقینی غیرقابل انکار، پیش بینی کرد.”

طراحی کلی

اصل موج الیوت بیان ‌می‌کند که روانشناسی سرمایه‌گذاری جمعی‌، یا روانشناسی جمعیت‌، در توالی‌های طبیعی میان خوش بینی و بدبینی حرکت ‌می‌کند. این نوسانات، الگویی را ایجاد ‌می‌کنند که در حرکت قیمت بازارها با هر مرتبه‌، روند یا مقیاس زمانی مشهود است.

در مدل الیوت‌، همانطور که در تصویر فوق نشان داده شده است، قیمت‌های بازار میان یک مرحله کنشی و یک مرحله اصلاحی در همه مقیاس‌های زمانی جریان متناوب دارد.

تکانه‌ها همیشه به مجموعه ای از 5 موج درجه پایین تقسیم ‌می‌شوند و دوباره میان کاراکتر انگیزشی و اصلاحی متناوب قرار ‌می‌گیرند‌، به طوری که امواج 1‌، 3 و 5 ضربان هستند و امواج 2 و 4 امواجی کوچکتر از امواج 1 و 3 هستند. در بازار خرس‌، روند غالب رو به پایین است‌، بنابراین الگوی معکوس ‌اتفاق می‌افتد (برای نمونه ضربان موج 5 رو به پایین و 3 ساختار و چرخه بازار ساختار و چرخه بازار رو به بالا ). ذکر این نکته ضروری است که امواج انگیزشی همیشه با روند حرکت ‌می‌کنند‌، در حالی که امواج اصلاحی در برابر آن حرکت ‌می‌کنند.

الگوهایی به ساختارهای 5 و 3 موج پیوند ‌می‌خورند که خود، ساختارهای موج مشابه خود را با افزایش اندازه یا درجه بالاتر تشکیل ‌می‌دهند. به پایین ترین 3 از چرخه ایده آل توجه کنید. در اولین دنباله 5 از موج کوچک‌، امواج 1‌، 3 و 5 انگیزشی و تحریکی هستند‌، در حالی که امواج 2 و 4 اصلاحی می‌باشند. این نشان ‌می‌دهد که تکانه موج یک درجه بالاتر به سمت بالا است. همچنین این سیگنال از آغاز اولین توالی تصحیحی کوچک سه موج دارد. پس از پنج موج اولیه به بالا و سه موج پایین‌، دنباله دوباره شروع ساختار و چرخه بازار ‌می‌شود و هندسه فراکتالی شباهت خود را با توجه به ساختار پنج و سه موج که زیر آن یک درجه بالاتر است‌، شروع ‌می‌شود. الگوی انگیزه تکمیل شده شامل 89 موج است‌، و به دنبال آن یک الگوی تصحیحی تکمیل شده از 55 موج وجود دارد.

هر درجه در الگو، در بازار مالی یک نام دارد. درجه‌ها نسبی هستند؛ آنها با فرم و نه با اندازه یا مدت زمان مطلق تعریف ‌می‌شوند. امواج در همان درجه ممکن است از اندازه و یا مدت زمانی مربوطه بسیار متفاوت باشند.

طبقه بندی یک موج در هر درجه خاص ‌می‌تواند متفاوت باشد‌، اگرچه متخصصان عموماً با ترتیب استاندارد درجه‌ها (مدت زمان تقریبی داده شده) متفق النظر می‌باشند:

• سوپر سیکل بزرگ (Grand supercycle): چند قرن
• سوپر سیکل (Supercycle): چند دهه (حدود 40-70 سال)
• سیکل (Cycle): یک سال تا چند سال (یا حتی چندین دهه تحت الحاق الیوت)
• اولیه (Primary): چند ماه تا چند سال
• متوسط (Intermediate): هفته‌ها تا ماه‌ها
• مینور (Minor): هفته‌ها
• مینت (Minute): روزها
• Minuette: ساعت‌ها
• Subminuette: دقیقه‌ها

تشخیص الگو و فراکتالها

مدل بازار الیوت به شدت به بررسی نمودارهای قیمت اعتماد دارد. متخصصان و کارشناسان روندهای در حال توسعه را برای تفکیک امواج و ساختارهای موج مطالعه ‌می‌کنند و تشخیص ‌می‌دهند که قیمت‌ها در مرحله بعد چه رفتاری دارند. بنابراین استفاده از اصل موج نوعی شناخت الگو است.

ساختارهای الیوت توصیف شده در بالا، با تعاریف ارائه شده از فراکتال‌ها مطابقت دارند ( الگوهای خود مشابه در هر درجه از روند ظاهر ‌می‌شوند). ریاضی‌دانانی نظیر مندلبورت و هادسن ‌می‌گویند‌، دقیقاً همانطور که در طبیعت، شکستگی‌های طبیعی اتفاق ‌می‌افتند و با گذشت زمان پیچیده تر ‌می‌شوند‌، مدل برگرفته از اصل موج الیوت نشان ‌می‌دهد که روانشناسی جمعی انسان در الگوهای طبیعی‌، از طریق تصمیم گیری‌های خرید و فروش منعکس شده در قیمت‌های بازار‌، شکل ‌می‌گیرد: “گویا ما به نوعی برنامه ریزی شده ایم؛ توسط ریاضیات. سواحل‌، کهکشان‌، دانه‌های برف یا انسان؛ همه ساختار و چرخه بازار ما به همان نظم محدود ‌می‌شویم. ”

این فرض که بازارها در الگوهای قابل تشخیص باز ‌می‌شوند با فرضیه کارآمد بازار مغایر است و بیان ‌می‌کند که نمی‌توان از داده‌های بازار مانند حرکت میانگین و حجم، رفتار ان را پیش‌بینی نمود.

بنوئد ماندلبروت این سوال را مطرح کرده است که آیا امواج الیوت ‌می‌توانند بازارهای مالی را پیش بینی کنند:

” … اما پیش بینی موج یک تجارت بسیار نامشخص است. این هنری است که قضاوت ذهنی نمودارها بیش از حكم عینی و قابل تكرار اعداد اهمیت دارد. ”

منتقدان هشدار ‌می‌دهند که اصل موج بسیار مبهم است بجای اینکه مفید باشد زیرا نمی‌تواند به طور مداوم در هنگام شروع یا پایان موج، شناسایی گردد‌، و اینکه پیش بینی موج الیوت مستعد تجدید نظر ذهنی است. برخی که طرفدار تحلیل تکنیکی بازارها هستند‌، ارزش تحلیل موج الیوت را زیر سوال برده اند. دیوید آرونسون‌، تحلیلگر تکنیکال در اینباره می‌نویسد:

اصل موج الیوت‌، همانطور که در عمل رایج است‌، یک تئوری قانونی نیست‌، بلکه یک داستان و تنها یک داستان قانع کننده است که توسط رابرت پرچر به صورت فصیح بیان ‌می‌شود. این محاسبه قانع کننده است زیرا EWP توانایی ظاهری قابل توجهی دارد که بتواند هر بخش از تاریخ بازار را تا حداکثر نوسانات دقیقه خود، مورد بررسی قرار دهد. من ادعا ‌می‌کنم که این امر با قواعد کاملاً تعریف شده ایجاد گردیده و امکان در نظر گرفتن تعداد زیادی از امواج تو در تو با شدت متفاوت را دارا می‌باشد. این به تحلیلگر الیوت همان آزادی و انعطاف ساختار و چرخه بازار پذیری را ‌می‌دهد که به منجمان پیش از کوپرنیکی اجازه ‌می‌دهد همه حرکات سیاره مشاهده شده را توضیح دهند‌، حتی اگر نظریه اساسی آنها درباره یک جهان زمین محور اشتباه باشد.

چرخه عمر سازمان و ارتباط آن با مدیریت استراتژیک منابع انسانی

یکی از دانستنی های بسیار مهم در مدیریت استراتژیک منابع انسانی شناخت و تعیین جایگاه یک شرکت در چرخه عمر سازمان می باشد استیفن رابینز در کتاب تئوری سازمان، سازمان را پدیده ای اجتماعی تعریف می نماید که به طور آگاهانه هماهنگ شده و دارای حدود و ثغور نسبتا مشخصی می باشد که تقریباً به صورت مداوم برای تحقق یک هدف مشترک یا مجموعه ای از اهداف فعالیت دارد به همین دلیل از استعاره زیستی برای سازمان بدلیل اینکه چارچوب مفهومی برای درک مفهوم بهتر ارائه می دهد، استفاده می کند، زیرا اعتقاد دارد سازمان ها مانند موجودات زنده رشد می کنند، از مراحل قابل پیش بینی تکامل عبور کرده و یک سلسله مراحل تغییر قابل پیش بینی را نیز طی می کنند و اگر انرژی را صرف تولید ستاده ها می‌کنند که چنانچه این انرژی‌ها از طریق نهادهای جدید جایگزین نشود از بین می روند، لذا توصیف سازمان ها به عنوان سیستم و موجوداتی که به نوعی چرخه حیات را طی می کنند، بینش جدیدی در خصوص شکل گیری سازمان ها ارائه می دهد. بنابراین تشخیص این که شرکت در دوره عمر سازمان در چه مرحله و جایگاهی است، مدیریت منابع انسانی را قادر می سازد تا با بهره گیری از سرمایه انسانی متناسب با هر یک از دوره ها، حرکت سازمان را به سمت تکامل تسریع نموده و ارتقاء بخشد.

مراحل ده‌گانه چرخه عمر سازمانی

مرحله اول (ایجاد):
در این مرحله، سازمان هنوز ایجاد نشده است و در حال شکل گرفتن است بدلیل اینکه در این دوره تاکید بر ایده ها و امکاناتی است که در آینده تحقق آنها محتمل است و نقش مدیریت منابع انسانی ظاهر نیست، چون اگر ایده ها مورد آزمایش و ارزیابی قرار نگیرند و سازمان آمادگی روبرو شدن با واقعیات را پیدا نکند، ممکن است قبل از تولد بمیرد و حیات نیابد که به آن رابطه نا فرجام می گویند.
مرحله دوم (طفولیت) :
در این مرحله بخشی از تعهدات شرکاء یا مؤسسان سازمان به اجرا در می آید، حوزه های تخصصی رشد می کنند و ساختارهای رسمی سازمان به تدریج شکل می گیرد و نقش مدیریت منابع انسانی که وظایف مربوط به استخدام، آموزش نگهداری و پرداخت حقوق و مزایا را دارد، ظاهر می شود. این دوره مدیریت در بحران است که در این حالت خلاقیت و نوآوری منابع انسانی کم کم، رنگ پیدا می‌کند .
مرحله سوم (رشد سریع) :
در این مرحله ایده های سازمان به عمل تبدیل شده و نقدینگی و حجم فعالیت سازمان متعادل شده و در صورتی که تاکید بر ایجاد سیستمهای اداری و ساختار سازمانی وجود نداشته باشد و مدیریت به صورت نهادی عمل نکند، عارضه ای به نام تله بنیانگذار بروز خواهد کرد، در این حالت است که نقش مدیریت حرفه ای ظاهر می‌شود و لزوم توجه به برخوردهای حرفه‌ای به مدیریت منابع انسانی اهمیت پیدا می‌کند. در این مرحله کار آفرینی منابع انسانی نقش پر رنگی می‌یابد .
مرحله چهارم (بلوغ) :
در این مرحله که یکی از مشکلترین مراحل دوره عمر سازمان است، سازمان مجدداً متولد شده و تنوع وظایف، نوعی تمرکز و بخش‌بندی‌های منطقه‌ای را ایجاب می‌کند و در نتیجه نقش مشارکتی و آموزشهای کار با گروه و فعالیتهای گروهی برای منابع انسانی دارای اهمیت می‌شود . زیرا در این دوره اگر منابع انسانی نقش خود را به خوبی ایفا ننماید، باعث خواهد شد تا یکی از بارزترین مشکلات این مرحله یعنی صف آرایی افراد قدیمی در مقابل تازه واردها بوجود آمده و تضاد و بی ثباتی در اهداف سازمانی و ناهماهنگی در سیستم‌های جبرانی و تشویقی بوجود آید با بوجود آمدن این عارضه مشکلاتی از قبیل ترک رهبری خلاق و مبتکر، بحران تفویض اختیار، دگرگونی در رهبری و جابجایی اهداف و در نتیجه پیری زودرس که باعث مرگ سازمان می شوند، را در پی خواهد داشت.
مرحله پنجم (تکامل):
وجود سیستم های تخصصی و نهادی بودن دیدگاه و تفکر خلاق از مشخصه های این دوره می باشد ساختار و چرخه بازار این مرحله را یکپارچگی استراتژیک می نامند. این مرحله نقطه بهینه از منحنی حیات سازمانی است که تعادل کامل بین کنترل پذیری و قابلیت انعطاف در سازمان وجود دارد در این مرحله امور به خوبی پیش می رود. در این مرحله خلاقیت، ابتکار و نوآوری منابع انسانی اهمیت زیادی پیدا می کند تا از ورود سازمان به مراحل بعدی که مرگ را در پی دارند، جلوگیری شود . سازمان می بایست با استفاده از منابع انسانی مؤثر، توانایی برآوردن نیاز مشتریان را به طور مستمر دارا بوده و اگر سازمان انرژی حیاتی خود را افزایش ندهد و کارآفرینی نداشته باشد به سوی اولین مراحل مرگ گام بر می دارد.
مرحله ششم (ثبات) :
در این مرحله سازمان هنوز قدرتمند است و به تدریج قابلیت انعطاف پذیری خود را از دست می دهد ، این مرحله نخستین دوره پیری در چرخه حیات سازمان است. نوآوری و شهامت کم رنگ شده و تضاد سلیقه در این دوره کمتر مشاهده می شود در این مرحله می بایستی به کارکنان بخش تحقیق و توسعه توجه بیشتری شود. همچنین کار آفرینی منابع انسانی نیز بیش از پیش نمود می‌یابد زیرا سازمان دارای موقعیتی با ثبات در بازار است و احساس خطر و فوریت در کارها مشاهده نمی شود و سازمان در این دوره دارای سیستمها، فعالیت ها، قابلیت های اداری و یکپارچگی دوره تکامل را دارا است و در صورتی که نتواند کارآفرینی را در سازمان با تحقیق و توسعه بوجود آورد، وارد مرحله بعدی و یک گام نزدیک شدن به مرحله مرگ می شود.
مرحله هفتم (اشرافیت) :
سازمان در این مرحله از نظر نقدینگی در اوج است انجام امور تشریفاتی رواج پیدا می کند وجوه در جهت سود آوری هزینه می شود و پولها جهت کنترل سیستم و تشکیلات مصرف می شود و از مشخصه های این دوره، کاهش قابلیت انعطاف نسبت به مرحله پیش، رواج امور تشریفاتی و القاب هستند. در این مرحله کارکنانی که یادگیری مستمر داشته اند، نقش مهم و کلیدی خواهند داشت، زیرا کارها طبق روال گذشته با تأکید بر دستاوردهای گذشته صورت می گیرد و در صورت تأکید بر نوآوری در سازمان می توان از ورود به گام بعدی سقوط جلوگیری کرد. و حتی می توان به مراحل تکامل سازمان را نزدیک کرد.
مرحله هشتم (بوروکراسی اولیه): از مشخصه های این دوره عبارتند از :

. 2 مدیران به جای رفع مشکل، به دنبال مقصر هستند.
. 3 به مشتری مثل یک مزاحم می‌نگرند.
. 4 همه انرژی سازمان برای حل تضادها و کشمکش‌های داخلی به کار می‌رود.
5. بد گمانیها نسبت به یکدیگر افزایش می‌یابد.
6. اخراج نیروهای توانمند و یا ترک سازمان از سوی ایشان صورت می‌گیرد.
ویژگی‌های برجسته منابع انسانی در این مرحله نیز مانند مرحله قبل انعطاف پذیری بیشتر یادگیری مستمر و تأثیرگذار به علاوه کار آفرینی به میزان خیلی زیاد می باشد.
مرحله نهم (بوروکراسی) :
در این مرحله فعالیت‌های سازمان به پایین ترین حالت خود می‌رسد و هیچ گونه پیوستگی در کارها وجود ندارد. سازمان در هم ریخته و بی نظم است هر چند دارای سیستم های فراوان می باشد لیکن عملکرد ناچیزی دارد و نمی تواند منابع کافی خود را ایجاد کند. کاغذ بازی، وجود مقررات دست و پاگیر و باند بازیهای سیاسی از دیگر مشخص های این دوره می باشد سازمانی که به این مرحله از عمر خود برسد، مطمئناً به کارکنان خود به عنوان یک منبع استراتژیک نگاه نکرده، اهمیت آنها را درنیافته، درنتیجه عملاً مدیریت منابع انسانی بایستی با آموزش های مداوم و یادگیری مستمر برای نیروی انسانی، آنها را به گونه‌ای چند منظوره و منعطف سازد که برای رویارویی با مشکلات هر مرحله از عمر سازمان، آمادگی داشته باشند .
مرحله دهم (مرگ):
زمانی که سازمان نتواند نیازهای مالی خود را برآورده کند و همچنین نتواند با توجیه سیاسی امکان حمایت دولت را فراهم نماید سازمان پا به این مرحله که مرحله مرگ می باشد می‌گذارد.
اما آنچه که مهم می باشد این‌ است که از استعاره زیستی برای چرخه عمر سازمان به عنوان مفهومی شناخته شده استفاده می شود و این در حالی است که مردن جزء لاینفک هر موجود زنده می باشد، لیکن برای سازمان این امر می تواند رخ ندهد زیرا با استفاده از راهکارهای اجرایی مناسب و برخورداری از منابع انسانی متناسب با هر یک از دوره های عمر نه تنها می توان از مرگ سازمان جلوگیری نمود، بلکه می توان سازمان را به سمت مرحله تکامل سوق داده و در آن مرحله به طور مستمر ثابت نگه داشت.

لازم به ذکر است رضا خاکی به عنوان همکار شرکت گروه مالی بانک مسکن در سمت مدیریت پشتیبانی و منابع انسانی هم اکنون در این شرکت مشغول فعالیت می باشند.

آشنایی با ساختار حلقۀ while در زبان برنامه‌نویسی پایتون

در آموزش‌های گذشته با نحوۀ تعریف و استفاده از دستور if در زبان برنامه‌نویسی پایتون آشنا شدیم و دیدیم که با برقرار بودن یک شرط خاص کدهای داخل بدنۀ دستور if یک بار اجرا شده و در غیر این صورت دستورات مذکور به هیچ وجه اجرا نمی‌شوند. برای مثال، فرض کنید جهت ورود به وب‌سایت سکان آکادمی یک پسورد ثابت در قالب استرینگ «SokanAcademy» در نظر گرفته شده است به طوری که تمامی کاربران برای ورود به سایت می‌باید این پسورد را به درستی وارد کنند و در غیر این صورت اجازۀ ورود به ایشان داده نمی‌شود که برای پیاده‌سازی چنین مثالی، کدی مانند زیر خواهیم داشت:

در کد فوق استرینگ «SokanAcademy» را به عنوان پسوردی ثابت در متغیری با شناسۀ correctPassword ذخیره کرده‌ایم سپس از کاربر خواسته‌ایم تا کلمۀ عبور مربوطه را وارد کند که آن را به متغیری تحت عنوان password منتسب کرده‌ایم. در ادامه و در دستور شرطی چک می‌کنیم که آیا استرینگ ساختار و چرخه بازار ذخیره‌شده در متغیر password یا به عبارتی پسورد ورودی از سمت کاربر با کلمۀ عبور مد نظر برای وب‌سایت مطابقت دارد یا خیر که در صورت درست بودن این شرط استرینگ «!Welcome to SokanAcademy.com» را در معرض دید کاربر قرار می‌دهیم و در غیر این صورت هیچ کاری انجام نمی‌دهیم. اسکریپت این برنامه را در فایلی به نام ifClause.py ذخیره کرده و آن را اجرا می‌کنیم. حال فرض کنید کاربری پسورد خود را در قالب استرینگی بدین ترتیب وارد می‌کند:

در واقع، کاربر مذکور هیچ توجهی به بزرگ یا کوچک بودن حروف کلمۀ عبور ندارد و این در حالی است که از یکسو مفسر پایتون نسبت به حالت حروف حساس بوده و از سوی دیگر رمز عبور مد نظر با دو حرف بزرگ به صورت استرینگ «SokanAcademy» تعریف شده است که از همین روی شرط if برقرار نبوده و دستورات بدنۀ آن هرگز اجرا نمی‌شوند.

در چنین شرایطی کاربر نمی‌تواند وارد سایت شود چرا که دستور if تنها یک بار درست بودن رمز عبور را بررسی می‌کند و بدین ترتیب کاربر مذکور امکان تلاش مجدد به منظور وارد کردن پسورد جدید را ندارد که از همین روی نیاز به دستوری داریم تا پروسۀ دریافت کلمۀ عبور از کاربر و بررسی مطابقت آن با پسورد درست را چندین مرتبه تکرار کند تا بدین طریق هر کاربر چند مرتبه امکان ارسال رمز عبور خود را داشته باشد.

همان‌طور که در آموزش‌های قبل اشاره کردیم، یکی از قابلیت‌های تمامی زبان‌های برنامه‌نویسی استفاده از یکسری سینتکس استاندارد به منظور اجرای مکرر بخشی از کدهای برنامه در جهت کنترل جریان آن است که تحت عنوان Loop (حلقه) شناخته می‌شود که از آن جمله می‌توان حلقۀ while را نام برد که فرم کلی این دستور مرکب بدین صورت می‌باشد:

مفسر پایتون با رسیدن به حلقه‌های تکرار از جنس while شرط تعیین‌شده را بررسی می‌کند و تا زمانی که مقدار این شرط برابر با True ارزیابی شود، قطعه کدهای داخل بدنۀ آن را به صورت مکرر اجرا می‌کند که چنین دستوری اصطلاحاً لوپ (حلقه) نامیده می‌شود چرا که دستورات داخل آن پشت‌سرهم اجرا می‌شوند و با پایان یافتن آن‌ها مجدداً به ابتدا برگشته و شرط پایان حلقه بررسی می‌شود که در صورت برقرار بودن شرط مذکور حلقه ادامه پیدا می‌کند و در غیر این صورت جریان برنامه از حلقه مذکور خارج شده و سایر دستورات پس از آن اجرا می‌شوند.

نکته حلقۀ while تنها در صورت درست بودن شرط تعیین‌شده تکرار می‌شود و از همین روی چنانچه در همان ابتدا و پیش از ورود به حلقه شرط مد نظر برقرار نشود، مفسر وارد حلقه نشده و دستورات داخل آن را نادیده می‌گیرد و به سراغ اجرای سایر کدهای برنامه می‌رود.

بر اساس آنچه در نکتۀ فوق بیان شد، ممکن است در برخی موارد حلقۀ while تعریف‌شده در برنامه اجرا نشود که برای درک بهتر این موضوع مثال زیر را در ادامه آورده‌ایم:

در کد فوق مقدار شرط while از همان ابتدا برابر با مقدار بولین False تعریف شده است که از همین روی دستور داخل بدنۀ آن هرگز اجرا نمی‌شود. حال به منظور آشنایی بیشتر با ساختار حلقه‌هایی از جنس while در زبان برنامه‌نویسی پایتون به مثال فوق که مرتبط بود با «ورود به سایت سکان آکادمی» باز می‌گردیم و سعی می‌کنیم تا برنامۀ آن را با استفاده از دستور while بازنویسی و تکمیل کنیم:

در ابتدا، همچون مثال قبل، استرینگ «SokanAcademy» را به عنوان پسوردی ثابت در متغیری با شناسۀ ساختار و چرخه بازار correctPassword ذخیره کرده‌ایم و از کاربر خواسته‌ایم تا کلمۀ عبور مربوطه را وارد کند که آن را به متغیری تحت عنوان password منتسب کرده‌ایم و در سطر بعد دستور حلقۀ while را به کار گرفته‌ایم و بدین ترتیب در شرط حلقه گفته‌ایم تا زمانی که استرینگ منتسب به متغیر password یا به عبارتی کلمۀ عبور ورودی توسط کاربر مخالف کلمۀ عبور مد نظر برای وب‌سایت باشد، دستورات داخل حلقه مکرراً اجرا شوند که پس از شرط حلقه و برای پایان دادن به سربند این دستور مرکب از علامت : استفاده کرده‌ایم سپس دستورات داخل بدنۀ while را با رعایت تورفتگی نسبت به بلوک سربند آن در یک بلوک جدید می‌نویسیم.

همان‌طور که در نتایج خروجی می‌بینید، با اجرای برنامه از کاربر درخواست می‌شود تا کلمۀ عبور را وارد کند و تا زمانی که کلمۀ عبور درست توسط کاربر وارد نشده، دائماً برنامه اجرا می‌شود و منتظر دریافت ورودی از سمت کاربر می‌ماند و به محض وارد کردن پسورد درست توسط کاربر پیغام خوشامدگویی در خروجی چاپ می‌شود.

نکته در زمان کدنویسی دستور while باید دقت داشته باشیم که شرط ورود را با استفاده از دستورات داخل بدنۀ آن به گونه‌ای کنترل کنیم که در نهایت شرط مد نظر برابر با مقدار بولین False شده و حلقۀ مذکور در جایی پایان یابد که در غیر این صورت اجرای آن تا بی‌نهایت ادامه پیدا می‌کند!

آشنایی با مفهوم حلقه‌های بی‌نهایت
در اصطلاح برنامه‌نویسی به چنین حلقه‌هایی Infinite Loop یا حلقۀ بی‌پایان گفته می‌شود و برای توقف آن ناچار باید پنجرۀ خروجی را ببندیم که در این صورت سایر دستورات برنامه هم اجرا نمی‌شوند. به منظور آشنایی با نحوۀ کنترل این حلقه‌ها، بلوک کد زیر را در نظر می‌گیریم:

در کد فوق مفسر پایتون اجرای برنامه را از سطر اول شروع می‌کند که در ابتدا متغیری با شناسۀ i تعریف شده و عدد صحیح پنج به آن منتسب شده است و در ادامه با رسیدن به کلمۀ کلیدی while شرط آن را بررسی می‌کند، و همان‌طور که در آموزش‌های قبل اشاره کردیم، تمامی اعداد به جز عدد صفر با مقدار بولین True ارزیابی می‌شود که از همین روی شرط مذکور برقرار بوده و مفسر وارد بدنۀ آن شده و دستورات داخلی را اجرا می‌کند.

در اولین دستور از بدنۀ حلقۀ while فانکشن ()print با آرگومان ورودی ساختار و چرخه بازار i فراخوانی شده است بدین معنی که مقدار منتسب به متغیر i در خروجی چاپ شده و در سطر بعد یک واحد از این مقدار کم می‌شود و مجدداً مفسر به ابتدای حلقه بازگشته و شرط را بررسی می‌کند و این مراحل تا زمانی ادامه می‌یابد که شرط حلقۀ while برابر با مقدار بولین False ارزیابی شود که در این صورت مفسر از حلقه خارج شده و دستور سطر آخر را اجرا می‌کند که بدین ترتیب استرینگ «At the end i equals» به همراه آخرین مقدار منتسب به متغیر i در خروجی چاپ می‌شود. اسکریپت برنامۀ فوق را در فایلی به نام whileLoopInfinite.py ذخیره کرده و آن را اجرا می‌کنیم که در خروجی خواهیم داشت:

همان‌طور که می‌بینید، اولین مقدار منتسب به متغیر i عدد پنج بوده و در خروجی چاپ شده است و در ادامه یک واحد از آن کم شده و مفسر پایتون به ابتدای حلقه بازگشته و مقدار جدیدِ منتسب به این متغیر را چاپ کرده است که این مراحل تا زمانی ادامه یافته است که مقدار متغیر i صفر شده و مقدار بولین شرط حلقۀ while برابر با False شده است؛ به عبارت دیگر، حلقۀ while در این مثال به گونه‌ای کنترل شده است تا در نهایت مقدار بولین شرط آن برابر با False شده و متوقف گردیده است. حال برای آشنایی با سازوکار یک حلقۀ بی‌نهایت، برنامۀ مثال قبل را بدین صورت تغییر می‌دهیم:

در واقع، تنها تغییری که در مثال قبل اِعمال کرده‌ایم این است که بخشی از کد که مسئول کاهش مقدار متغیر i است را کامنت کرده‌ایم و بدین ترتیب در هر بار اجرای حلقه چیزی از مقدار اولیۀ متغیر i کم نمی‌شود و همواره برابر با عدد پنج باقی مانده و بالتبع شرط حلقۀ while همواره True در نظر گرفته می‌شود! اکنون برنامه را اجرا می‌کنیم که نتیجۀ حاصل از آن بدین ترتیب خواهد بود:

همان‌طور که می‌بینید، برنامۀ فوق هیچ نقطۀ پایانی نداشته و تا بی‌نهایت ادامه می‌یابد که این مسئله در فرآیند توسعهٔ نرم‌افزار یک نقطهٔ ضعف محسوب می‌شود و ممکن است تحت شرایطی خاص پرفورمنس اپلیکیشن را کاهش دهد.

مدیریت چرخه عمر محصول یا PLM چیست؟

مدیریت چرخه عمر محصول یا Product Lifecycle Management و به‌ طور خلاصه PLM، یک فرآیند و راهکار مدیریت سازمان است، که در آن تمام چرخه‌ حیات محصول از زمان شکل­گیری ایده در ذهن­، طراحی، مهندسی، ساخت و تولید، بازاریابی و فروش، پشتیبانی از محصول و درنهایت بازیافت آن به‌طور کامل مدیریت‌شده و باعث ادغام و ایجاد یکپارچگی بین افراد، اطلاعات، ابزارها و فرآیندهای سازمان جهت ایجاد یک زیرساخت مطلوب از اطلاعات و مهندسی محصول به‌طور هم‌زمان می­گردد.

امروزه از سیستمهای PLM به ‌عنوان راهکاری جامع برای مدیریت فرآیند توسعه‌ محصولات پیچیده، شبیه‌سازی فرآیند تولید در کارخانه ها، آماده‌سازی جهت تولید و ارائه محصول، برنامه‌ریزی برای پشتیبانی از محصول، جمع‌آوری تجارب در جهت بهبود محصول و در نهایت برنامه‌ریزی مهندسی جهت بازیافت آن در قالب ارائه محصول جدید استفاده می‌شود.

راهکار­ PLM با ثبت تجارب به‌دست‌آمده از ساخت نمونه‌های قبلی در قالب نیازمندی‌های مشتریان منجر به بهبود محصول یا توسعه‌ محصولات جدید خواهد شد. این راهکار بر پایه ایجاد زیرساخت اطلاعاتی مسنجم و یکپارچه از اطلاعات محصول و دسترسی لحظه­ای افراد به اطلاعات به‌روز استوار است چراکه فعالیت‌های مهم مربوط به محصول­، مانند ­CAD، CAE،CAM و مدیریت اطلاعات، مدیریت زنجیره تأمین، فروش و ارتباط با مشتری در یک مجموعه واحد باهم مرتبط می­شوند.

به عبارت ساده­تر PLM گرد­آورنده برنامه­های کاربردی مختلفی است که در عمر یک محصول نقش مهمی را ایفا می‌کنند. همچنین تعامل بین کاربران و ایجاد یکپارچگی بین کاربران، ابزارها و فرآیندها از دیگر نکات شاخص این راهکار است. کاربران در قالب تیم‌های مختلف داخلی یا خارجی (تأمین‌کنندگان) قادرند در فرآیند توسعه محصول با یکدیگر در تعامل بوده و از اطلاعات به‌روز در تمامی مراحل توسعه بهره‌مند شوند.

در ادامه به شرح سه بخش اصلی این راهکار یعنی محصول، چرخۀ عمر و مدیریت پرداخته میشود:

معنی محصول یا Product در راهکار PLM

محصول، منبع درآمد سازمان است و بدون آن، نه‌ تنها مشتری وجود نخواهد داشت، بلکه اساساً نیازی به وجود سازمان دیده نمی‌شود. با توجه به اینکه سازمان، با جریان مداومی از نوآوری و ابتکار در محصولات درآمدزایی می‌کند، بدون محصول خدمات مرتبط با آن و سودآوری هم وجود نخواهد داشت.

راهکار PLM مبتنی بر محصول است و فارغ از نوع، وجود آن اهمیت زیادی دارد؛ در این راهکار محصول خواه یک صندلی، نوشیدنی، هواپیما و یا لباس ساده باشد، محصول است و خدماتی را به همراه دارد که مشتری نیازمند آن است. محدودۀ محصولات در راهکار PLM بسیار گسترده است، بطوریکه دسته‌ای از آن‌ها قابل‌لمس هستند مانند کامپیوتر و اتومبیل و دسته­ای دیگر غیرقابل لمس هستند مانند، نرم‌افزار و سیاستهای بیمه.

در این راهکار تنوع و ابعاد و اندازه‌های محصول نیز بسیار متفاوت است و از هواپیمای ایرباس A380 با طول 73 متر و بال 80 متر و یک اسکناس یک‌دلاری گرفته تا یک کتاب، نوشیدنی و تمبر باضخامت میلی‌متری یا حتی کمتر از آن را شامل می­شود. همچنین در این راهکار محصول می‌تواند یک یا مجموعه‌ای از خدمات باشد که در این صورت قابل‌لمس نیست ولی می‌تواند از چندین محصول قابل‌لمس و خدمات و یا ترکیبی از محصولات و خدمات که در کنار هم نیازی را برآورده میکنند تشکیل شده باشد.

محصول در یک سازمان هم می‌تواند توسط خود سازمان ساخته‌ شده و توسعه پیدا کند و هم از طریق تبادلات میان سازمان‌های مختلف توسعه یابد و وابسته به‌نوع آن می‌تواند متشکل از بخش‌های مونتاژی و هزاران قطعه، اجزاء، ترکیبات و یا مواد ساختاری متفاوت باشد. بسیاری از محصولات از انواع مختلف اجزا سخت‌افزاری، نرم‌افزاری، الکتریکی، الکترونیکی و شیمیایی تشکیل‌شده‌اند و همچنین بسیاری از محصولات نیز شامل بخش‌هایی مرتبط با کشاورزی، جنگلداری و شیلات هستند. درنتیجه ساختار و چرخه بازار بسیاری از سازمان‌ها صدها یا هزاران محصول را که هرکدام قطعات متفاوتی دارند، تولید می‌کنند که تمام این بخش‌ها نیاز به مدیریت دارند و راهکار PLM سیستم مدیریتی است که محصولات و قطعات یک شرکت را در حوزه های مختلف مدیریت می کند.

مفهوم چرخه عمر یا Lifecycle در راهکار PLM

چرخه عمر محصول در راهکار PLM شامل پنج مرحله است که در هر مرحله محصول در وضعیت متفاوتی قرار دارد.

• در مرحلۀ تصور و ابتکار در ایجاد، محصول تنها یک ایده در ذهن است.
• در مرحله تعریف محصول، این ایده‌ها به توضیحات جزئی و مشخص تبدیل میشوند.
• در انتهای مرحله تحقق محصول، محصول در شکل نهایی خود قرار دارد (مثلاً یک اتومبیل) که می‌تواند توسط مشتری مورد استفاده قرار گیرد.
• در مرحلۀ مصرف­ و پشتیبانی، محصول در اختیار مشتری قرار داشته و از آن استفاده می‌کند.
• درنهایت محصول در مرحله‌ای قرار می‌گیرد که دیگر قابل‌استفاده نیست و یا کنار گذاشته می‌شود؛ شرکت، تولید محصول را منقطع کرده و مشتری آن را دور می‌ریزد.

فعالیت‌هایی که در چرخۀ عمر انجام می‌شود در هر صنعت متفاوت است، بنابراین سازمان‌ها در یک صنعت خاص دید کامل و مشخصی از چرخۀ عمر محصول در صنعت خود دارند.

تعابیر مختلف از پنج مرحلۀ چرخۀ عمر محصول

تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در راهکار PLM با توجه به تنوع در بهره‌برداری، دید متفاوتی نیز نسبت به چرخۀ عمر محصول دارند. از نگاه مصرف‌کننده چرخۀ عمر محصول دارای پنج مرحله تصور محصول، تعریف محصول، تحقق محصول، مصرف و دور انداختن آن است، درصورتی‌که از نگاه تولیدکننده پنج مرحله تصور و ایده، تعریف، تحقق، پشتیبانی و حذف محصول در راهکار PLM تعریف می­شود.

حال از نقطه‌ نظر بازاریابی، چرخه عمر بازار محور وجود دارد که مفهوم چهار مرحله­ای آن شامل معرفی، رشد، بلوغ و زوال محصول است و تعریف پنج مرحله­ای آن توسعۀ محصول، معرفی به بازار، رشد در بازار، بلوغ در بازار و افول فروش را شامل شده که در آن، روش‌های مختلف شناسایی، قیمت‌گذاری و فروش در مرحله‌های مختلف می‌تواند اعمال شود.

معنی مدیریت یا Management در راهکار PLM

مدیریت محصولات شامل فعالیت‌هایی مانند سازمان‌دهی و هماهنگی منابع، تصمیم‌گیری، هدف‌گذاری و کنترل نتایج حاصل از ساخت محصول است. محصول در تمام مراحل چرخۀ عمر خود شامل ایده، تعریف­، تحقق­، مصرف و دور انداختن آن باید تحت کنترل و مدیریت باشد تا از انجام درست مراحل و توانایی آن در ایجاد درآمدزایی برای سازمان اطمینان حاصل شود.

• محصول زمانی که تنها یک ایده است نیاز به مدیریت دارد. ایده‌ها نیاز به مدیریت دارند تا از فهم درست و حفظ آن‌ها اطمینان حاصل شود.
• محصول زمانی که تعریف می‌شود نیاز به مدیریت دارد. برای مثال، پروژه توسعه یک محصول برای اطمینان از داشتن الزامات مشتری، نیاز به مدیریت دارد.
• محصول زمانی که در حال تحقق است نیاز به مدیریت دارد. استفاده از روش­های درست و بهینه جهت تعریف و تولید محصول بسیار اهمیت دارد.
• محصول زمانی که به مصرف می‌رسد نیاز به مدیریت دارد. محصول باید به‌درستی نگهداری شده و شماره‌سریال، تاریخ تولید، به‌روز‌رسانی‌های موردنیاز، تغییرات در بازار هدف و تکامل فنی آن پیگیری و مدیریت شود.
• محصول در مرحله حذف و زوال خود نیاز به مدیریت دارد. به‌عنوان‌مثال باید مراقب بود که اجزاء و زباله‌های سمی محصول در نزدیکی منابع آب شرب قرار نگیرند.

فعالیت‌ها و ساختار در راهکار PLM

راهکار PLM در رأس فعالیت‌های تجاری یک سازمان قرار دارد، بطوریکه فعالیت‌های سطح پایین‌تر مرتبط با محصول زیرشاخه آن یکپارچه و هماهنگ می‌شوند. برخی از این فعالیت‌ها عبارت‌اند از:

• مدیریت سبد محصول به‌ طور ساختار یافته و منسجم
• ماکزیمم کردن سود بازگشتی از سبد محصول
• مدیریت محصولات در طول چرخۀ عمر
• مدیریت مؤثر بر پروژه‌های نوآورانه، توسعه، پشتیبانی و دور­ریز محصول
• فراهم کردن محیطی برای کنترل و مشاهد محصول و فرآیندهای مرتبط در طول چرخۀ عمر آن
• مدیریت بازخورد محصول از سوی مشتری، کارشناسان مربوطه و بازار
• مدیریت مؤثر الزامات (آنچه محصول باید داشته باشد تا رضایت مشتری جلب شود)
• ایجاد فضای مناسب برای همکاری میان طراح، تأمین‌کننده، شرکاء و مشتریان
• مدیریت فرآیندهای مرتبط با محصول جهت انسجام و پیوستگی آن‌ها
• بررسی، مدیریت امن و حفظ یکپارچگی اطلاعات محصول
• در دسترس بودن اطلاعات محصول در هر مکان و هر زمان که نیاز باشد
• اطلاع از ویژگیهای دقیق محصول ازلحاظ فنی و مالی در سراسر چرخۀ عمر

مدیریت فعالیت‌های فوق با استفاده از ماتریس PLM که شامل 5 مرحله چرخه عمر محصول در محور افقی و 10 عنصر که باید در مراحل پنج­گانه چرخه عمر محصول مدیریت شوند، صورت می‌گیرید. ماتریس PLM نشان می‌دهد که مدیریت چرخه عمر محصول از وسعت و پیچیدگی زیادی برخوردار است. در این راهکار از روش‌های شناسایی ایده‌ها برای محصولات جدید تا ساختار سازمانی و تجهیزات بازیافت در انتهای چرخۀ عمر محصول و همچنین افراد مرتبط با هر فعالیت و بسیاری از مسائل دیگر باید در نظر گرفته شود.

پرورش و چرخه تکثیر جلبک اسپرولینا چگونه است ؟

پرورش جلبک اسپیرولینا چگونه است؟ و چرخه تکثیرش چگونه پیش میرود؟

در چرخه تکثیر اسپیرولینا سلول ابتدا تریکوم یا بالغ بوده. و در حال تشکیل فرم یاخته‌های تخصصی به چند قسمت شکسته می‌شود. که به این قسمت نکریديا می گویند. نکریدیا با جذب مواد غذایی لازم و فتوسنتز رشد میکنند و به مرحله هورموگونیوم میرسند. قطعات تريكوم در نگریدیا تولید زنجیره‌های کوتاه هورموگونیا ۲تا۴ سلول می‌کند که رشد کرده و تریکوم جدید را می سازد. سلول‌ها در هورموگونیوم، قسمت های چسبناک سلول‌های نکریدیال را از دست می دهند و در آخر صفحه گرد می شود. بدون اینکه دیواره‌ها ضخیم شود. از دلایل توصیه به خرید بذر یا استوک، حالت بالغ سلول های درون بذر میباشد. برخی پرورش‌دهندگان از استخرهای پرورش جلبک اسپیرولینا که حاوی سلول درهمه مراحل چرخه از جمله سلول بالغ، سلول شکسته و. است حدود 1 لیتر ساختار و چرخه بازار برداشته و پرورش میدهند. این کار در 70-80 درصد مواقع با شکست مواجه میشود. چراکه این حجم برداشته شده دارای سلول‌های شکسته و اسیب دیده نیز میباشد.

در شکل 1 نمونه ای از جلبک های اسپیرو لینا را مشاهده میکنید.

ممکن است یک جابه‌جایی، تغیر اندک در محیط یا دما موجب نشست محیط شده و تمام جلبک‌ها از بین برود. پس بهتر است که ریسک نکرده و از ابتدا استوک با کیفیت تهیه کنیم. معمولا به ازای هر 1000 لیتر اب 1 لیتر استوک خریداری میکنند. این 1 لیتر استوک رو با تساعد 10، که به طور اختصاصی به ان خواهیم پرداخت، به سقف 1000 میرسانند. اینگونه که1لیتر رو در 10لیتر کشت میکنند، 10لیتر رو در 100لیتر و 100 لیتر و در 1000 لیتر. در واقع روند پرورش جلبک اسپیرولینا طی سه تساعد انجام میگیرد. اسپیرولینا حلال در اب نیست. اما به خاطر ریز بودن سلول‌های ان برای کشت و برداشت از درون اب از صافی یا پارچه‌هایی استفاده میکنند. اما نکته‌ای که باید در نظر گرفت این است که اگر غلظت محیط زیاد شود. یعنی مقدار تریکوم‌های موجود در محیط بیشتر از حد تعریف شده برای محیط باشد.

در زمان‌هایی که غلظت محیط افزایش میابد 2 راهکار پیش روی ما قرارمیگیرد!

1. برداشت بخشی از جلبک ها
2. انجام تساعد

شکل 1 جلبک اسپیرولینا

درصورتی که انتخاب ما در پرورش جلبک اسپیرولینا ، تساعد باشد نباید برداشتی داشته باشیم. در صورتی که استوک را در اسرع وقت کشت نکنیم سلول ها و محیط نشست میکند. و استوک کیفیت لازم را از دست میدهد. طی این پروسه سیتوپلاسم حالت دانه‌ای خود را از دست داده و یاخته‌ها به شکل صفحه‌هایی به رنگ سبز مشاهده‌میگردد. شمار سلول های هورموگونیوم توسط شکافت دوتایی یاخته ای، زیاد میشود. این در صورتی است که رنگ سیتوپلاسم به صورت سبز-ابی قابل روئیت است. سلول های بالغ افزایش طول داشته و به هلیکوایدال تغییر فرم میدهد. و این ساختار و چرخه بازار سلول ها بالغ به صورت نامظم، ناگهانی و غیر ارادی خرد میشود. درنتیجه نکریدیا های بوجود امده کاملا رشد کرده و ارگانیزم ها رو میپراکنند. تمامی این نکات در پرورش جلبک اسپیرولینا کاربردب بوده و مفید است.

مورفولوژی و ساختار درونی اسپیرولینا در ابتدای چرخه چگونه است؟

در ابتدا اسپیرولینا پودر است که در محیط های ژله ای در ازمایشگاه ها کشت میشود. و پس از کشت است که استوک یا بذر به ما میدهد. برخی از شرکت‌ها استخری با قیمت کمتر به ما تحویل می دهند. که نه تنها کشتش را با استوک شروع نکرده اند بلکه با جلبک های استخر خود شروع کرده اند. استوک به دلیل کیفیت بالا، زیاد بودن سلول های مادر و گرفتن نتیجه بهتری از کشت قیمت بالا تری دارد. و باتوجه به دلایل ذکر شده ارزش خرید دارد. به طور کلی بهتر است که از استوک به جای دیگر روش ها استفاده کرد. اگر سطح کشت شما در بحث _{پرورش جلبک اسپیرولینا} زیاد است (منظور بالای 3000 لیتر است). توصیه میشود که از میکروسکوپ استفاده کنید. میکروسکوپی با زوم 80-100X کفایت میکند تا سلول را بررسی کنید.

در شکل 2 نمونه‌ای از استخر نگهداری جلبک را مشاهده میکنید.

2 ساختار مورفولوژیی که زیر مجموعه اسپیرولینا قرار میگیرد به صورت زیر است:

1. کویل coil
2. استریت straigh

به کمک میکروسکوپ میتوان متوجه ساختار اسپیرولینا شد. بهترین ساختار برای اسپیرولینا استری است.

فرم مورفولوژی اولی که به ان میپردازیم کویل است:

پیچ خوردگی یا حالت فنری زیاد در سلول نشان دهنده کویل بودن ساختار اسپیرولینا است.

شکل 2 استخر پرورش جلبک اسپیرولینا

فرم مورفولوژی دومی که به ان میپردازیم استریت است:

در صورتی که پیچ خوردگی های سلول حالت کشیدگی یا باز شدگی داشته باشد، ساختار را استیریت تشخیص میدهیم. که در این صورت یا نور کم در دسترس جلبک بوده یا مواد غذایی. در صورت کم بودن هر کدام از عوامل یاد شده برای رفع کاستی موجود وارد عمل میشویم. اگر سلول استریت ریز باشد، در حال سپری کردن روند مرگ است. به همین دلیل است که داشتن میکروسکوپ و بررسی میکروسکوپی را در سطوح کشت بالا توصیه میکنیم.

در ادامه مقالات با ما همراه باشید. و برای کسب اطلاعات بیشتر از دیگر مقالات ما دیدن فرمایید. در این سری مقالات به پرورش جلبک اسپیرولینا بیشتر خواهیم پرداخت.