آشنایی با شاخص کل هم وزن

نحوه‌ محاسبه شاخص کل بورس

شاخص کل بورس در حقیقت ابزاری برای سنجش بازار بورس تهران است. شاخص بازار بورس همانند دماسنجی برای اطلاع از شرایط کلی بازار بورس است و بر اساس فرمولی خاص، محاسبه می شود. تحلیل شاخص کل بورس به شما در اطلاع از روند کلی بازار و در نتیجه ورود یا خروج از بازار کمک می‌کند. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله قصد داریم شما را با نحوه محاسبه و جزییات فرمول این شاخص آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

شاخص کل بورس چیست؟

می‌توان گفت که شاخص کل بورس، ابزاری است که با تجزیه و تحلیل آن، می‌توانید شرایط حال و گذشته بازار را از ابعاد مختلف، مورد ارزیابی قرار دهید و حتی با کمک نمودارهای روند شاخص کل، شرایط و روند آینده بورس را تخمین بزنید و طبق آن، اقدام به خرید و فروش سهم کنید.

نحوه‌ محاسبه شاخص کل بورس

با توجه به اهمیت شاخص کل بورس، حال لازم است بدانید این فاکتور بسیار مهم چگونه محاسبه می‌شود و تاثیر سهم‌های کوچک بازار چگونه در شکل‌گیری و روند این شاخص تاثیر می‌گذارند. شاخص کل با نماد TEDPIX یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی از سال ۱۳۶۹ در اختیار اهالی بازار سرمایه‌ قرار گرفت. عدد و تغییرات این شاخص بیان‌کننده‌ بازده کل بورس می‌باشد و از بازدهی و تغییرات قیمت تمامی سهم‌های بازار بورس تاثیر می‌پذیرد. این شاخص به‌گونه‌ای طراحی و فرمول‌سازی شده است که هر 800 شرکت پذیرفته شده در بازار سرمایه بر اساس وزن و میزان حجمی که دارند، بر روند شاخص تاثیر می‌گذارند.

100 × (ارزش جاری بازار سهام در زمان مبدا / ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه) = مقدار شاخص کل

به زبانی ساده شاخص کل بورس در هر روز کاری برابر است با نسبت ارزش جاری بازار سهام در همان روز به ارزش جاری بازار سهام در روز مبداء که در سال ۱۳۶۹، ارزش جاری بازار سهام در روز مبدا عدد ۱۰۰ تصویب شده است.

نحوه‌ محاسبه‌ ارزش جاری بازار سهام در فرمول شاخص کل

همان‌طور که متوجه شدید ارزش جاری همه‌ی سهم‌های بازار بورس در محاسبه‌ شاخص کل تاثیرگذار است. اما سوال اینجاست که این ارزش جاری چگونه محاسبه می‌شود؟ ارزش جاری هر شرکت پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار، از ضرب تعداد سهام هر شرکت در قیمت سهام در لحظه و ارزش جاری بازار نیز طبیعتا از حاصل جمع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته شده به دست می‌آید. بنابراین فرمول محاسبه‌ شاخص کل بورس با جزییات بیشتر به شرح زیر است. گفتنی است که در این فرمول زمان t، همان روز و زمانی است که در حال محاسبه‌ شاخص کل هستید.

همان‌گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها معیار وزن‌دهی در این شاخص است که این امر منجر به تأثیر بیشتر شرکت‌های بزرگ در شاخص می‌شود و این دقیقا نکته‌ای است که پیش از این در محاسبه جزئیات فرمول شاخص کل اشاره کردیم که باید به آن دقت کرد.

مقایسه‌ میزان تاثیرگذاری سهام‌های بزرگ و کوچک در شاخص کل

همان‌طور که در فرمول مشاهده کردید نحوه‌ محاسبه شاخص، یک میانگین‌گیری ساده نیست و شدت تاثیرگذاری آن شرکت در شاخص به تعداد سهامی که آن شرکت دارد، بستگی دارد. به عبارتی ساده‌تر، هر چه شرکت بزرگ‌تر باشد تاثیرگذاری‌ آن بر شاخص افزایش می‌یابد. در تاریخ 1400/9/20، سهم فولاد مبارکه اصفهان، قیمتی در حدود ۱۰۴۶۰ ریال دارد و دارای 293 میلیارد برگ سهم است. از حاصل ضرب این ۲ عدد ارزش جاری نماد فولاد معین می‌گردد. حال سهم کوچک ثزاگرس را در نظر بگیرید. قیمت و تعداد برگ سهم این نماد به ترتیب ۳۳۵۱۴ ریال و ۶۶ ملیون عدد است. با مقایسه ارزش جاری هر ۲ نماد با یکدیگر، متوجه خواهید شد که وزن و ارزش جاری فولاد ۱۳ برابر ارزش جاری نماد ثزاگرس است و در نتیجه مثبت و منفی بودن نماد فولاد و دیگر نماد‌های بزرگ بازار در تعیین روند کلی شاخص به نسبت سهم‎‌هایی با بازار کوچک، بسیارتاثیرگذارتر است.

به‌روز رسانی و تغییرات فرمول شاخص کل

در سال ۱۳۷۷ در فرمول شاخص کل شاهد تغییراتی بودیم اما اساس و پایه محاسبه‌ شاخص بدون تغییر ماند. تنها تغییر اعمال شده در فرمول در شیوه تعدیل سهم است. به‌زبانی آشنایی با شاخص کل هم وزن ساده از سال ۱۳۷۷ شاخص کل بازار علاوه بر حالات تعدیل قیمت، درصورت پرداخت سود نقدی نیز تعدیل می‌شود تا تاثیری بر شاخص نگذارد.

مثال عینی از تغییرات محاسباتی شاخص کل

با توجه به نحوه محاسبه شاخص کل، سهمی که به مجمع رفته و سود تقسیم می‌کند، تعدیل می‌شود. برای مثال نماد شکلر که در تاریخ ۱۴ اردیبهشت مبلغ ۱۱۰۰ ریال را به صورت نقدی بین سهامداران خود تقسیم کرد، در روز بازگشایی تعدیل شد و به میزان تفاوت قیمت بازگشایی با قیمت بسته شدن سهم و بدون در نظر گرفتن میزان سود تقسیم شده، در شاخص کل تاثیر گذاشت.

جمع‌بندی

در جواب به سوال شاخص کل بورس چیست و چرا اهمیت دارد، باید گفت که شاخص کل بازار بورس تهران در حقیقت متر و ابزاری برای ارزیابی شرایط کلی بازار بورس می‌باشد و حاوی عددی است که آن عدد، برای شما سهامداران و سرمایه‌گذاران بازار بورس، اهمیت بسیار زیادی دارد. اهمیت شاخص به‌گونه‌ای است که در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری اقتصاد بیدار، به چگونگی محاسبه‌ی آن پرداختیم تا با این موضوع مهم آشنا شوید.

آموزش دیده بان بازار بورس- قسمت دوم

در قسمت دوم از سری آموزش‌های دیده‌بان بازار بورس به سراغ بخش‌های عمیق‌تر دیده‌بان بازار رفتیم که آشنایی با آنها حتماً شما را خوشحال خواهد کرد. زیرا این بخش‌ها اطلاعاتی ارزشمند و مفید به شما داده و اثر مثبتی در تصمیمات سرمایه‌گذاریتان خواهند داشت.

بررسی بخش‌هایی از دیده‌بان بازار که در قسمت دوم معرفی خواهند شد، به سرعت و بسیار ساده به ما می‌گویند وضعیت کل بازار و نیز وضعیت هر صنعت و گروه چگونه است. آیا شرایط برای ورود به بازار بورس مساعد است یا خیر؟ چه صنایعی در حال حاضر جذاب‌تر از سایر صنایع هستند؟ کدام سهم‌ها مورد توجه اهالی بازار قرار دارند؟

پاسخ تمام این سؤالات مهم را در این قسمت از آموزش دیده‌بان بازار بورس خواهیم دید.

روند روزانه حرکت شاخص کل و شاخص هم‌وزن

در ویدئوی حاضر، وارد بخش مربوط به شاخص‌های بورسی می‌شویم.در این بخش، نمودار شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن طی روز جاری قابل مشاهده است.

یکی از موضوعاتی که به شما دید بهتری از فضای حاکم بر بازار میدهد درک تفاوت بین شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن است. شاخصی که بیشتر از سایرین در رسانه‌ها اعلام و مورد بررسی قرار می‌گیرد و به معیاری برای سنجش وضعیت بورس تبدیل شده، همان شاخص کل هست. اما شما بعنوان یک سرمایه‌گذار خبره و دقیق باید شاخص هم‌وزن را نیز مدنظر قرار داده و تنها به ارزیابی شاخص کل اکتفا نکنید. این کار می‌تواند اوضاع واقعی بورس را به شما نشان دهد و اجازه ندهد فریب ارقام را بخورید.

شاخص کل چیست؟

شاخص کل یا TEPIX، سنجه‌ای است که با آن تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نمایان شده و در دسترس همگام قرار میگیرد. شاخصی که در بورس کشور ما اعلام میشود تغییرات را نسبت به سال 1369 نشان میدهد. بعبارتی آشنایی با شاخص کل هم وزن تاریخ مبدأ شاخص کل بورس تهران سال 69 میباشد. فرمول محاسبه شاخص کل عبارتست از:

(ارزش بازار سهام در تاریخ مبدأ ÷ ارزش بازار سهام در زمان محاسبه) × 100 = مقدار شاخص کل

ارزش بازار هر شرکت در هر زمان برابر است با حاصل‌ضرب تعداد کل سهام هر شرکت در قیمت روز آن شرکت. ارزش بازار سهام برابر با مجموع این حاصل‌ضرب برای تمام سهام بازار است. چنانچه سهمی متوقف باشد آخرین قیمت موجود آن سهم پیش از توقف، در محاسبۀ شاخص کل وارد خواهد شد.

اگر فرضاً شاخص کل در دوره‌ای از زمان با رشد 70 درصدی روبرو بوده معنایش این نیست که همه سهام موجود در بازار رشدی معادل 70 درصد داشته‌اند. ممکن است سهمی در این بازه زمانی رشدی 150 درصدی داشته باشد، سهمی دیگر رشدی 20 درصدی و سهم دیگر کاهشی 80 درصدی را تجربه کرده باشد. اما میانگین تغییرات تمام سهم‌ها همان 70 درصد بوده است.

همانطور که در آشنایی با شاخص کل هم وزن فرمول شاخص کل معلوم است، اگر شرکتی تعداد سهامش زیادتر باشد و اصطلاحاً شرکت بزرگتری باشد، تأثیر بیشتری روی تغییرات شاخص کل میگذارد. چنین شرکت بزرگی در صورت مثبت بودن قادر است اثر منفی چندین شرکت کوچک که با کاهش قیمت روبرو بوده‌اند را خنثی نماید. در مورد منفی بودن شرکت های بزرگ هم همین اتفاق در جهت عکس خواهد افتاد.

بنابراین شاخص کل بشدت تحت تأثیر شرکتهای بزرگ و تغییرات قیمتی آنها قرار دارد. اگر فردی بخواهد اوضاع واقعی بورس را بسنجد نیاز به شاخصی خواهد داشت که توسط معاملات شرکت‌های بزرگ قابل دستکاری یا جهت‌دهی نبوده و نمای منصفانه‌ای از شرایط حاکم بر بازار سهام ارائه دهد. این شاخص «شاخص کل هم‌وزن» است.

✔️ شاخص بورس چیست – آشنایی با انواع شاخص – حمید فروغی

شاید شما هم در اخبار سراسری نام شاخص بورس را شنیده باشید و برایتان جالب باشد که بدانید این اصطلاح بیانگر چیست؟ و نوسانات آن به چه صورت است؟ اکنون به بررسی شاخص بورس و جزئیات آن می‌پردازیم.

بورس چیست؟

بهتر است قبل از آشنایی با شاخص بورس، یک آشنایی کلی با بورس داشته باشید. بورس یکی از انواع بازارهای مالی می‌باشد که در آن معاملات بین خریداران و فروشندگان انجام شده و سهام شرکت های مختلف خرید و فروش می‌شود.

برای آشنایی آشنایی با شاخص کل هم وزن بیشتر با بورس پیشنهاد می کنیم مقاله آموزش بورس را بخوانید.

شاخص بورس چیست؟

به زبان ساده شاخص بورس عددی است که وضعیت رشد یا افت بازار بورس را برای یک بازه زمانی معین نشان می دهد.

شاخص بورس انواع مختلفی دارد که هر کدام با هدف خاصی ایجاد شده و از دیدگاه های مختلفی وضعیت بازار بورس را نشان می دهند.

به طور مثال شاخص کل، شاخص کل هموزن، شاخص قیمت، شاخص آزاد شناور و غیره.

بررسی این نشاخص ها به ما کمک میکند تا تغییرات قیمتی در بازار را بهتر تحلیل کنیم.

اگر سرمایه گذاران به بازار سهام روی بیاورند، تعداد خریداران بیشتر از فروشندگان می‌شود. این امر شاخص را به سمت بالا هدایت می‌کند و با خروج سرمایه‌ها از بازار شاخص به سمت نزولی جهت می‌گیرد.

پس شاخص بورس آینه ی رفتار عمومی سهامداران در بازار است.

برای دریافت اطلاعات مرتبط با شاخص بورس می توانید به وبسایت www.tsetmc.com مراجعه کنید.

شاخص کل بورس

احتمالا کلمه شاخص کل بورس را در رسانه و اخبار شنیده‌ اید. شاخص کل نمایانگر رفتار عمومی تمام فعالان بازار بورس یا بازار سرمایه است و اطلاعات بازار را از تیر ماه سال 1371 به بعد در خود جای داده است.

شاخص کل با شاخص بورس تهران نیز شناخته می‌شود که از پرکاربردترین شاخص‌ها است.

در شاخص کل تاثیر گذاری شرکت‌ها به نسبت اندازه آنها متغییر است. بدین صورت که شرکت‌هایی که اندازه بزرگتری دارند به نسبت شرکت‌های کوچکتر اثر بیشتری روی عدد شاخص کل می‌گذارند.

به شرکت های بزرگ در بازار بورس اصطلاحا شاخص ساز نیز گفته می شود که عموما مربوط به صنایع دلار محور می باشند.

شاخص کل هم وزن

همانطور که می دانید سهم شرکت های بزرگ در شاخص کل بیشتر از سهم شرکت های کوچک می باشد. به همین منظور اگر سهم چندین شرکت بزرگ رشد داشته باشد ولی سهم های دیگر رشد آن چنانی نداشته باشند، امکان دارد که شاخص کل بالا برود.

اما شاخص کل هموزن به این صورت نیست. در شاخص کل هموزن، همه‌ی شرکت‌ها وزن مساوی دارند و نمی‌شود با حمایت از چند سهم بزرگ آن را تغییر داد.

بنابراین تمام سهم ها در بازار فارغ از اندازه آن ها وزن برابری با یکدیگر دارند و وضعیت کلی بازار را واقعی تر نشان می دهد.

به همین دلیل تحلیلگران برای بررسی وضعیت عمومی بازار، شاخص کل هم‌وزن را ملاکی مناسب تر برای تحلیل و بررسی بازار می‌دانند.

تاریخچه اطلاعاتی شاخص کل هموزن نیز از خرداد ماه سال 1392 به بعد می باشد.

شاخص قیمت

یکی از شاخص ها در بورس، شاخص قیمت آشنایی با شاخص کل هم وزن می‌باشد. این شاخص بیانگر وضعیت عمومی قیمت سهام در شرکت‌های ثبت شده در بورس است.

برای مثال اگر شاخص قیمت در یک سال رشد 10 درصدی داشته باشد یعنی وضعیت عمومی قیمت در بورس اوراق بهادر طی یک سال گذشته بطور میانگین رشد 10 درصدی داشته است.

شاخص‌ قیمت تنها قیمت سهام شرکت های بورسی را بررسی می کند. در حالی که شاخص کل و کل هموزن نه تنها قیمت سهام، بلکه سود پرداخت شده توسط شرکت ها را نیز مورد بررسی و محاسبه قرار می‌دهند.

در شاخص قیمت هم مانند شاخص کل هر چه شرکت ها دارای سرمایه بیشتری باشند، بر شاخص قیمت تاثیر بیشتری می‌گذارند.

منظور از شاخص 50 شرکت فعال تر چیست؟

سازمان بورس هر سه ماه لیستی از شرکت های فعال خود بر اساس میزان نقد شوندگی یعنی سهولت در خرید و فروش سهم را منتشر می‌کند.

به عبارتی دیگر شرکت هایی که سهام آن ها با سهولت بیشتر و سریع‌تر معامله بشود، آشنایی با شاخص کل هم وزن نقد شوندگی بیشتری دارند و منظور از انتشار شاخص 50 شرکت فعال‌تر، تغییرات سطح عمومی قیمت 50 شرکتی است که از مابقی شرکت ها نقد شونده ترند.

شاخص 30 شرکت بزرگ‌تر چیست؟

همانطور که از نامش پیداست یعنی نمایش 30 شرکت بزرگتر که بیش‌ترین ارزش بازار را دارند. این ارزش بازار از طریق رابطه‌ی (تعداد کل سهام شرکت ضرب در قیمت پایانی سهم) حاصل می‌شود.

سایر شاخص‌ها

علاوه بر شاخص‌های گفته شده چندین شاخص دیگر نیز وجود دارد که شما با مطالعه و بررسی آنها می توانید به وضعیت عمومی بازار پی ببرید. شما با در نظر داشتن این شاخص ها می توانید به درک درستی از بازار سرمایه برسید.

اما به طور کلی عموم بازار سرمایه صرفا شاخص کل و شاخص کل هموزن را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهند.

سرمایه گذاری بر اساس شاخص

این را در نظر داشته باشید که اگر شاخص‌ها مثبت باشند، باز هم امکان ضرر در بازار وجود دارد و در مقابل در یک بازار نزولی یا خرسی نیز می توان به سود رسید. بنابراین شاخص ها فقط نمایانگر وضعیت کلی بازار هستند و معیار درستی برای خرید و فروش سهم نمی‌باشند.

شاخص بورس | آشنایی با انواع شاخص‌های بورس و کاربرد آنها در بازار بورس

پیش از توضیح شاخص بورس باید با بازار بورس آشنا باشیم. بازار بورس همچون مرکزی است که بین سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران ایجاد ارتباط می‌کند. ریشه بورس به دورانی بازمی‌گردد که تاجران و بازرگانان برای کمتر آسیب دیدن از ضررهای مالی، افرادی را به عنوان سرمایه‌گذار انتخاب کردند که در سود و ضرر با آنها شریک باشند.

رفته رفته با گسترش فعالیت‌های تجاری و شرکت‌های سهامی نیاز به مرکزی ملی احساس شد که اطلاعات سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران در آن گردآوری و مدیریت شود. اولین مرکز بورس در قرن 17 میلادی در هلند تاسیس شد و تشکیل بورس در ایران به سال‌های 1345 و 1346 برمی‌گردد. بورس در معنای ساده و امروزی بازاری است برای تبادل سهام شرکت‌های مختلف بین خریدار سهام و فروشنده آن.

فهرست عناوین مقاله

شاخص چیست؟

واژه شاخص در زبان فارسی به معنای عددی میانگین است که ارزش مجموعه‌ای از اقلام مرتبط را بر اساس درصدی از همان عدد میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان می‌کند. به کمک شاخص می‌توانیم تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را در یک بازه زمانی مشخص کنیم.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس نشان‌دهنده وضعیت کلی بازار بورس است. شاخص بورس نوسانات متغیرهای این بازار و میزان رشد یا افت ارزش سهام شرکت‌ها را مشخص می‌کند. البته باید به یاد داشته باشیم که شاخص‌های بورس، همگی به صورت میانگین هستند و ممکن است در روزی که یکی از شاخص‌ها افت کرده است، ارزش یکی از سهام‌ها بالا رفته باشد.

آشنایی با انواع شاخص‌های بورس

برای درک نوسانات قیمت در بازار اوراق بهادار شاخص‌های گوناگونی وجود دارد که متغیرهای هر یک از آنها با دیگری تفاوت دارد. این شاخص‌ها کمک می‌کنند تا نوسانات را از منظرهای گوناگونی مورد بررسی قرار دهیم. آشنایی با انواع شاخص‌های بورس به سرمایه‌گذاران، خریداران و فروشندگان سهام کمک می‌کند تا تصمیمات درستی را برای مدیریت سرمایه خود در بازار بورس اتخاذ کنند.

شاخص کل بورس

شاخص کل بورس پرکاربردترین شاخص در بازار بورس است. این شاخص همان شاخصی است که تغییرات آن بلافاصله در اخبار رسانه‌های گوناگون منعکس می‌شود. شاخص کل بورس عموما نشان‌دهنده میزان بازدهی کل سرمایه‌گذاران در بورس است.

شاخص کل بورس هم تغییرات قیمت سهام و هم سود سالیانه شرکت‌ها را محاسبه می‌کند. آنچه در شاخص کل بورس از اهمیت بیشتر برخوردار است، میزان تغییرات آن است نه عدد آن. همچنین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های بزرگ، اثر بیشتری بر روی تغییرات شاخص کل بورس دارد.

اگرچه شاخص کل بورس، روند عمومی تغییرات قیمت را نشان ‌می‌دهد اما خریداران و فروشندگان سهام نباید برای تصمیم‌گیری فقط به این شاخص اتکا کنند. به همین دلیل باید با همه انواع شاخص‌های بورس در این بازار آشنا باشیم.

شاخص کل هم‌وزن

برای رفع مشکل تاثیر بیشتر نوسانات سهام شرکت‌های بزرگ بر نوسانات شاخص کل بورس، شاخص هم‌وزن تعریف شده است. در شاخص هم‌وزن تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس با وزنی برابر محاسبه می‌شوند. به این ترتیب نمایی کلی از تغییرات سهام شرکت‌های کوچک و بزرگ در بازار بورس به دست می‌آید. در این شاخص بورس، رشد یا افت قیمت سهام شرکت‌های کوچک، درست به اندازه نوسانات قیمت سهام شرکت‌های بزرگ اثر دارد.

از ویژگی‌های شاخص هم‌وزن این است که دستکاری آن کار دشواری است و با حمایت از چند سهم یا نوسانات سهام چند شرکت بزرگ نمی‌توان بر آن اثر چندانی داشت. به همین دلیل بعضی از تحلیلگران بازار سرمایه، شاخص کل هم‌وزن را گزینه‌ای مناسب‌تر از شاخص کل بورس می‌دانند.

شاخص قیمت

شاخص قیمت، نوعی شاخص بورس است که فقط بر نوسانات قیمت سهام شرکت‌ها تمرکز دارد. پیشتر در مورد شاخص کل بورس گفتیم که محاسبه آن بر اساس دو متغیر یعنی تغییر قیمت سهام شرکت‌ها و نیز میزان سود شرکت‌ها است. اما در شاخص قیمت فقط با متغیر تغییر قیمت سهام شرکت‌ها روبرو هستیم.

شاخص قیمت، روند عمومی تغییرات قیمت سهام را نشان می‌دهد و شاخصی مناسب برای کسانی است که می‌خواهند در کوتاه‌مدت با خرید یا فروش سهام، به سود مورد نظر خود دست یابند. اگر شاخص قیمت بورس در یک بازه زمانی 10 درصد رشد را نشان بدهد، به این معناست که سطح عمومی قیمت‌ها طی این مدت مشخص، 10 درصد رشد کرده است.

شاخص آزاد شناور

شاخص آزاد شناور (Free Float Index) یک شاخص بورس است که مبنای محاسبه آن سهام آزاد شناور شرکت‌های حاضر در بازار بورس است. سهام آزاد شناور بخشی از سهام شرکت‌های سهامی است که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند و انتظار می‌رود این بخش از سهام در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد.

در تعریف دیگری برای روشن‌شدن معنای سهام آزاد شناور باید به نقش سهامداران اصلی شرکت‌ها در بازار بورس اشاره کنیم. به طور معمول برخی از افراد یا شرکت‌های حقیق یا حقوقی، مالکان اصلی سهام شرکت‌های سهامی هستند.

وقتی یک شرکت یا شخص حقیقی یا حقوقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد، سهامدار اصلی آن محسوب می‌شود. سهام این سهامداران عموما جزو سهامی که به صورت فعال در بازار بورس معامله می‌شود، به حساب نمی‌آید و به آن سهام آزاد شناور می‌گویند. سهام آزاد شناور به درصدی از سهام شرکت‌ها می‌گویند که نزد سرمایه‌گذاران قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک دارد.

محاسبه شاخص آزاد شناور مانند محاسبه شاخص کل بورس است. در محاسبه شاخص آزاد شناور در وزن‌دهی شرکت‌های حاضر در بورس، به جای کل سهام منتشر شده، از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده می‌شود. هدف از تعریف شاخص آزاد شناور پیگیری رفتار قسمتی از بازار بورس است که قدرت نقد‌شوندگی بالایی دارد.

شاخص بازار اول و بازار دوم

هر شاخص بورس نشان‌دهنده رفتار کلی یا بخشی از بازار بورس است. شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم از جمله شاخص‌هایی هستند که به رفتار ناحیه‌ای و بخش‌بندی‌شده در بورس اشاره دارد.

کارشناسان بورس برای دسته‌بندی شرکت‌ها از متغیرهای گوناگونی بهره می‌برند. بعضی از متغیرهای مهم در این زمینه عبارتند از: میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری و میزان سهام شناور آزاد. بر این مبنا کارشناسان، شرکت‌های حاضر در بورس را به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم کرده‌اند.

بازار اول آن دسته از شرکت‌ها هستند که از لحاظ سهام و معاملات سهام در موقعیت بهتری قرار دارند. این گروه، خود به دو دسته تابلوی اصلی و تابلوی فرعی تقسیم شده است. بازار دوم آن دسته از شرکت‌ها هستند که در موقعیت پایین‌تری قرار دارند. بنابراین شاخص بازار اول به نوسانات بازار سهام شرکت‌های بازار اول و شاخص بازار دوم به نوسانات بازار سهام شرکت‌های بازار دوم اختصاص دارد.

این تقسیم‌بندی به ویژه می‌تواند مناسب خریدارانی باشد که به نوسانات سهام‌شان با توجه به بازاری که شرکت سهام مورد نظر در آن قرار دارد توجه می‌کنند.

شاخص 50 شرکت برتر

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یکبار فهرستی ارائه می‌کند که در آن نام 50 شرکت برتر بورس معرفی می‌شود. رتبه شرکت‌ها در این فهرست بر اساس میزان نقدشوندگی آشنایی با شاخص کل هم وزن سهام شرکت‌ها محاسبه می‌شود. منظور از میزان نقدشوندگی سرعت و سهولت معاملات سهام این شرکت‌ها است. بنابراین شاخص بورس، ابتدا میانگین نوسانات قیمت سهام این شرکت‌ها بر اساس میزان سهام و سودآوری شرکت‌ها محاسبه می‌شود و آن را شاخص 50 شرکت برتر یا فعال می‌نامند.

تنها تفاوت شاخص 50 شرکت برتر با شاخص کل بورس در این است که در شاخص اول فقط 50 شرکت برتر در نظر گرفته می‌شوند اما در شاخص کل، تمامی شرکت‌های حاضر در بورس لحاظ می‌شوند.

شاخص 30 شرکت بزرگ

شاخص 30 شرکت بزرگ یک شاخص بورس است که مبنای 30 شرکتی باشد که ارزش روز سهام بیشتری دارند. رتبه شرکت‌ها بر اساس ارزش روز یک شرکت در سایت سازمان بورس ثبت می‌شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت، عدد قیمت پایانی سهام آن در تعداد کل سهام آن شرکت ضرب می‌شود.

شاخص 30 شرکت بزرگ، میانگین وزنی 30 شرکت بزرگ بر اساس ارزش سهام روز را محاسبه می‌کند. در واقع محاسبه شاخص 30 شرکت بزرگ، مشابه محاسبه شاخص قیمت است. در زمان رکود بازار یا زمانی که شاخص کل، مسیر قابل پیش‌بینی ندارد، با انجام معاملات بلوکی می‌توان روی این شاخص تاثیر گذاشت.

شاخص صنعت

پیشتر گفتیم که هر شاخص بورس نشان‌دهنده نوسانات عمومی بخشی از بازار بورس است. بر این مبنا باید به این نکته اشاره کنیم که شرکت‌های حاضر در بورس را به شیوه‌های دیگری هم تقسیم‌بندی کرده اند. برای مثال این شرکت‌ها را می‌توان بر اساس نوع فعالیت آنها نیز دسته‌بندی کرد. در این نوع دسته‌بندی، شرکت‌ها به دو گروه صنعت و واسطه‌گری‌های مالی تقسیم می‌شوند.

گروه صنعت متعلق به شرکت‌هایی است که شرکت‌های تولیدی و خدماتی نامیده می‌شوند. بنابراین شاخص صنعت بر اساس میانگین وزنی شرکت‌های فعال در حوزه تولید و خدمات محاسبه می‌شوند. اساس این محاسبه مشابه محاسبه شاخص کل بورس است. بعضی از شرکت‌هایی که در شاخص صنعت لحاظ می‌شوند عبارتند از:

• کابل‌ البرز
• شرکت پتروشیمی فجر
• شرکت کارخانجات تولیدی شهید قندی
• شرکت پالایش نفت بندرعباس
• شرکت صنعتی بهپاک
• گروه صنعتی پاکشو
• گروه‌ صنعتی‌ بارز
• شرکت تراکتورسازی ‌ایران‌
• شرکت ماشین‌سازی ‌نیرومحرکه‌
• شرکت کشتیرانی دریای خزر
• شرکت حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس
• شرکت پارس‌ خودرو
• شرکت داروسازی‌ ابوریحان‌
• گروه‌ صنعتی ‌بوتان‌
• شرکت پارس‌ الکتریک‌
• شرکت پارس‌ الکتریک‌

شاخص واسطه‌گری‌های مالی

همانند شاخص صنعت، شاخص واسطه‌گری‌های مالی که به آن شاخص مالی نیز می‌گویند، به نوع فعالیت شرکت‌ها اشاره دارد. بر اساس تقسیم‌بندی پیشین، شرکت‌ها بر مبنای نوع فعالیت‌شان به دو گروه صنعت و واسطه‌گری مالی تقسیم می‌شوند.

در گروه واسطه‌گری مالی، شرکت‌هایی حضور دارند که در حوزه مشاوره مالی و تامین سرمایه فعالیت می‌کنند. در این گروه، انواع هلدینگ‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و لیزینگ‌ها قرار می‌گیرند. شاخص واسطه‌گری مالی نیز همچون شاخص صنعت و شاخص کل محاسبه می‌شود. این شاخص نشانگر نوسانات سهام شرکت‌هایی است که در حوزه واسطه‌گری مالی فعالیت می‌کنند. بعضی از شرکت‌های مالی حاضر در بورس اوراق بهادار ایران عبارتند از:

• شرکت سرمایه گذاری اعتلاء البرز
• شرکت سرمایه‌گذاری پردیس
• شرکت سرمایه‌گذاری‌ مسکن‌
• شرکت گسترش‌ سرمایه‌گذاری ‌ایران‌خودرو
• شرکت سرمایه گذاری مس سرچشمه
• شرکت سرمایه گذاری توسعه صنایع سیمان
• گروه سرمایه گذاری میراث فرهنگی
• شرکت سرمایه گذاری توسعه گوهران امید
• صندوق سرمایه‌گذاری الماس-سهام
• هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه
• شرکت سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی‌
• سرمایه گذاری توسعه صنعتی ایران
• لیزینگ رایان‌ سایپا
• لیزینگ ‌خودرو غدیر
• شرکت بهمن لیزینگ

تحلیل شاخص‌های بورس

هر شاخص بورس سطح عمومی قیمت‌های سهام را در کل بازار یا بخشی از آن نشان می‌دهد. بنابراین کاهش یا افزایش هر شاخص بورس لزوما به معنای کاهش یا افزایش قیمت سهام همه شرکت‎‌ها نیست. برای مثال اگر شاخص کل با رشد روبرو باشد، ممکن آشنایی با شاخص کل هم وزن است بعضی شرکت‌ها در همان بازه زمانی، دچار افت قیمت سهام شده باشند. اما به طور کلی می‌توان گفت، شاخص‌ها رفتار کلی بازار سهام را به خوبی نشان می‌دهند.

نکته دیگری که در تحلیل هر شاخص بورس باید به آن توجه کنیم، این است که شاخص‌های بورس، هر یک، نوسانات را در یک بازه زمانی یا دوره مشخص نشان می‌دهند. بنابراین سطح شاخص‌ها نسبت به تاریخ مشخصی که به آن تاریخ مبدا می گوییم، محاسبه می‌شوند.

به طور معمول میزان هر شاخص را در تاریخ مبدا معادل عدد 100 در نظر می‌گیرند. پس اگر شاخصی دو سال بعد به عدد 1000 برسد، این تفاوت به معنای آن است که سطح عمومی قیمت نسبت به تاریخ آغاز، 10 برابر شده است.

سخن پایانی

شاخص بورس معیاری است برای درک بهتر شرایط اقتصادی شرکت‌ها و بازار سرمایه. رکود یا رونق اقتصادی در هر کشور ارتباط مستقیمی با روند صعود یا نزول شاخص‌های بورس در آن کشور دارد. کشورها در آشنایی با شاخص کل هم وزن بازارهای بورس خود از شاخص‌های گوناگونی بهره می‌برند. با این حال شاخص‌های بورس در سراسر جهان، نشان‌دهنده شرایط عمومی صنایع و شرکت‌های تولیدی، خدماتی و سرمایه‌گذاری هستند.

برای هر فرد یا شرکتی که بخواهد در بازار بورس سرمایه‌گذاری کند یا سهامی را بخرد یا بفروشد، واجب است با شاخص‌های بورس آشنا باشد و بتواند تغییرات این شاخص‌ها را تفسیر کند. بدین طریق سرمایه‌گذاران می‌توانند به بهترین شیوه برای معاملات در بورس تصمیم بگیرند.

شاخص بورس چه زمانی سبز می‌شود؟

از اواخر سال 1398 تا پایان سال 1399 حدود دو میلیون نفر از مردم ایران کد بورسی دریافت کردند. این یعنی سیل نقدینگی که وارد بازار شده و قطعا باعث بروز رفتارهای هیجانی، افراد تازه‌واردی می‌شود که تجربه و تخصص کافی معامله در بورس را ندارند. به همین خاطر است که این افراد بعد از مواجه با رنگ قرمز بازار همواره به دنبال پاسخ این سوال می‌گردند که « شاخص بورس چه زمانی سبز می‌شود؟»

پاسخ قطعی به این سوال ممکن نیست چرا که ساختار بازار سهام و به طور کلی ساختار اقتصاد مانند یک موجود زنده‌ و حساس، از شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تاثیر می‌پذیرد و پیش‌بینی دقیق درباره‌ی اتفاقات آینده‌ی آن اصلا ممکن نیست. اما با توجه به داده‌های موجود و تحلیل آ‌نها می‌توان یک پاسخ کلی برای آشنایی با شاخص کل هم وزن این سوال بدست آورد و قوی‌ترین احتمالات را تشخیص داد.

شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن چیست؟

شاخص کل

شاخص کل نشان‌دهنده‌ی سطح تغییرات قیمت در بازار است و میانگین افزایش یا کاهش ارزش سهام را نشان می‌دهد. تاریخ مبدا، سالی در نظر گرفته می‌شود که نوسانات در کمترین مقدار خود قرار داشته است. در ایران سال 1369 به عنوان سال پایه یا همان تاریخ مبدا در نظر گرفته می‌شود.

فرمول شاخص کل به صورت زیر است

ارزش جاری هر نماد یا هر شرکت برابر با حاصل‌ضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت آن است. بنابراین، برای پاسخ کوتاه به این سوال که شاخص بورس چه زمانی سبز می‌شود باید منتظر جواب فرمول بالا باشیم.

اگر عدد حاصل شده بیشتر از روز گذشته باشد، شاخص سبز و اگر عدد معادله بالا کمتر از روز قبل باشد، با شاخص قرمز روبرو خواهیم بود.

شاخص کل هم‌وزن

همانطور که در فرمول شاخص کل دیدیم، تعداد سهام یا به عبارت بهتر بزرگی نمادها و شرکت‌ها کاملا در این شاخص دخیل است. این به معنا که وزن و بزرگی شرکت‌ها در شاخص کل اهمیت دارد. برای حذف تاثیر متفاوت شرکت‌ها، شاخص کل هم‌وزن ارائه شد. این به این خاطر است که اگر از یک گروه صنایع، چند شرکت وجود داشته باشد، معاملات آن‌ها تاثیر یکسانی روی شاخص کل هم‌وزن داشته باشد.

ماهیت بازار سرمایه

هر کسی که مقداری با بازار سرمایه آشنایی داشته باشد، وقتی با این سوال مواجه می‌شود که بورس چه زمانی سبز می‌شود؟ متوجه نادرست بودن سوال خواهد شد. ماهیت بازار سرمایه اینگونه است که شاخص برخی روزها سبز و روزهایی نیز قرمز باشد.

دسته‌ای معامله‌گران بورس که اصطلاحا به آنها نوسانگیران نیز می‌گویند از همین مثبت و منفی شدن کوتاه مدت شاخص استفاده و کسب سود می‌کنند. اما این روش به تخصص، تمرکز و تکنولوژی مناسب نیاز دارد.

بعد از آن رفتارهای هیجانی بازار در سال 1399 و سقوط‌های ممتدد شاخص کل و قرمز بودن وضعیت بورس برای مدت طولانی، در خرداد ماه سال 1400 اوضاع کمی بهتر شد و اکثر نمادهای بورسی تا اوایل شهریور وضعیت روبه‌رشدی را تجربه کردند. با این حال باز هم نمی‌توان گفت که هر روز تمام یا حتی اکثر نمادها سبز بودند. افت و خیزهای بازار همچنان پابرجا بود.

نتیجه این می‌شود که نمی‌توان با قطعیت گفت که شاخص بورس چه زمانی سبز می‌شود ولی با توجه به داده‌های گذشته (تحلیل تکنیکال) و عوامل بنیادی می‌توان روند شاخص‌ها را پیش‌بینی کرد.

عوامل موثر بر بازدهی بورس

پاسخ به این سوال که چه عواملی بر روی بازدهی بورس اثرگذار هستند نیز می‌تواند ما را به جواب سوال اولیه رهنمون سازد. عوامل بسیار زیادی بر روی بورس، این بازار متلاطم و حساس، اثرگذار هستند که می‌توان برای هر کدام یک مقاله ارائه نمود. اما برای یک تحلیل کلی نظر به سه عامل زیر خواهیم داشت.

نرخ ارز

اکثر صنایع کشور با واردات و صادرات درگیر هستند. از این روست که قیمت ارز مستقیما بر ارزش سهام این شرکت‌ها و به صورت غیرمستقیم بر وضعیت بازار بورس، تاثیر می‌گذارد. همچنین نوسانات قیمت ارز ممکن است سبب اقبال عمومی به سمت بازار ارز شود و در این شرایط برخی سهام‌داران سرمایه‌ی خود را از بازار بورس خارج کنند و از این طریق بر معاملات و در نهایت شاخص کل بورس تاثیر بگذارند.

سیاست‌ گذاری‌های دولت درباره‌ی بورس

صنایع بزرگ و شرکت‌های دولتی و سیاست‌های آن‌ها در قبال بازار می‌تواند وضعیت بازار را تکان دهد. قدرت و نفوذ شرکت‌های دولتی و صنایع بزرگ در بورس غیرقابل چشم‌پوشی است. بنابراین نظارت نهادهای حاکم بر نحوه‌ی فعالیت آن‌ها در جهت حفظ سرمایه‌ی مردم و ثبات بازار بسیار مهم و موثر است. سیاست دولت‌ها در قبال بازار سرمایه یکی از فاکتورهای اصلی‌ است که تعیین می‌کند وضعیت بورس به ثبات می‌رسد یا خیر.

اقبال عمومی و میانگین سطح دانش سهام‌داران در بورس

پیش‌تر و درباره رفتار هیجانی بازار در سال 1399 گفته شد. تاثیر رفتار مردم و سهامداران بر بازار به خوبی در این برهه زمانی مشخص شد. اگر اقبال عمومی به سوی بورس زیاد شود، ریسک ورود افراد کم‌تجربه و در نتیجه‌ی آن بروز رفتار هیجانی در بازار بالا می‌رود. بنابراین کسانی که قصد دارند به صورت دائمی و تخصصی وارد بازار سرمایه شوند باید به این مسئله حساس باشند و رفتار بازار را مدام پایش کنند تا در این مواقع ضرر نکنند. اگر اتفاقی مشابه سال 1399 رخ بدهد وضعیت بورس دوباره قرمز خواهد شد.

پیش‌بینی و نتیجه‌گیری از وضعیت کلی شاخص بورس

با توجه به فاکتورهایی که نام برده شد، به نظر می‌رسد وضعیت بورس تا حد زیادی به سیاست‌های دولت بستگی دارد. از آن‌جایی که دولت به تازگی تغییر کرده و برنامه‌های آن برای اقتصاد و همچنین آینده مذاکرات برجامی و تحریم‌ها واضح و روشن نیست، وضعیت بورس نیز مبهم است.

سیاست خارجی تا حدودی نرخ ارز را که بر بازار سرمایه تاثیرگذار است، معلوم می‌کند. سیاست‌گذاری این دولت درباره‌ی حمایت از بورس نیز بر بازار اثر زیادی دارد. البته از آن‌جایی که شعار دولت جدید حمایت از تولید داخل است به نظر می‌رسد از بورس حمایت شود. به هر شکل فعلا باید منتظر ماند و از رفتارهای هیجانی پرهیز و با پایش مداوم بازار از ضرر و زیان جلوگیری کرد.

سخن پایانی

سامانه مدیریت ثروت مانو، شرایطی را فراهم کرده است که همه افراد جامعه با هر سطح از دانش اقتصادی و بدون نیاز به صرف زمان بابت تحلیل و رصد اخبار و مولفه‌های اقتصادی، بتوانند متناسب با درجه ریسک‌پذیری خود و به صورت غیرمستقیم بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری را انتخاب کنند.