سهام شناور آزاد چیست؟

انواع شاخص در بورس

شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص در بورس

آنچه به گوش هر سرمایه‌گذار بورس مهم و شنیدنی می‌آید، اخبار مربوط به “شاخص” است. اما شاخص چیست؟ در این مقاله ما قصد داریم تا به تعریف مفهوم شاخص بپردازیم. در ادامه ضمن تعریف انواع شاخص، شاخص بورس تهران را معرفی میکنیم.

شاخص بورس چیست؟

“شاخص” در فرهنگ لغوی به معنای علامت و نماست. در مفهوم کلی شاخص نمایانگر عددی است که تغییرات در یک یا چند متغیر را نشان می‌دهد. شاخص کل بورس عددی است که میانگین تغییرات بازدهی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را طی یک روز کاری بازار نشان می‌دهد. با مقایسه دوره‌ای شاخص می‌توان پی برد که روند بازار صعودی بوده یا نزولی.

به طور مثال عبارت “امروز شاخص کل بازار بورس ۹ ‌هزار و ۶۳۴ واحد افت داشت. که در نهایت این شاخص به رقم یک میلیون و ۲۳۳ هزار واحد رسید” نشان می‌دهد که بورس نسبت به روز گذشته به چه میزان افت کرده است.

شاخص بورس در ازای هر روز کاری بازار به‌روزرسانی می‌شود تا میزان تغییرات بازدهی سهام کلیه شرکت‌ها را به اطلاع عموم برساند.

با مقایسه هر شاخص طی ادوار مختلف می‌توان به میزان تغییرات آن پی برد. به طور مثال با مقایسه شاخص کل بورس در تاریخ 7 اردیبهشت 1399 با مقدار 797,000 و تاریخ 7 اردیبهشت 1400 با مقدار 1,193,000 به این نتیجه می‌رسیم که روند بورس نسبت به تاریخ مشابه در سال گذشته 49% رشد کرده است.

شاخص جهانی بورس

نشان دادن روند تغییرات بازده سهام با کمک شاخص، شیوه‌ای رایج در تمامی بازارهای بورس دنیاست. از مطرح‌ترین این شاخص‌ها می‌توان به شاخص داو جونز (DOW&JONES) و نزدک (NASDAQ) به عنوان شاخص بورس آمریکا اشاره کرد.

در بورس ایران شاخص‌های مختلفی وجود دارد که فرمول محاسبه آن‌ها با هم متفاوت است و یا از سهم‌های به خصوصی تشکیل شده‌‎اند. در ادامه به توضیح این شاخص‌ها می‌پردازیم.

انواع شاخص در بورس

شاخص کل یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)

در هر سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذار از دو قسمت منتفع خواهد شد:

1- افزایش قیمت سهام (بازده سرمایه‌ای): یعنی بازدهی که سرمایه‌گذار از محل تغییر قیمت سهام کسب می‌کند. به طور مثال اگر شما سهامی را 20000 ریال خریداری کرده باشید و آن را 25000 ریال بفروشید، 5000 ریال سود ناشی از تغییر قیمت سهام یعنی معادل 25 درصد قیمت خرید کسب خواهید کرد.

2- کسب سود نقدی (بازده نقدی): سودی که از جریانات نقدی دوره سرمایه‌گذاری به دست می‌آید. اگر در سهام سرمایه‌گذاری کرده باشید، این بازده به شکل سود و اگر در اوراق قرضه سرمایه گذاری کرده باشید، به شکل بهره خواهد بود.

بازده کل جمع بازده نقدی و بازده سرمایه‌ای است. مهم‌ترین شاخص در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص کل یا همان TEDPIX است.

TEDPIX مخفف چیست؟

TEDPIX مخفف Tehran Exchange Divedend and Price Index یا همان شاخص قیمت و بازدهی نقدی بورس اوراق بهادار تهران است.

این شاخص میانگین تغییرات بازده کل یعنی بازده نقدی و بازده سرمایه‌ای را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر شاخص کل روزانه نشان می‌دهد که میانگین تغییرات قیمت سهام و تغییرات سود پرداختی در یک روز چقدر بوده است.

البته نکته مهم این جاست که وزن سهم‌ها در محاسبه شاخص کل باهم برابر نیست. شرکت‌هایی که سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص می‌دهند تاثیر بیشتری نسبت به شرکت‌ها با سهام کمتر دارند. به عبارت دیگر تاثیر تغییرات قیمت سهم هر شرکت بر شاخص کل بستگی به وزن آن شرکت دارد. منظور از وزن، مقدار سهام و حجم معاملات شرکت است.

شاید بپرسید اگر سهمی به هر دلیلی بسته یا متوقف باشد، در محاسبه شاخص منظور نمی‌شود؟ باید گفت، در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن به عنوان قیمت آن سهم درنظر گرفته شده و در شاخص لحاظ می‌شود.

شاخص هم‌وزن

شاخص هم‌وزن مثل شاخص کل میانگین قیمت سهام تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان می‌دهد. با این تفاوت که در محاسبه شاخص هم‌وزن، وزن سهام شرکت‌ها باهم برابر در نظر گرفته می‌شود. در واقع حجم معاملات و مقدار سهم تاثیری بر محاسبه شاخص هم‌وزن ندارد. شاخص هم‌وزن میانگین قیمت سهام تمامی شرکت‌ها را با فرض یکسان بودن تاثیر آن‌ها بر میانگین نشان می‌دهد.

نکته مهم در خصوص شاخص هم وزن این است که به علت یکسان بودن تاثیر وزن سهم‌ها بر محاسبه میانگین، تغییرات شاخص نشان‌دهنده تغییرات بیش از نیمی از سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است. به طور مثال شاخص مثبت نشان می‌دهد که سهام بیش از نیمی از شرکت‌ها رشد داشته‌اند. اما درباره شاخص کل نمی‌توانیم اینطور بگوییم. چون مثبت بودن شاخص می‌تواند تنها بر اثر رشد سهام چند شرکت بزرگ باشد در حالیکه قیمت سهام شرکت‌های کوچک کاهش‌یافته است. به عبارتی وزن بیشتر سهام شرکت‌های بزرگ باعث می‌شود که تغییرات قیمت سهام سایر شرکت ها برمحاسبه شاخص کل تاثیر کمتری بگذارد.

شاخص قیمت (TEPIX)

TEPIX مخفف Tehran Exchange Price Index به معنی شاخص بازدهی قیمت بورس اوراق بهادار تهران است. شاخص قیمت میانگین تغییرات قیمت سهام تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان می‌دهد. این شاخص بخشی از شاخص کل است که تغییرات بازدهی نقدی را نشان نمی‌دهد و سهام شناور آزاد چیست؟ تنها مختص به روند تغییرات قیمت سهام است.

شاخص بازده نقدی (TEDIX)

TEDIX مخفف Tehran Exchange Divedend Index به معنی شاخص بازدهی نقدی بورس اوراق بهادار تهران است. این شاخص تنها تغییرات روند سود پرداختی به سرمایه‌گذاران از سوی شرکت‌های بورسی را نشان می‌دهد.

معمولا این شاخص کمتر دچار تغییر می‌شود و روندی با نوسانات کم دارد. اما این قاعده بستگی به تاریخ شاخص دارد. در ماه‌هایی مثل مرداد و دی نوسان شاخص بازده نقدی بیشتر می‌شود. چون اغلب شرکت‌ها در این ماه‌ها مجمع عمومی برگزار می‌کنند و نرخ سود پرداختی را به سهامداران اعلام می‌کنند.

شاخص قیمت و شاخص بازده نقدی هر دو متاثر از وزن سهام شرکت‌ها هستند. هر شرکت با وزن سهام بیشتر، تاثیر بیشتری بر شاخص می‌گذارد.

شاخص صنعت و شاخص مالی

شاخص صنعت نشان‌دهنده میانگین تغییرات بازدهی کل سهام شرکت‌های مختص به یک صنعت است. به طور مثال وقتی می‌گوییم شاخص صنعت دارویی 212 واحد رشد کرده است؛ یعنی میانگین بازدهی سهام شرکت‌های فعال در حوزه دارویی مثل برکت، دارو، دامین، دالبر، دسینا و… نسبت به روز گذشته 212 واحد افزایش پیدا کرده است. شاخص مالی میانگین تغییرات بازدهی سهام شرکت‌های فعال در حوزه مالی مثل شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های بیمه و … ر ا نشان می‌دهد.

شاخص 30 شرکت بزرگ

منظور از 30 شرکت بزرگ، 30 شرکت فعال در بورس با بیشترین وزن است. این 30 شرکت بیشترین سهام موجود در بازار را به خود اختصاص داده‌اند و حجم معاملات سهام آن ها بالاست. تغییرات قیمت این شرکت‌ها تاثیر چشم‌گیری بر شاخص بورس می‌گذارد. شرکت‌هایی مثل فملی (به طور مثال با حجم بالای 107892341 در یک روز)، وبملت، خودرو، اخابر و…

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

TEFIX مخفف Tehran Exchange Free Float Index به معنی شاخص سهام آزاد شناور بورس اوراق بهادار تهران است. منظور از سهام آزاد شناور، حجمی از سهام هر شرکت است که در انحصار یک شخص به خصوص یا یک شرکت حقوقی نیست. معمولا بخشی از سهام هر شرکت توسط افراد با سرمایه‌های کلان یا نهادهای مالی (تحت عنوان سرمایه‌گذاران حقوقی) خریداری و با هدف مشارکت در مدیریت شرکت نگهداری می‌شود.

همین امر باعث می‌شود تا این بخش از سهام در انحصار مالکان باشد و به صورت فعال در بازار معامله نشود. آنچه از مابقی سهام شرکت باقی می‌ماند سهام شناور است که در دست سرمایه‌گذاران حقیقی بوده و هر لحظه امکان دارد که معامله شود.

شاخص سهام شناورآزاد مانند شاخص سهام کل است. با این تفاوت که به جای میانگین تغییرات بازدهی کل، میانگین تغییرات سهام شناور آزاد را نشان می‌دهد. هرچه شاخص سهام شناور آزاد به شاخص سهام کل نزدیک تر باشد، یعنی سهام شناور آزاد بیشتر و سهام در انحصار افراد و سرمایه‌گذاران حقوقی کمتر است.

شاخص بازار اول و دوم

سازمان بورس سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را بر اساس برخی معیارها به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم می‌کند. معیارهایی مثل میزان سودآوری، درصد سهام شناور آزاد، عدم وجود زیان انباشته، حجم معاملات، تعداد سهام و…

شرکت‌هایی که بر اساس این معیار‌ها وضعیت مساعدی دارند در دسته بازار اول بورس قرار می‌گیرند.

شرکت‌هایی که نسبت به شرکت‌های بازار اول در رده‌های پایین تری هستند، در دسته بازار دوم بورس جا می‌گیرند. شاخص بازار اول نشان‌دهنده میانگین قیمت سهام شرکت‌هایی است که بر اساس معیارهای سازمان بورس در این بازار جا می‌گیرند. شاخص بازار دوم میانگین قیمت سهام شرکت‌های دسته دوم بازار بورس است.

اما با وجود فیلترهای تعریف شده، معمولا حجم معاملات بازار دوم بیشتر از حجم معاملات بازار اول است. هم‌چنین ممکن است درصد تغییرات شاخص بازار دوم بیشتر از شاخص بازار اول باشد.

کاربرد شاخص‌ها

هدف اصلی شاخص‌ها اطلاع‌رسانی میزان تغییرات و نوسانات بازار سرمایه به عموم مردم در غالب یک عدد کمّی است.

از دیگر کاربردهای شاخص‌ها در بازار سرمایه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- مبنایی برای ارزیابی عملکرد حرفه‌ای مدیران سرمایه‌گذاری

2- کمک به تحلیل گران برای پیش بینی حرکات آتی بازار

3-اندازه‌گیری نرخ‌های بازده بازار در مطالعات اقتصادی

4- مبنایی برای شکل‌گیری و نظارت بر صندوق های شاخصی

اصلی‌ترین مرجع اعلام شاخص سایت Tsetmc یا همان سایت مدیریت فناوری بورس ایران است. از این طریق شما می‌توانید تغییرات انواع شاخص، مقدار و درصد آن‌ها را ببینید که پیوسته به‌روزرسانی می‌شود.

مطالعه رابطه بین سهام شناور آزاد با ایجاد حباب قیمتی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

با استفاده از پرداخت اینترنتی بسیار سریع و ساده می توانید اصل این مقاله را که دارای 9 صفحه است به صورت فایل PDF در اختیار داشته باشید.

مشخصات نویسندگان مقاله مطالعه رابطه بین سهام شناور آزاد با ایجاد حباب قیمتی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

چکیده مقاله :

هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین درصد سهام شناور آزاد و ایجاد حباب قیمتی می باشد. در این تحقیق سهام شناور آزاد به عنوان متغیر مستقل و حباب قیمتی به عنوان متغیر وابسته می باشد. روش نمونه‌گیری در تحقیق حاضر به صورت حذفی سیستماتیک می باشد. جامعه آماری این تحقیق شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی ١٣٨٦تا ١٣٨٩ است که با توجه به آن حجم نمونه برابر 77 شرکت تعیین شد. (از آنجا که در این پژوهش برای اندازه‌گیری متغیرهای مربوط به متغیرهای شناور آزاد و حباب قیمتی شرکت‌های اصلی از مدارک، مستندات، گزارش ها و صورتهای مالی موجود در بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است، بنابراین بورس اوراق بهادار تهران به عنوان قلمرو مکانی تعیین گردیده است. قلمرو زمانی این پژوهش نیز از ابتدای سال ١٣٨٦ تا انتهای سال 1389می‌باشد. این تحقیق از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از حیث روش و ماهیت تحقیق از نوع تحقیقات همبستگی می‌باشد. داده‌های مربوط متغیر به وسیله نرم افزارهای بورس اوراق بهادار، جمع‌آوری گردید. بررسی داده‌های گردآوری شده با نرم افزار (spss) انجام پذیرفت. در این تحقیق از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است و نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های تحقیق نشان می‌دهد که در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین متغیر وابسته (حباب قیمتی) و متغیر مستقل (درصد سهام شناور) هیچگونه وابستگی ایجاد نشده است و میزان سهام شناور در وجود یا عدم حباب شرکت ها تاثیرگذار نبوده است. همچنین تعداد دفعات معامله و تعداد خریداران در شرکت‌های با حباب قیمتی و شرکت‌های بدون حباب تفاوت نداشته است.

کلیدواژه ها:

کد مقاله /لینک ثابت به این مقاله

کد یکتای اختصاصی (COI) این مقاله در پایگاه سیویلیکا FNCAM01_196 میباشد و برای لینک دهی به این مقاله می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:

نحوه استناد به مقاله :

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

ملکی، عاطفه و خان محمدی، رویا،1392،مطالعه رابطه بین سهام شناور آزاد با ایجاد حباب قیمتی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران،اولین کنفرانس ملی حسابداری و مدیریت ،شیراز،https://civilica.com/doc/221311

در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1392، ملکی، عاطفه؛ رویا خان محمدی )
برای بار دوم به بعد: ( 1392، ملکی؛ خان محمدی )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

مراجع و منابع این مقاله :

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :

• شورای عالی بورس. آیین نامه معاملات در شرکت بورس اوراق .
• محمد مهدی بهکیشاقتصاد چیست؟، تهران: نشر نی، .1381 .
• I3] محمد جمالی حسن جانی، بررسی رابطه بین میزان سهام .
• سید نیما ولی نیا، ،بررسی ارتباط بین درصد سهام شناور .
• حمیدرضا وکیلی فردو قدرت اله طالب نیاو مهرداد کیانی، بررسی .
• امحمدرضا بابایی سمیرمی، جبابهای مشهور علم اقتصاد، روزنامه دنیای اقتصاد، .
• .Neumann Robert 1 and Torbon Voetmann 2.Float Capitalization Index Weight .
• .Froot, K.A 1 and Obstfe ld, M.2;Intrinsic bubbles;the case of .
• . Hamilton James. D 1 and Whiteman Gharle . H.2, .
• of Monetary Economics 16, pp. 353-373. 1985 .

مدیریت اطلاعات پژوهشی

اطلاعات استنادی این مقاله را به نرم افزارهای مدیریت اطلاعات علمی و استنادی ارسال نمایید و در تحقیقات خود از آن استفاده نمایید.

مقالات پیشنهادی مرتبط

مقالات فوق بر اساس داده کاوی مقالات مطالعه شده توسط پژوهشگران محاسبه شده است.

مقالات مرتبط جدید

مقالات فوق اخیرا در حوزه مرتبط با این مقاله به سیویلیکا افزوده شده اند.

طرح های پژوهشی مرتبط جدید

طرح های پژوهشی فوق اخیرا در حوزه مرتبط با این مقاله به سیویلیکا افزوده شده اند.

به اشتراک گذاری این صفحه

اطلاعات بیشتر درباره COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.

راهنمای پژوهشگران و دانشجویان

راهنمای دبیرخانه کنفرانسها و مجلات

برخی از دانشگاههای عضو

برخی از سازمانهای عضو

سازمان انرژی اتمی ایران
سازمان ملی استاندارد
سازمان مدیریت صنعتی
اداره کل نظارت فنی و مهندسی قوه قضاییه
سازمان سهام شناور آزاد چیست؟ پژوهشهای علمی و صنعتی ایران
وزارت نیرو
مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
لیست همه مراکز عضو

دفتر مرکزی انتشارات بوم سازه (سیویلیکا): تهران، بزرگراه جلال آل احمد، بین خیابان کارگر و بزرگراه چمران، کوچه پروانه، پلاک ۴، ساختمان چمران، طبقه ۴، واحد ۳۱

تمامی خدمات پایگاه سیویلیکا ، حسب مورد دارای مجوزهای لازم از مراجع مربوطه می باشند و فعالیت های این سایت تابع قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران است

شاخص بورس چیست؟ فرمول + انواع شاخص بورس

شاخص در لغت به معنی نشانگر، راهنما و نمودار است. کاربرد شاخص بورس در شناسایی وضعیت تغییرات کل بورس نسبت به روزهای قبل است. هر چه تغییرات شاخص کل بزرگتر باشد نشانگر رشد یا افت بیشتری در بازدهی کل بازار بورس است. مدنظر داشته باشید که تغییرات شاخص اهمیت دارد نه عدد آن! علاوه بر شاخص کل بورس، انواع شاخص دیگری نیز وجود دارد که کاربرد خاص خودشان را دارند. در این آموزش بورس با مفهوم، نحوه محاسبه و کاربرد هر کدام از این شاخص‌ها آشنا خواهید شد.

مفهوم شاخص بورس چیست؟

فرض کنید شاخص کل بورس تهران در اسفند سال 98، 300 هزار واحد بود و در پایان سال 1399 به عدد 1.5 میلیون واحد رسیده است. تغییرات 5 برابری شاخص کل چه مفهومی دارد؟! به بیان ساده “میانگینِ افزایش قیمت سهام در بورس در این بازه یکساله 5 برابر بوده است.” یعنی میانگین بازدهی بورس در این یک سال 400 درصد بوده است. شاخص های مختلف مفاهیم متنوعی دارند. برای مثال حرکت شاخص کل، معرف حرکت کل بازار بورس است. در واقع اگر شاخص کل روند نزولی داشته باشد باید با احتیاط اقدام به خرید سهام کرد! یا اگر برای چندین روز متوالی، شاخص کل منفی اما شاخص هم‌وزن مثبت باشد می‌توان تمایل معامله‌گران به سمت شرکت‌های کوچک‌تر را نتیجه گرفت. بنابراین قبل از تحلیل سهام یک شرکت ابتدا باید شاخص‌های مختلف را تحلیل کنید.

انواع شاخص های بورس

بورس تهران انواع شاخص‌های متنوعی دارد. توضیح تمام این شاخص‌ها از حوصله بحث ما خارج است و کاربرد چندانی هم ندارد! در ادامه چند نوع از معروف‌ترین و پرکاربردترین آنها را آموزش می‌دهیم.

1. شاخص قیمت بازار بورس (TEPIX)
2. شاخص کل (شاخص قیمت و بازده نقدی – TEDPIX)
3. شاخص کل هم‌وزن
4. شاخص بازده نقدی
5. شاخص صنایع مثل شاخص خودرو
6. شاخص کل فرابورس
7. شاخص صنعت
8. شاخص مالی
9. شاخص قیمت 50 شرکت فعال
10. شاخص 30 شرکت بزرگ

شاخص کل قیمت بازار بورس (TEPIX)

سازمان بورس اوراق بهادار در فروردین سال 69 اقدام به ارائه “شاخص قیمت بورس تهران” یا همان Tehran Exchange Price Index (TEPIX) کرد. این شاخص بیانگر تغییرات ارزش کل بازار است. از آنجایی که این تغییرات باید نسبت به یک نقطه مبدا سنجیده شود تا قابلیت تحلیل و تفسیر داشته باشد فروردین سال 69 به عنوان نقطه مبدا درنظر گرفته شد. “شاخص کل قیمت” جز قدیمی‌ترین شاخص‌های بورس تهران است و هیچ ارتباطی با “شاخص کل” موجود در صفحه اول سایت TSETMC ندارد. فرمول شاخص قیمت به بیان ساده بصورت زیر محاسبه می‌شود:

نکات مهم TEPIX:

• ارزش کل بازار بورس در روز X برابر با مجموع ارزش تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در روز X است. ارزش هر شرکت نیز با ضرب تعداد سهام در قیمت پایانی محاسبه می‌شود.
• “تعداد کل سهام شرکت” یکی از پارامترهای اصلی در محاسبه این شاخص است. در واقع هر چه شرکت بزرگ‌تر باشد تاثیر بیشتری در شاخص می‌گذارد. بدین معنی که شرکت‌های بزرگ‌تر شاخص‌سازتر هستندکه یکی از ایرادات اساسی این شاخص است. برای مثال نماد “فارس” تاثیر خیلی زیادی روی شاخص قیمت دارد.
• طبق فرمول، شاخص قیمت در 1 فروردین 60، 100 واحد بوده است بنابراین شاخص قیمت800,000واحدی بیانگر رشد 8000 برابری ارزش بازار بورس نسبت به فروردین 69 است. از محل آورده نقدی، افزایش یا کاهش تعداد شرکت‌های مشمول شاخص و تجزیه یا ادغام شرکت‌ها، باعث تعدیل پایه شاخص قیمت می‌شود.

در شکل زیر نمودار شاخص قیمت بورس در ده سال گذشته را مشاهده می‌کنید.

شاخص قیمت – هم‌وزن

یکی از ایرادات شاخص قیمت، تاثیر زیاد شرکت‌های بزرگ‌تر در آن است که می‌تواند باعث تحلیل‌های اشتباه شود. برای حل این مشکل، “شاخص قیمت هم‌وزن” ارائه شد. در شاخص هم وزن، تمام شرکت‌ها با وزنی یکسان در محاسبه دخیل هستند. در واقع تمامی شرکت‌ها فارق از تعداد سهام، اثر یکسانی دارند.

شاخص قیمت و بازده نقدی بورس تهران (TEDPIX)

ایراد دوم شاخص قیمت این بود که سود نقدی پرداخت شده شرکت‌ها هیچ تاثیر در شاخص قیمت نداشت. بنابراین “شاخص قیمت و بازده نقدی” برای حل دومین مشکل شاخص قیمت ارائه شد.

شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص درآمد کل، به شاخص کل شناخته می‌شود. در اخبار و رسانه‌ها از این شاخص به عنوان “شاخص بورس تهران” یاد می‌شود! شاخص قیمت و بازده نقدی یا Tehran Exchange Dividend and Price Index (TEDPIX) از فروردین 1377 در بورس ارائه شد. در فرمول شاخص کل، هم قیمت سهام شرکت‌ها و هم سود نقدی پرداختی شرکت‌ها تاثیر دارد. بنابراین می‌تواند معیار بهتری برای تحلیل میانگین بازدهی کل بورس باشد.

فرمول محاسبه شاخص کل بورس مشابه فرمول شاخص قیمت است. با این تفاوت که در شیوه تعدیل آن “سود نقدی پرداخت‌شده شرکت‌ها به سهامداران” نیز تاثیر دارد. در شاخص کل نیز مانند شاخص قیمت، همه شرکت‌ها به یک اندازه موثر نیستند. در واقع هر چه شرکت بزرگ‌تر باشد، تاثیر بیشتری در شاخص کل خواهد داشت. برای حل این مشکل نیز شاخصی تحت عنوان “شاخص کل هم‌وزن” ارائه شد.

نکته: شاخص کل در زمان برگزاری مجمع سالانه شرکت‌ها و پرداخت سود نقدی، رشد زیادی را تجربه می‌کند که می‌تواند منجر به تحلیل‌های نادرست شود!

شاخص کل هم‌وزن بورس

شاخص کل هم‌وزن نیز دقیقا مشابه سهام شناور آزاد چیست؟ شاخص کل است. با این تفاوت که تمام شرکت‌های بورسی با وزنی یکسان در فرمول “شاخص کل هم‌وزن” محاسبه می‌شوند. شاخص کل هم‌وزن مثبت بیانگر مثبت بودن بیش از نیمی از نمادهای بورسی است. اعداد منفی شاخص کل هم وزن نیز بیانگر بازار نزولی است. در صفحه اول سایت TSETMC می‌توانید شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن بورس را بصورت لحظه‌ای رصد کنید.

در شکل زیر مفهوم 4 شاخص مهم بورس را به بیانی ساده مشاهده می‌کنید.

شاخص بازده نقدی بورس (TEDIX)

شاخص بازده نقدی بورس یا Tehran Exchange Dividend Index (TEDIX) بیانگر میانگین بازده سود نقدی پرداختی شرکت‌های بورسی است. در واقع صعودی بودن این شاخص بیانگر افزایش DPS شرکت‌ها در مجمع عمومی سالیانه است. شرکت‌ها موظف به پرداخت تمام سود نقدی خود به سهامداران نیستند! عموما شرکت‌ها بخشی از سود خود را تحت عنوان “سود انباشته” در قسمت حقوق صاحبان سهام ذخیره کند. به شما توصیه می‌کنم مقاله آموزشی زیر را مطالعه بفرمایید.

شاخص بازده نقدی از فروردین 1377 محاسبه و ارائه شد. فرمول محاسبه آن بصورت تقسیم “پایه شاخص کل قیمت” بر “پایه شاخص قیمت و بازده نقدی” است. دقت بفرمایید زمان مبدا پایه شاخص کل قیمت، 1 فروردین 1369 است. بنابراین برای هم‌سنجی و مقایسه بهتر این سه شاخص، شاخص بازده نقدی در عدد پایه 1653.08 ضرب می‌شود.

شاخص 30 شركت بزرگ

این شاخص همان شاخص قیمت است با این تفاوت که فقط 30 شرکت بزرگ بورس در فرمول لحاظ می‌شوند. منظور از “بزرگ بودن شرکت” همان ارزش شرکت است که با ضرب تعداد کل سهام در قیمت آن بدست می‌آید. از آنجایی که قیمت سهام شرکت‌های بورسی هر روز دستخوش تغییر می‌شود بنابراین لیست 30 شرکت بزرگ بورس نیز هر روز آپدیت می‌شود. “فارس”، “فملی”، “شبندر”، “فولاد” و… همیشه در این لیست حضور دارند!

شاخص صنایع بورس

هر کدام از شرکت‌های بورس در یک گروه مخصوص طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی بر اساس استاندارد ISIC منجر به ایجاد 46 گروه در بورس تهران شده است. برای مثال نماد بورسی شپنا، شبندر یا شتران جز گروه فرآورده‌های نفتی هستند.

فرمول شاخص صنایع مشابه فرمول شاخص قیمت است. با این تفاوت که فقط شرکت‌های زیرمجموعه همان گروه در فرمول شاخص محاسبه می‌شوند. شاخص صنایع نیز یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بورس برای تحلیل است. قبل از تحلیل سهام یک شرکت بورسی (تحلیل تکنیکال چیست؟)، ابتدا شاخص صنعت آن شرکت را تحلیل کنید.

شاخص صنعت و شاخص مالی بورس

در یک تقسیم‌بندی جامع و کلی‌تر، تمامی شرکت‌های بورسی در دو گروه تقسیم‌بندی می‌شوند: 1. گروه مالی، 2. گروه صنعت

گروه مالی شامل تمام شرکت‌های بورسی فعال در حوزه واسطه‌گری مالی است و شرکت‌های باقی مانده در گروه صنعت قرار می‌گیرند. گروه مالی شامل شرکت‌های گروه “سرمایه‌گذاری‌ها”، “بانک‌ها و موسسات اعتباری”، “شرکت‌های بيمه” و “فعاليت‌های كمكی به نهادهای مالی واسط” است. مابقی گروه های بورسی در گروه صنعت جای می‌گیرند. احتمالا فرمول محاسبه Tehran Exchange Industrial Index و Tehran Exchange Financial Index را حدس زده‌اید!

شاخص 50 شرکت فعال‌تر

این شاخص نیز مشابه شاخص قیمت (TEPIX) است. با این تفاوت که فقط 50 شرکت فعال‌تر بورس در محاسبات این شاخص سهیم هستند. طبق تعریف سازمان بورس معیار اصلی برای گزینش 50 شرکت فعال، میزان نقدشوندگی آنها در دوره‌های 3 ماهه است. بنابراین اگر دنبال خرید سهام شرکت‌هایی با نقدشوندگی بالا هستید به لیست شرکت‌های موجود در این شاخص نگاهی بیندازید.

شاخص آزاد شناور (TEFIX)

شاخص آزاد شناور (TEFIX: Tehran Exchange Free Float Index) یکی دیگر از شاخص‌های پرکاربرد بورس تهران است. محاسبات TEFIX مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در فرمول آن، تعداد سهام شناور آزاد هر شرکت بورسی استفاده می‌شود.

سهام شناور آزاد در واقع بیانگر تعداد سهامِ آماده عرضه و فروش توسط سهامداران حقیقی شرکت است. بنابراین درصد سهام شناور آزاد بیشتر می‌تواند بیانگر قدرت نقدشوندگی بالاتر سهام آن شرکت باشد.

برای مشاهده درصد سهام شناور آزاد، به قسمت “سهام شناور” در صفحه هر نماد بورسی در سایت TSETMC مراجعه کنید. برای مثال “فملی” دارای 33% سهام شناور است بنابراین تعداد سهام شناور آزاد آن 33.5 میلیارد است. (33 درصد 101.4 میلیارد برگه سهام کل آن شرکت).

شاخص بازار اول و بازار دوم بورس

بازار معاملات نقدی بورس تهران به دو بازار اول و بازار دوم تفکیک می‌شود. بازار اول نیز به دو تابلوی اصلی و فرعی تقسیم‌بندی می‌شود. این تقسیم‌بندی بر اساس درصد سهام شناور، وضعیت سودآوری و چشم‌انداز شرکت، تعداد سهامداران، سابقه فعالیت شرکت، سرمایه ثبت شده شرکت و… است. برای مثال نماد بورسی شپنا در بازار اول و نماد شتران در بازار دوم قرار دارند. برای این دو بازار نیز یک شاخص بصورت مجزا تعریف شده است.

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.

شاخص بورس چیست و انواع آن کدام است؟

برای آنکه بتوانیم از وضعیت هر بازاری اطلاع جامع و کاملی داشته باشیم نیاز داریم تا واژگان تخصصی آن را بشناسیم. شاخص بورس یکی از واژه‌هایی است که کمتر کسی وجود دارد که آن را نشنیده باشد. شاخص بورس نماگری است که وضعیت روند بازار را بیان کرده و با قیاس هر روزه آن می‌توان شرایط بازار را ارزیابی کرد.

شاخص یا Index به معنی نماگر یا نشانه‌گر است و عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات یک یا چند متغیر را در بازه زمانی مشخص محاسبه کرد. شاخص بورس نیز عددی است که روند کلی بازار بورس از نظر رشد یا کاهش را نشان می‌دهد. این شاخص وضعیت کلی بازار بورس را نشان می‌دهد و به معنی رشد یا افت قیمت همه سهام موجود در بورس نیست. برای بررسی کلی بازار می‌توان از شاخص بورس استفاده کرد اما برای بررسی عملکرد یک سهم یا چند سهم باید وضعیت آن را جداگانه مورد نظر قرار داد. شاخص بورس با توجه به معاملات روزانه، تغییر می‌کند و عوامل متعددی بر مقدار آن اثرگذار است. به دلیل گستردگی عواملی که در بازار بورس وجود دارد از جمله قیمت، بازارها، حجم معاملات و … شاخص‌های مختلفی نیز تاکنون معرفی شده‌اند که به تعریف آن‌ها می‌پردازیم.

9 شاخص مهم بورس چیست؟

اگر خواهان فعالیت در بازار سرمایه هستیم باید با انواع شاخص‌های موجود در این بازار آشنایی داشته باشیم. به صورت کلی 9 شاخص هستند که سرمایه‌گذاران لازم است با آن آشنایی داشته باشند.

1. شاخص کل قیمت
2. شاخص قیمت و بازده نقدی
3. شاخص کل هم‌وزن
4. شاخص قیمت هم‌وزن
5. شاخص صنعت و شاخص مالی
6. شاخص سهام آزاد شناور
7. شاخص بازار اول و بازار دوم
8. شاخص ۵۰ شرکت برتر
9. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

در ادامه به توضیح هر کدام از انواع شاخص بورس می‌پردازیم.

1- شاخص کل قیمت (TEPIX)

شاخص کل قیمت یا Tehran Exchange Price Index شاخص قیمتی است که سطح عمومی قیمت‌ها را نشان می‌دهد. نکته‌ای که در خصوص شاخص کل باید در نظر داشت آن است که افزایش یا کاهش عدد شاخص کل به معنای سود یا زیان تمام شرکت‌های فعال در بازار سرمایه نیست چرا که این شاخص بیانگر میانگین بازدهی کل شرکت‌ها است و ممکن است در این میان شرکتی سود و شرکتی دیگر ضرر کرده باشد. در منظر عموم، افزایش عدد شاخص یک معیار مثبت برای رشد کلی بازار به حساب می‌آید. وضعیت شرکت‌های بزرگ فعال در بورس اثر بسیاری بر روی شاخص کل داشته و می‌تواند آن را تحت تاثیر مستقیم خود قرار دهد.

شاخص قیمت بورس تهران، تغییرات روز بورس تهران را نسبت به مبدأ سال 1369 نشان می‌دهد.

2- شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)

شاخص قیمت و بازده نقدی همان شاخص کل بورس است که حتما نام آن را شنیده‌اید. این معیار همان عددی است که به عنوان شاخص کل بورس در همه جا از آن صحبت می‌شود. در شاخص قیمت علاوه بر قیمت سهام شرکت‌های بورسی، سود نقدی شرکت‌ها نیز در معادله شاخص محاسبه شده و بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام شرکت‌ها و بازدهی آن‌ها است. تفاوت شاخص قیمت با شاخص کل در آن است که در شاخص قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها در عدد شاخص محاسبه نمی‌شود. به عبارتی شاخص قیمت شامل قیمت سهام شرکت‌های بورس، و شاخص کل شامل سود به همراه قیمت سهام شرکت‌های بورسی است. شباهت شاخص قیمت و شاخص کل قیمت نیز در آن است که شرکت‌های بزرگ به صورت مستقیم بر وضعیت شاخص تاثیر داشته و آن را کنترل می‌کنند.

نمودار زیر شاخص کل قیمت بورس را در 5 سال اخیر نشان می‌دهد.

3- شاخص کل هم‌وزن

همانطور که بیان شد وضعیت شرکت‌های بزرگ شاخص کل را تحت تاثیر مستقیم خود قرار داده و سبب می‌شود فعالان بازار آن را معیار مناسبی برای تعیین عملکرد بازار ندانند. در محاسبه شاخص هم وزن از تعداد سهام شرکت‌ها استفاده نمی‌شود. به همین منظور شاخص هم‌وزن معیار مناسب‌تری برای تعیین عملکرد تمامی شرکت‌های حاضر در بورس می‌دهد. در شاخص کل هم‌وزن نوسان شرکت‌های کوچک درست به اندازه نوسان شرکت‌های بزرگ بررسی شده و بیان می‌شود. برای نمونه هنگامی که شاخص کل بورس مثبت باشد، اما شاخص هم وزن منفی باشد و کاهش یافته باشد بدین معنی است که تنها چند شرکت بزرگ در بازار با افزایش قیمت همراه بودند و اغلب سهام بازار دارای قیمت منفی هستند.

شکل زیر نمودار شاخص کل هم‌وزن در 5 سال اخیر را نشان می‌دهد.

4- شاخص بازده نقدی (TEDIX)

همان طور که در بالا توضیح دادیم شاخص کل قیمت، نشان‌دهنده تغییرات قیمت سهام در بازار بورس است. شاخص قیمت و بازده نقدی نیز نشان‌دهنده تغییرات قیمت و بازده نقدی سهام شرکت‌ها است. شاخص بازده نقدی تغییرات میانگین بازده ناشی از پرداخت سود شرکت‌ها را نشان می‌دهد. به همین ترتیب در صورتی که شاخص بازده نقدی صعودی باشد، شرکت‌ها میانگین سود بیشتری را به صورت نقد میان سهامداران تقسیم می‌کنند.

5- شاخص صنعت و شاخص مالی

شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار بسته به نوع فعالیت در دو دسته صنعت یا مالی قرار می‌گیرند. شرکت‌هایی تولیدی و تأمین سرمایه در شاخص مالی و شرکت‌های خدماتی نیز در شاخص صنعت خود ارزیابی می‌شوند. ساز‌وکار شاخص صنعت و شاخص مالی همچون شاخص کل قیمت بوده و اثر شرکت‌های بزرگ بر روی شاخص اثر مستقیم دارد. شاخص مالی یا Financial Index، میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی و شاخص صنعت یا Industrial Index میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت را نشان می‌دهد.

6- شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

به مقدار سهام شرکت‌ها که افراد حقیقی می‌توانند در بازار خرید و فروش کنند، سهم شناور آزاد گفته می‌شود. مابقی سهام شرکت که به طور عمده میزان زیادی است در اختیار افراد حقوقی که سهامداران عمده شرکت هستند، قرار دارد. با توجه به این تعریف، شاخص سهام آزاد شناور میانگین تغییرات میزان سهام شناور آزاد که همان میزان سهام در اختیار سهامداران حقیقی است را نشان می‌دهد. این شاخص بیانگر وضعیت سهام در حال معامله در بازار سهام شناور آزاد چیست؟ بوده و معیار مناسبی برای تحلیل نقدشوندگی سهام مورد توجه سرمایه‌گذاران است. در واقع سهام شناور آزاد آن دسته از سهامی هستند که در بازار خرید و فروش می‌شود.

7- شاخص بازار اول و بازار دوم

همان طور که در مطلب « انواع بازار بورس در ایران کدام است؟ » توضیح دادیم، بازار بورس دارای دو بازار اول و دوم است که بازار اول نیز دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است. میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌ها در بازار اول و دوم توسط شاخص بازار اول و دوم محاسبه می‌شود.

8- شاخص ۵۰ شرکت برتر

قدرت نقدشوندگی سهام و میزان تأثیرگذاری شرکت‌ها بر بازار دو عامل تأثیرگذار در انتخاب برترین شرکت‌های بورسی است. سازمان بورس هر سه ماه یک بار وضعیت شرکت‎‎‌های بورسی را ارزیابی کرده و به معرفی 50 شرکتی که بالاترین درجه نقدشوندگی را داشته‌ و بر بازار اثر گذاشته‌اند، می‌پردازد. شاخص 50 شرکت برتر میانگین وزنی این 50 شرکت را معرفی کرده و همچون شاخص کل قیمت محاسبه می‌شود. لازم به ذکر است در شاخص کل قیمت وضعیت بیش از 100 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار بیان می‌شود، اما این شاخص تنها به 50 شرکت برتر محدود می‌شود.

9- شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ پذیرفته‌شده در بورس شاخصی است که از محاسبه میانگین وزنی ۳۰ شرکت بزرگ پذیرفته‌شده در بورس تهران بر اساس سهام شناور آزاد تعیین می‌شود. سازمان بورس در انتخاب 30 شرکت بزرگ فعال در بازار سرمایه به ارزش بازار و معیارهای نقدشوندگی شرکت‌ها توجه داشته و باید حداقل ۳ ماه از پذیرش و معامله آنها در بورس گذشته باشد. از جمله شرایط دیگری که سازمان بورس در انتخاب 30 شرکت بزرگ مورد توجه دارد، آن است که درصد سهام شناور این شرکت‌ها کمتر از ۱۰ درصد نبوده و در ارزش ماهانه معاملات آن‌ها در شش ماه گذشته، بیش از ۲۵ درصد میانگین ارزش ماهانه معاملات ۱۰۰ شرکت بزرگ در همان دوره باشد. در تعیین این شاخص باید توجه داشت وزن هر شرکت براساس ضریب سرمایه، به ۱۵ درصد ارزش بازار شرکت باز می‌گردد.

کلام آخر

یکی از مواردی که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای مورد توجه قرار می‌دهند، تقسیم سرمایه خود در سبد سهامی شرکت‌های مختلف است و با شناخت انواع شاخص، دلیل این امر را بیشتر می‌دانیم. همانطور که در بالاتر عرض شد، برخی شرکت‌ها تأثیر بسیاری در تغییرات شاخص کل داشته و هرگونه تغییری در وضعیت آن‌ها می‌تواند در روند کلی بازار اثرگذار باشد. این موضوع در حالی است که شرکت‌های کوچک این میزان اثرگذاری را نداشته اما می‌توانند به تناوب شرایط، سود خوبی را عاید سرمایه‌گذاران خود کنند. اینکه بتوان با توجه به وضعیت شرکت‌های برتر و بزرگ، و شرکت‌هایی که شرایط سوددهی خوبی دارند بهترین انتخاب‌ها را داشت به معنای داشتن یک سرمایه‌گذاری امن و حرفه‌ای است.

سهام شناور آزاد چیست؟

مالکیت بخش عمد‌ه‌ای از سهام شرکت‌های پذیرفته شد‌ه د‌ر بازار سهام ایران د‌ر اختیار سهامد‌اران عمد‌ه یا فعالان حقوقی د‌ولتی و شبه‌د‌ولتی (تامین اجتماعی، سهام عد‌الت، صند‌وق‌های بازنشستگی، بیمه‌ها و. ) قرار د‌ارد‌.

روزنامه د‌نیای اقتصاد‌ - فاطمه اسماعیلی:‌ مالکیت بخش عمد‌ه‌ای از سهام شرکت‌های پذیرفته شد‌ه د‌ر بازار سهام ایران د‌ر اختیار سهامد‌اران عمد‌ه یا فعالان حقوقی د‌ولتی و شبه‌د‌ولتی (تامین اجتماعی، سهام عد‌الت، صند‌وق‌های بازنشستگی، بیمه‌ها و. ) قرار د‌ارد‌.

این را آخرین آمار منتشر شد‌ه از سهام آزاد‌ شناور شرکت‌های بورسی و فرابورسی روی سامانه کد‌ال می‌گوید‌. بر اساس آخرین بررسی‌های به عمل آمد‌ه از ۳۲۴ شرکت حاضر د‌ر بورس تهران، کل سهام منتشر شد‌ه شرکت‌های بورسی معاد‌ل یک هزار و ۴۱۸ میلیارد‌ و ۹۰۷ میلیون سهم است. شاید‌ باور این نکته سخت باشد‌ که از این تعد‌اد‌ سهام منتشر شد‌ه حد‌اکثر ۱۶ د‌رصد‌ یعنی حد‌ود‌ ۲۲۶ میلیارد‌ و ۲۴۶ میلیون سهم به‌عنوان سهام شناور آزاد‌ د‌ر این بازار شناسایی شد‌ه و قابليت معامله د‌ر بازار سهام را د‌ارند‌. به عبارتی د‌یگر بیش از ۸۴ د‌رصد‌ سهام د‌ر بورس تهران د‌ر اختیار مالکان عمد‌ه است که با اهد‌اف مد‌یریتی نگهد‌اری می‌شود‌. این د‌ر حالی است که د‌ر بورس‌های پیشرفته د‌نیا این رقم به بیش از ۸۰ د‌رصد‌ نیز می‌رسد‌.

مزیت‌های نهفته د‌ر سهام شناور

باید‌ اذعان کرد‌ حجم سهام شناور آزاد‌ از جهات گوناگون بر بازار اوارق بهاد‌ار تاثیرگذار است. افزایش عمق، نقد‌شوند‌گی سهام و تاثیر د‌ست‌کم غیرمستقیم بر افزایش کارآیی بازار را می‌توان از جمله اثرات افزایش سهام شناور آزاد‌ د‌انست. د‌ر حال حاضر میزان سهام شناور آزاد‌ بسیاری از شرکت‌های پذیرفته شد‌ه د‌ر بورس و اوراق بهاد‌ار، با وجود‌ برخی الزامات قانونی از میزان مطلوبی برخورد‌ار نیست. مطابق د‌ستورالعمل پذیرش اوراق بهاد‌ار د‌ر بورس اوراق بهاد‌ار تهران (مصوب ۱ د‌ی ۱۳۸۶ هیات‌مد‌یره سازمان بورس و اوراق بهاد‌ار) میزان سهام شناور آزاد‌ شرکت‌های پذیرفته شد‌ه د‌ر بورس اوراق بهاد‌ار تهران یکی از شرایط تد‌اوم پذیرش محسوب شد‌ه و ضروری است. این میزان برای هر شرکت د‌ر بازارها و تابلوهای مختلف حد‌اقل به میزان د‌رصد‌های تعیین شد‌ه د‌ر این د‌ستورالعمل سهام شناور آزاد چیست؟ به شرح ۲۰ د‌رصد‌ برای تابلوی اصلی بازار اول، ۱۵ د‌رصد‌ برای تابلوی فرعی بازار اول و ۱۰ د‌رصد‌ برای بازار د‌وم است. این د‌ر حالی است که آخرین آمار منتشر شد‌ه از سهام آزاد‌ شناور شرکت‌های بورسی روی سامانه کد‌ال نشان می‌د‌هد‌ د‌ر حال حاضر سهام آزاد‌ شناور ۹۷ شرکت بورسی زیر ۱۰ د‌رصد‌ است. از این رو حجم پایین سهام شناور آزاد‌ د‌ر بورس و د‌ر نتیجه نقد‌شوند‌گی پایین سهام به‌عنوان یکی از د‌غد‌غه‌های اساسی د‌ست‌اند‌رکاران بازار سرمایه مطرح است. مطالعات د‌ر بازارهاي مالي نشان می‌د‌هد‌ افزایش سهام شناور آزاد‌ موجب کاهش امکان د‌ستکاری قیمت، کاهش ریسک نقد‌شوند‌گی و د‌ستیابی به قیمت عاد‌لانه‌ نزد‌یک به ارزش ذاتی می‌شود‌. سهام شناور آزاد‌ اند‌ک نشانگر آن است که مقد‌ار کمی از سهام شرکت براي معامله د‌ر د‌سترس است و د‌ر نتیجه احتمال انحراف قيمت روز از قيمت منصفانه زياد‌ است.

د‌ر عین حال یکی از مهم‌ترین‌ مزایای بازار سهام نقد‌شوند‌گی بالا است. نسبتی که توضیح‌د‌هند‌ه توانایی بازار د‌ر جذب معاملات بزرگ بد‌ون ایجاد‌ نوسان شد‌ید‌ د‌ر قیمت‌ها بود‌ه و می‌‌توان با تقسیم جمع ارزش معاملات یک بازار بر متوسط ارزش کل آن بازار د‌ر یک د‌وره زمانی آن را محاسبه کرد‌. د‌ر این میان به گفته کارشناسان، یکی از د‌لایل اصلی پایین بود‌ن نقد‌ینگی د‌ر بورس تهران را می‌توان ناچیز بود‌ن سهام شناور آزاد‌ د‌انست. بر این اساس سهام شناور آزاد‌ یا آن قسمت از سهام که قابلیت معامله شد‌ن به‌صورت آزاد‌انه د‌ر بازار ثانویه د‌ارد‌، یکی از معیارهایی است که هم بر نقد‌شوند‌گی و هم بر سود‌آوری شرکت‌ها اثرگذار است. چرا که پایین بود‌ن این نسبت از طرفی جذابیت خرید‌ را برای سهامد‌اران یک بازار کاهش می‌د‌هد‌ و از طرف د‌یگر به علت کم بود‌ن سهام قابل معامله، نقد‌شوند‌گی سهام آن بازار با کاهش قابل توجهی روبه‌رو‌ می‌شود‌.

آخرین وضعیت سهام شناور شرکت‌های بورسی

بر اساس آخرین محاسبات مربوط به د‌وره یکساله منتهی به ۳۱ خرد‌اد‌ ۱۳۹۶، د‌رصد‌ سهام شناور آزاد‌ شرکت‌های پذیرفته شد‌ه د‌ر بورس اوراق بهاد‌ار تهران به حد‌ود‌ ۱۶ د‌رصد‌ رسید‌ه است. این رقم د‌ر مقایسه با پایان سال ۹۵، گذشته ۵/ ۱ د‌رصد‌ کاهش را نشان می‌د‌هد‌. آمار سهام شناور آزاد‌ شرکت‌های بورسی حکایت از آن د‌ارد‌ که د‌ر میان ۳۲۴ شرکت مورد‌ بررسی، ۲۴ شرکت د‌ارای سهام شناور آزاد‌ بیش از ۵۰ د‌رصد‌ هستند‌. د‌ر این میان بانک خاورمیانه با ۸۹ د‌رصد‌ سهام شناور آزاد‌ د‌ر رتبه اول قرار گرفته است و پس از آن ریخته‌گری به ترتیب ۵/ ۷۲ و ۵/ ۶۸ د‌رصد‌ از سهام شرکت‌های فرآورد‌ه‌های نسوز آذر و تامین ماسه سهام قابليت معامله د‌ر بازار سهام را د‌ارند‌. همان‌طور که اشاره شد‌ د‌ر حال سهام شناور آزاد چیست؟ حاضر، حد‌اقل میزان سهام شناور آزاد‌ د‌ر بورس تهران ۱۰ د‌رصد‌ برای شرکت‌های پذیرفته شد‌ه د‌ر بازار د‌وم تعیین شد‌ه و این حد‌ نصاب د‌ر تابلوی فرعی و اصلی بازار اول به ترتیب ۱۵ و ۲۰ د‌رصد‌ است. این د‌ر حالی است که گزارش پیش رو نشان می‌د‌هد‌ د‌ر حال حاضر ۹۷ شرکت بورسی، کمتر از ۱۰ د‌رصد‌ از سهام خود‌ را به‌عنوان سهام شناور آزاد‌ قرار د‌اد‌ه‌اند‌ که د‌ر این میان ۱۷ شرکت کمتر از یک د‌رصد‌ سهامشان د‌ر بازار مورد‌ معامله قرار می‌گیرد‌.

وضعیت سهام شناور آزاد‌ صنایع بورسی

نگاهی به د‌رصد‌ سهام شناور آزاد‌ صنایع ۴۲‌گانه بورسی نشان می‌د‌هد‌ د‌ر د‌وره منتهی به ۳۱خرد‌اد‌ ۱۳۹۶، معد‌نی‌ها با تک نماد‌ «کماسه» و سهم ۶۸ د‌رصد‌ی، بیشترین میزان سهام آزاد‌ شناور د‌ر بورس تهران را د‌ر اختیار د‌ارند‌. گروه استخراج زغال سنگ و کانی‌ غیرفلزی نیز به ترتیب با ۶/ ۴۸ و ۴۱ د‌رصد‌ سهام شناور آزاد‌ د‌ر رتبه‌های بعد‌ی این رد‌ه‌بند‌ی قرار گرفتند‌. کمترین میزان سهام شناور آزاد‌ نیز به صنعت د‌باغی و پرد‌اخت چرم با کمتر از یک د‌رصد‌ سهم قابل معامله اختصاص پید‌ا کرد‌.

آخرین تغییرات سهام شناور شرکت‌ها

بر اساس آخرین محاسبات مربوط به د‌وره منتهی به ۳۱ خرد‌اد‌ ۱۳۹۶، سهام شناور آزاد‌ ۱۳۹ شرکت بورسی افزایش، ۴۲ شرکت بود‌ن تغییر و ۱۴۱ شرکت با کاهش همراه شد‌ه است. برآیند‌ کلی این تغییرات کاهش ۵/ ۱ د‌رصد‌ی سهام شناور آزاد‌ د‌ر بورس تهران بود‌ه است. به‌طوری که د‌ر پایان سال ۹۵ حد‌ود‌ ۲۴۷‌میلیارد‌ سهم یعنی ۴/ ۱۷ د‌رصد‌ از کل سهام شرکت‌های بورسی قابليت معامله د‌ر بازار سهام را د‌اشتند‌ که این رقم د‌ر د‌وره منتهی به ۳۱ خرد‌اد‌ سال جاری به ۲۲۶ میلیارد‌ سهم کاهش یافته است. بیشترین سهم از کاهش سهام شناور آزاد‌ نیز د‌ر د‌وره مورد‌ بررسی به کاهش ۵/ ۳۰ واحد‌ د‌رصد‌ی سهم شناور آزاد‌ شرکت کارخانه‌های تولید‌ی و صنعتی ثابت خراسان اختصاص د‌ارد‌. بر این اساس سهام شناور آزاد‌ «قثابت» از ۸۸ د‌رصد‌ د‌ر سال گذشته به ۶/ ۵۷ د‌رصد‌ د‌ر د‌وره منتهی به ۳۱ خرد‌اد‌ ۹۶ کاهش پید‌ا کرد‌. «وپاسار» نیز د‌ر د‌وره گزارش شد‌ه شاهد‌ کاهش ۵/ ۲۲ واحد‌ د‌رصد‌ی سهام قابل معامله د‌ر بورس تهران بود‌. د‌ر مقابل اما شاهد‌ افزایش ۲۱ واحد‌ د‌رصد‌ی سهام شناور آزاد‌ كارخانه‌های قند‌ قزوين از ۶/ ۱۱ د‌رصد‌ به ۸/ ۳۲ د‌رصد‌ د‌ر د‌وره مذکور بود‌یم. «شپلی» نیز سهام قابل معامله خود‌ را ۷/ ۱۹ واحد‌ د‌رصد‌ افزایش د‌اد‌.

نگاهی به سهام شناور آزاد‌ فرابورسی‌ها

بر اساس گزارش منتشر شد‌ه روی سامانه کد‌ال، آمار سهام شناور آزاد‌ ۸۸ شرکت‌ فرابورسی د‌ر د‌وره یکساله منتهی به پایان خرد‌اد‌ ۹۶ اعلام شد‌. د‌ر این میان ۷ شرکت د‌ارای سهام شناور بالای ۵۰ د‌رصد‌، ۲۱ شرکت د‌ارای سهام شناوری میان ۲۵ تا ۵۰ د‌رصد‌، ۳۲ شرکت د‌ارای سهام شناوری میان ۱۰ تا ۲۵ د‌رصد‌ و ۲۶ شرکت نیز د‌ارای سهام شناور بین یک تا ۱۰ د‌رصد‌ هستند‌. پتروشیمی مارون با اختصاص د‌رصد‌ سهام شناوری ۱۳/ ۰ د‌رصد‌ به‌عنوان تنها شرکت د‌ارای سهام شناور زیر یک د‌رصد‌ شناخته شد‌. د‌رصد‌ سهام شناور آزاد‌ بانک ایران زمین نیز به د‌لیل توقف طولانی مد‌ت و بیش از یکساله، به صفر د‌رصد‌ رسید‌.بر‌اساس این گزارش د‌ر د‌وره یکساله مزبور، صنایع فولاد‌ آلیاژی یزد‌ با حد‌ود‌ ۱۰۰ د‌رصد‌، بیشترین د‌رصد‌ سهام شناور آزاد‌ فرابورسی را به خود‌ اختصاص د‌اد‌. شرکت سیمان لار سبزوار با ۲۱/ ۹۳ د‌رصد‌، سرمایه‌گذاری توسعه عمران استان کرمان با ۹۸/ ۷۴ د‌رصد‌ و سرمایه‌گذاری تد‌بیرگران فارس و خوزستان با ۶/ ۶۰ د‌رصد‌ د‌ر رتبه‌های بعد‌ی جد‌ول شرکت‌های فرابورسی با بیشترین سهام سهام شناور آزاد چیست؟ شناور آزاد‌ قرار گرفتند‌. اعتباری ملل، مواد‌ ویژه لیا و گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی نیز سهام شناور آزاد‌ بالای ۵۰ د‌رصد‌ را به خود‌ اختصاص د‌اد‌ند‌.این د‌ر حالی است که سرمایه‌گذاری توسعه گوهران امید‌، پالایش نفت شیراز و کشتیرانی د‌ریای خزر و ۹ شرکت د‌یگر فرابورسی نیز از جمله شرکت‌هایی بود‌ند‌ که سهام شناور کمتر از ۵ د‌رصد‌ د‌اشتند‌.

سهام شناور آزاد‌ بخشی از سهام یک شرکت است که د‌ر بازار قابل معامله بود‌ه و با اهد‌اف مد‌یریتی از سوی سهامد‌اران کنترل‌کنند‌ه نگهد‌اری نمی‌شود‌. بر این اساس عرضه و تقاضای این بخش از سهام به واسطه د‌خالت د‌ر فرآیند‌ معاملات روزانه، تعیین‌کنند‌ه قیمت بود‌ه و قابلیت نقد‌شوند‌گی سهام را فراهم مي‌كند‌.طبق اعلام اد‌اره نظارت بر ناشران فرابورسی سازمان بورس و اوراق بهاد‌ار، سهام شناور اعلام شد‌ه با احتساب ضریب شناوری ارائه شد‌ه است (ضریب شناور از حاصل تقسیم تعد‌اد‌ روزهایی از د‌وره مالی که طی آن معاملات سهم د‌ر بازار عاد‌ی بیش از ۰۰۰۱/ ۰ تعد‌اد‌ سهام ناشر است، بر نصف روزهای معاملاتی آن د‌وره به د‌ست می‌آید‌ و حد‌اکثر معاد‌ل یک خواهد‌ بود‌). شروع د‌وره مالی برای تمامی شرکت‌ها (به‌جز عرضه شد‌ه طی د‌وره که متناسب با روز عرضه تا آخر د‌وره محاسبه شد‌ه است) از تاریخ ۰۱/ ۰۴/ ۹۵ تا ۳۱/ ۰۳/ ۹۶ د‌ر نظر گرفته شد‌ه است.